Animal Rights luidt noodklok over uitblijven houdverbod voor dierenmishandelaars

Op 12 december kopte Tubantia: “Boerenbedrijf uit Wierden waar vee in eigen mest zwom moet verbeteren, anders gaat zaak op slot”. De veehouder kreeg van een rechter in Almelo een voorwaardelijke stillegging opgelegd vanwege erbarmelijk slechte leefomstandigheden waarin varkens en kalveren leefden. De situatie op de boerderij kwam de afgelopen jaren aan het licht bij meerdere controles van de NVWA. Als er de komende drie jaar opnieuw misstanden ontdekt worden gaat de stekker er definitief uit. ¹

Op 9 december stond er in het blad Boerderij een artikel getiteld: “Celstraf en stillegging bedrijf na verwaarlozing vee”. Een 53-jarige veehouder uit het Drentse Wapserveen werd tot een maand cel voorwaardelijk veroordeeld door de rechtbank in Zwolle voor het ernstig verwaarlozen van zijn runderen en een werkstraf van 150 uur. Ook wordt zijn bedrijf voor de duur van een halfjaar stilgelegd als hij opnieuw over de schreef gaat. ²

Op 4 december eiste het Openbaar Ministerie bij de rechtbank in Zwolle dat een veehouderij uit de gemeente Slagharen voorlopig wordt stilgelegd. Op de boerderij werden 71 runderen, waarvan 18 kalveren, gehouden onder zorgelijke omstandigheden. De runderen zijn na controle door de NVWA in beslag genomen en overgebracht naar een opvangstal. ³

Eveneens in december werd een veehouder in de regio Zaanstreek-Waterland door de dierenpolitie beboet. Op zijn terrein waren dode en verwaarloosde dieren aangetroffen. Volgens de politie zijn er meerdere processen-verbaal opgemaakt en maatregelen genomen. Er zijn tien runderen en schapen in beslag genomen door de NVWA. ⁴

“Als je er op let, komen dit soort zaken met verontrustende regelmaat in vooral de regionale pers voorbij,” zegt Vermeulen. “De straffen zijn meestal voorwaardelijk of tijdelijk. Over het algemeen staat deze veehouders niets in de weg om al snel weer verder te ‘boeren’, inclusief de dieren, terwijl in veel gevallen een houdverbod gepast lijkt. Daarom dient het kabinet haast te maken met de nieuwe Wet.”

De oorzaak van het verwaarlozen van dieren door boeren is vaak te zoeken in financiële en psychische problemen. Uit inspectierapporten van de NVWA blijkt dat deze veehouders vaak niet in staat zijn om goed voor hun dieren te zorgen. Volgens de NVWA gaat het jaarlijks om circa 300 risicobedrijven. ¹ “Natuurlijk moeten deze mensen de hulp krijgen die ze nodig hebben,” zegt Vermeulen, “maar dat geldt ook voor de dieren. Zij moeten tegen mishandelaars in bescherming worden genomen.”

De Nederlandse voedsel- en warenautoriteit berichtte afgelopen maand dat bij de meeste herinspecties bij dit type bedrijven nog steeds overtredingen worden vastgesteld. In 2018 zijn 131 van deze risicobedrijven bezocht. In totaal was 58% van de eerste inspecties niet akkoord; dit betekent dat er één of meerdere welzijnsovertredingen zijn vastgesteld. Bij 57% van de herinspecties was de situatie nog niet akkoord. ¹ “Wanneer is het genoeg,” vraagt Vermeulen zich af.

In 2018 zijn naar aanleiding van inspecties bij risicobedrijven 18 schriftelijke waarschuwingen, 10 bestuurlijke boetes, 34 processen-verbaal en 62  bestuurlijke maatregelen genomen. Ook zijn 12 keer dieren in bewaring genomen. Het opleggen van een zelfstandig houdverbod is echter nog steeds niet mogelijk.

Wat dus ontbreekt in strafmaatregelen voor dierenverwaarlozing en -mishandeling is een houdverbod ter bescherming van dieren tegen deze recidivisten. Dat komt omdat de wet die een houdverbod mogelijk moet maken alsmaar door minister Schouten van LNV wordt vertraagd. Het concept is als sinds oktober 2018 klaar, maar het is nog altijd niet naar de Kamer.

Tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van landbouw vroegen PvdD en PVV ook al naar het wetsvoorstel. Landbouwminister Carola Schouten erkende toen dat er vertraging was opgetreden bij het wetsvoorstel, maar wist de reden daarvoor niet, omdat het ministerie van Veiligheid en Justitie de leiding heeft bij het wetsvoorstel dat strafverzwaring bij dierverwaarlozing mogelijk maakt. ¹

Schouten zei in december 2019 tijdens een debat dat de mazen in de wet nog moesten worden gedicht en dat het in het voorjaar van 2020 naar de raad van State wordt gestuurd voor advies.

