Animal Rights: trek proefdiervergunning in voor ‘foklijnen met ongerief’

Recent heeft de Centrale Commissie Dierproeven een projectvergunning verleend voor het genetisch veranderen van muizen en ratten.¹ Het gaat om genetische veranderingen die bij de dieren tot ‘ongerief’ zullen leiden. Het doel is ondermeer om nieuwe ‘dierlijnen’ te fokken, met kenmerken als ‘ogen die dicht blijven zitten’. Paulien Edixhoven, campagnemedewerker van Animal Rights: “Het is werkelijk schokkend. Welk recht hebben wij sowieso om te ‘knippen en plakken’ in het genetisch materiaal van een dier?" Animal Rights heeft bezwaar ingediend tegen de vergunning en verlangt dat deze wordt ingetrokken.

De vergunning is afgegeven voor het ontwikkelen van nieuwe genetisch gemanipuleerde diermodellen ten behoeve van biomedisch onderzoek. De onderzoekers willen 7.000 muizen en 1.000 ratten gebruiken om voldoende geslaagde stammen te creëren.

Het gaat onder andere om een stam waarvan de ogen dicht blijven zitten, een stam waarbij een aantal dieren een waterhoofd ontwikkelt, stammen met spierverzwakking die steeds erger wordt en een stam waarvan de dieren oogafwijkingen kunnen hebben of waarvan het afweersysteem is onderdrukt. De vergunning is afgegeven voor vijf jaar.

De genetisch gemanipuleerde proefdieren worden op een bepaald kenmerk gecreëerd en geselecteerd. Zo zijn bepaalde rattenstammen extra gevoelig voor diabetes, of angstig aangelegd. Bepaalde muizen zijn extra vatbaar voor kanker of beroertes.

In de Niet Technische Samenvatting (NTS) van de vergunde dierproef geven de onderzoekers aan dat ze, om het leed te beperken, onder andere slechts één of enkele organen genetisch zullen veranderen in plaats van het hele lichaam. Daarnaast zullen ze een maximum leeftijd opnemen in het fokschema van zodra er volgens hun teveel ongerief gaat optreden naarmate de dieren ouder worden.

Volgens Jen Hochmuth, toxicologe en campagneleider 'Vervang Dierproeven' Animal Rights, is 'teveel ongerief' subjectief en is de kans reël dat ze een vooraf bepaalde grens aan leed overschrijden: "Het lot van deze lijdende proefdieren ligt volledig in de handen van onderzoekers, voor wie hun welzijn de laagste prioriteit heeft. Als de onderzoekers echt met dierenleed zouden inzitten, dan zouden ze helemaal geen dierproeven uitvoeren."

Het creëren van genetisch gemodificeerde dieren en het uitvoeren van experimenten kost talloze dieren per jaar het leven en brengt in elke fase veel dierenleed met zich mee. De moederdieren hebben ernstig te lijden onder de handelingen die worden uitgevoerd om de zogenaamde transgene dieren te maken.

Maar ook de nakomelingen, die met genetische defecten geboren worden, ervaren vaak nóg meer leed dan gewone proefdieren. Zij zijn zelfs nog voor er experimenten op hen worden verricht al in hun lichamelijke integriteit aangetast.

Jen Hochmuth: "Het genetisch modificeren is een schending van dierenrechten, omdat het gaat om het veranderen van dieren voor menselijke doeleinden en omdat het de intrinsieke waarde van het dier ontkent."

Voor het fokken van proefdieren is normaal geen vergunning nodig. Maar wel als er sprake is van het fokken van ‘foklijnen met ongerief’. Daarvan is in dit goedgekeurd dierproefproject duidelijk sprake.

Animal Rights heeft de meest recente jaarcijfers vergeleken en vastgesteld dat de fok met ongerief in 2020 meer dan 4 keer zo hoog was dan in 2019.¹ In 2019 werden 1.211 foklijnen met ongerief gecreeërd en in 2020 waren het er 5.323.²

In 2020 zijn 78.151 dierproeven verricht op genetisch gewijzigde dieren. Het aantal geregistreerde dierproeven op genetisch gewijzigde dieren is daarmee hoger (+2.296) dan in 2019. In 2019 werden 75.855 dierproeven verricht op genetisch gewijzigde dieren.

Jen Hochmuth: “Het nabootsen van ziekten door dieren genetisch te veranderen is geen goede manier om inzicht te krijgen in de ontwikkeling en genezing van ziekten bij mensen. Bovendien geeft het genetisch modificeren ook het failliet aan van het ‘gewone’ proefdier: blijkbaar moeten dieren zodanig aangepast worden om vatbaar te worden voor menselijke ziektes.”

In april 2022 heeft Animal Rights de petitie 'Stop de genetische modificatie van proefdieren' met 10.000 handtekeningen overhandigd aan de Tweede Kamer.

Artikel 1a van de Wet op de dierproeven schrijft: ‘Bij uitoefening van bevoegdheden bij of krachtens deze wet wordt de erkenning van de intrinsieke waarde van het dier als algemeen uitgangspunt gehanteerd.

Animal Rights heeft bezwaar gemaakt tegen de vergunning en eist de intrekking ervan.

"Als de wet op de dierproeven het erkennen van de intrinsieke waarde van het dier als algemeen uitgangspunt hanteert, hoe kan je dan tegelijkertijd dieren genetisch gaan aanpassen? Dan kan je gewoonweg niet stellen dat je die waarde erkend laat staan als uitgangpunt aanziet. En zelf al zou het genetisch modificeren volgens de interpretatie in lijn liggen met de wet, dan nog wilt dat niet zeggen dat je het ook moet doen", aldus Paulien Eindixhoven.