Inhoud
Apenhandelaar Hartelust dealt ook aapjes voor het BPRC
De documenten verkregen via de Wet open overheid (Woo) over de internationale handel van de Tilburgse aapjes-dealer Hartelust lijken er op te duiden dat Hartelust ook optreedt als een aapjes-makelaar. Hij fungeert als tussenpersoon tussen aan de ene kant apenfokkers die gesubsidieerd worden door nationale overheden, zoals het Duitse DPZ of het Nederlandse BPRC, en aan de andere kant commerciële proefdiercentra.
In twee voorbeelden die Animal Rights in de documenten tegenkwam ging het om penseelaapjes, waarvoor Hartelust tot mei 2021 geen bijzondere ontheffing (BZO) had om ze te mogen houden.
BZO
Dieren en planten mag je niet altijd houden of vervoeren. Dit hangt af van de plant- of diersoort, hoe streng deze beschermd wordt en of de soort uit het wild komt of niet. Soms mag je een plant of dier alleen houden met een ontheffing. Dat is het geval bij katachtige roofdieren (Felidae), primaten en haviken. Hartelust heeft dus een dergelijke bijzondere ontheffing (BZO) nodig om apen te mogen houden en vervoeren.
Penseelaapjes naar Thailand
Op 17 mei 2022 vraagt Hartelust een CITES vergunning aan voor de export naar Thailand van 93 penseelaapjes (ook wel zijdeaapje of witpluimoestiti; Latijnse naam Callithrix jacchus). De dieren zijn volgens de documenten in gevangenschap gefokt, waarvan 92 in Duitsland en één in het Verenigd Koninkrijk.
De aanvraag wordt een aantal keren vernieuwd. Op 15 december 2022 krijgt Hartelust een laatste export vergunning van het CITES bureau van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Op maandag 9 januari 2023 vraagt het Thaise Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation het Nederlandse CITES Bureau “to confirm the validity of the CITES permit.” De aapjes zullen dus in Thailand zijn aangekomen.
In de documenten is flink wat informatie weggelakt. We leiden echter af uit wat wel leesbaar is dat het penseelaapje uit het Verenigd Koninkrijk afkomstig is uit een testlab van Charles River. De 92 overige penseelaapjes komen hoogst waarschijnlijk uit het Deutsches Primatenzentrum (DPZ) in Göttingen.
De website van DPZ zegt: ”Met 387 dieren vormen de penseelaapjes (Callithrix jacchus) de op een na grootste primatenkolonie bij de DPZ, evenals 's werelds grootste fokgroep. Het broedsucces van de Primate Husbandry Unit dekt de interne vraag naar laboratoriumdieren. Daarnaast worden andere door de overheid-gefinancierde onderzoeksinstituten voorzien van proefdieren. Bij de DPZ dienen penseelaapjes als diermodellen voor onderzoek naar luchtwegaandoeningen, orthopokkenvirus en op het gebied van stamcelonderzoek en auditieve neurowetenschappen.” 1
Het Nieuwe dierenverblijf van DPZ kostte zo'n 6,5 miljoen euro, waarvan de DPZ 30% bijdroeg; de overige 4,5 miljoen euro werd gefinancierd door de deelstaat Nedersaksen en de federale overheid.
De waarschijnlijke bestemming voor de penseelaapjes is het Thaise dierproefcentrum National Primate Research Center of Thailand. Hun website zegt: “in 2022 zijn we van plan om 200 penseelaapjesaapjes te hebben […] nadat de bouw van het penseelaapjesgebouw is voltooid.” 2
Hartelust lijkt hier dus te fungeren als commercieel tussenhandelaar tussen een door de Duitse overheid gesubsidieerde primatenfokker en een commercieel onderzoekscentrum. Zo verhandelt Hartelust ook penseelaapjes voor het Rijswijkse Biomedical Primate Research Center (BPRC).
Hartelust exporteert rechtstreeks vanuit het BPRC
Op 20 juli 2020 vraagt Hartelust om een CITES export vergunning voor 12 penseelaapjes. Op 10 augustus vraagt de uitvoerende instantie Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO) om gegevens van de fokker en een bewijs van legale herkomst. Op 18 augustus 2022 komt de bevestiging rechtstreeks van het BPRC.
Een week later volgt er bij de RVO intern overleg over de aanvraag: “Wij hebben een aanvraag ontvangen van [Hartelust] voor uitvoer van 12 Callithrix jacchus van [BPRC]. [Hartelust] heeft alleen een ontheffing voor het houden van Macaca mulatta en Macaca fascicularis (Wnb/BZO/2017/161). Zij hebben de dieren gekocht van [BPRC]. Echter geven zij aan dat dieren nog bij [BPRC] zitten en daar ook zullen blijven totdat ze uitgevoerd worden. De dieren zullen dus niet worden gehouden bij [Hartelust]. Is het in dit geval mogelijk dat de dieren onder de ontheffing van [BPRC] vallen of moet [Hartelust] ook ontheffing hebben voor het houden van de Callithrix jacchus?”
Dezelfde dag nog komt het antwoord: “Een ontheffing wordt verleend aan de houder, dat kan de eigenaar zijn maar dat hoeft niet. Voor ons heeft [Hartelust] daarom geen ontheffing nodig. Dit betekent wel dat CITES een vergunning gaat verlenen aan een eigenaar die geen bzo heeft, omdat deze geen dieren houdt. Kijk even of dat voor jullie werkt.”
26 augustus 2020 geeft RVO het CITES export certificaat af. Het land (buiten de EU) dat de dieren invoert is weggelakt. Animal Rights heeft protest aangetekend tegen de volledige willekeur waarmee dit gebeurt.
Ook het BPRC schranst uit de subsidie trog. Het BPRC krijgt een jaarlijkse subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.
Sinds 27 mei 2021 heeft Hartelust ook een ontheffing om penseelaapjes in het bezit te hebben.