“Dit toont maar weer eens aan dat bij LNV de bescherming van dieren niet hoog op de agenda staat,” zegt Vermeulen. “Het liefst zou Animal Rights een aparte minister voor dierenwelzijn zien, onafhankelijk van LNV, naar Belgisch model.”

De wet werd al in de zomer van 2017 door toenmalig minister van veiligheid en justitie Blok aangekondigd. De rechter zou de mogelijkheid krijgen een houdverbod als zelfstandige maatregel op te leggen voor een periode van maximaal 5 jaar. Daarbij hoorde dan ook een locatieverbod, voor het geval de veroordeelde geen eigen dieren heeft mishandeld, maar bijvoorbeeld dieren op kinderboerderijen of in stallen. ¹

In oktober 2018 stuurde huidig minister van justitie en veiligheid Grapperhaus, mede namens minister Schouten van LNV, een wetsvoorstel voor advies naar verschillende instanties. Daders van dierenmishandeling zou dit een houdverbod van maximaal tien jaar opleveren. Het houdverbod kan onmiddellijk na de rechterlijke uitspraak ingaan, waardoor het effectief wordt, ook als er nog hoger beroep of cassatie volgt. ¹

Een houdverbod is nu al mogelijk, maar alleen als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijke straf. Bij overtreding daarvan moet de dader weliswaar zijn volledige straf ondergaan, maar vervalt het houdverbod. In de praktijk zou dit betekenen dat een veroordeelde na het uitzitten van zijn straf opnieuw dieren kan gaan houden met alle gevolgen van dien.

“Minsters Schouten en Grapperhaus zullen zich ongetwijfeld indekken met woorden als ‘zorgvuldigheid’ en ‘complexe materie’, maar daar hebben de dieren die vandaag en morgen mishandeld worden helemaal niets aan,” aldus Vermeulen. “Het kabinet moet snel werk maken van het zelfstandig houdverbod.”

Tegenover Zembla zegt een woordvoerder van minister Schouten: "Wij willen ontkrachten dat de minister het wetsvoorstel bewust vertraagt. Wij herkennen er ons niet in dat druk vanuit de sector invloed zou kunnen hebben op het wetsvoorstel." De Raad van State ontvangt het wetsvoorstel dit voorjaar. ¹

Op 4 december 2020 is er dan eindelijk een wetsvoorstel: ²

"Een dier is een levend wezen dat een intrinsieke waarde heeft. Bij dierenmishandeling en -verwaarlozing wordt dit op grove wijze miskend. Een steviger aanpak is dan ook nodig. Daarom kan de rechter voortaan een verbod op het houden van dieren van maximaal 10 jaar als zelfstandige maatregel opleggen. Dit en meer wordt geregeld in het wetvoorstel Aanpak dierenmishandeling en dierverwaarlozing van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Het houdverbod kan inhouden dat iemand geen dieren, minder dieren of bepaalde diersoorten niet mag houden of bezitten."

"Dit wetsvoorstel introduceert het houdverbod als een zelfstandige maatregel. Hierdoor kan het houdverbod ter beveiliging van dieren in meer gevallen worden opgelegd. Ook kan de rechter nu beslissen dat het houdverbod direct na de uitspraak van de rechtbank van kracht wordt. Hiermee wordt voorkomen dat iemand die door de rechtbank is veroordeeld in afwachting van het hoger beroep nog jarenlang onder erbarmelijke omstandigheden dieren kan houden. Daarnaast kan het houdverbod een gebiedsverbod inhouden, om te voorkomen dat iemand in de buurt komt van plaatsen waar dieren worden gehouden."

"Ook worden bijtincidenten door honden harder aangepakt door het aanhitsen van een dier als misdrijf aan te merken. Nu is dit nog strafbaar als overtreding. Het strafmaximum wordt verdubbeld van zes maanden naar één jaar."

"Het kan ook voorkomen dat bedrijven, zoals veehouderijen of dierenwinkels, niet goed zorgen voor de dieren die onder hun zorg vallen. Nu kunnen die bedrijven worden stilgelegd als de gezondheid van mens of dier in gevaar is. Dit wetsvoorstel regelt dat dit ook kan wanneer het welzijn van het dier geschaad wordt, bijvoorbeeld door ondervoeding of slechte verzorging."

"Verder kan dankzij dit wetsvoorstel een bestuurlijke boete worden opgelegd aan mensen die dieren die bepaalde ingrepen hebben ondergaan laten deelnemen aan wedstrijden, tentoonstellingen en keuringen. Het gaat dan bijvoorbeeld om honden met een gecoupeerde staart. Dat is nu al verboden als het gaat om een ingreep zonder medische noodzaak, maar in de praktijk komt dit toch nog voor. De uitbreiding van het verbod maakt het mogelijk dat overtreders passend worden bestraft en vergroot de naleving."

"Tot slot wordt het mogelijk om een educatieve maatregel op te leggen bij een overtreding van de wettelijke bepalingen over dierenwelzijn."

Het wetsvoorstel gaat nu voor advies naar de Raad van State. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.