Boete voor doodslaan eenden - waarschuwingen voor eendenhouderijen

In 2018 legde een undercovermedewerker van Animal Rights met een verborgen camera ernstig dierenleed vast op eendenfokkerijen in Dalfsen, Epe en Putten. Eenden worden met handenvol tegelijk bij hun nek gepakt en hardhandig in kratten gesmeten. Eenden worden geschopt, overgegooid, doodgetrapt en doodgeslagen. De beelden tonen ook dat er niet wordt gecontroleerd of de dieren daadwerkelijk dood zijn. Zo ligt een ‘doodgestampt’ eendje in een emmer te creperen.

Op deze wijze worden in een paar uur tijd schuren met duizenden dieren leeggehaald. De volgeladen kratten worden in een vrachtwagen geladen en vervoerd naar andere stallen of naar eendenslachterij Tomassen Duck-To in Ermelo.

In juli 2018 zond RTL Nieuws de beelden uit die Nederland schokten. ¹

Na de uitzending zegt de NVWA de “akelige beelden” serieus te nemen, maar niet op te treden naar aanleiding van de opnamen. Ze gaat haar eigen inspecties uitvoeren bij de betrokken bedrijven, waarvan ze in diezelfde reactie al zegt dat het “[d]e ervaring is dat vangploegen en veehouders zich goed aan de regels houden als er een inspecteur van de NVWA aanwezig is.”

Tegen RTL verklaarde woordvoerder Benno Bruggink: "Dieren moeten zó worden vervoerd dat ze niet lijden en dat er geen letsel optreedt. Dat is hier duidelijk wel het geval." Maar de NVWA kan in dit geval geen boete opleggen, voegde hij er aan toe. "Dat kan alleen als de misstanden door onszelf zijn geconstateerd."

Dat was voor Animal Rights volstrekt onvoldoende. “We verwachten van de NVWA dat ze een onderzoek instelt naar de misdaden vastgelegd in onze beelden en niet wacht tot ze zelf getuige is van overtredingen,” zei Animal Rights directeur Susan Hartland destijds. We dienden daartoe een handhavingsverzoek in bij de NVWA, waarop nu, een jaar later, eindelijk gereageerd is.

Naar aanleiding van het handhavingsverzoek van Animal Rights hebben inspecteurs en een dierenarts van de NVWA de beelden beoordeeld. De NVWA concludeert aan de hand van de beelden dat “het vangen en laden van eenden” op alle drie de locaties “niet op zodanige wijze uitgevoerd [is] dat bij de dieren letsel of onnodig lijden is uitgesloten”. Daarbij overtraden de vangploegen en de eendenhouderijen de Wet dieren en de Regeling houders van dieren.

De straffen opgelegd door de NVWA zijn vervolgens teleurstellend: “Overeenkomstig het interventiebeleid van de NVWA zijn aan bovenvermelde bedrijven voor deze overtredingen schriftelijke waarschuwingen opgelegd.” Weliswaar zijn er aan de hand van de beelden overtredingen geconstateerd, “maar dat leidt conform het interventiebeleid tot een schriftelijke waarschuwing en niet tot handhavend optreden.”

Animal Rights heeft bezwaar gemaakt tegen deze strafmaat. Er dient een afschrikkende werking uit te gaan van een straf, terwijl de NVWA zelf na de uitzending van de beelden al aangaf dat als zij zelf controleert deze toestanden niet voor komen - het effect van een politieagent bij een rood stoplicht.

De pakkans voor boeren en vangploegen in overtreding is dus afwezig als Animal Rights niet undercover filmt en daarmee ook de kans dat een schriftelijke waarschuwing via recidive in een boete wordt omgezet.

Er wordt door de NVWA wel handhavend opgetreden voor het doodslaan van een eend tegen de stalwand in Epe. In de ambtelijke terminologie van de NVWA werd er geconstateerd dat er in het kader van de bedrijfsactiviteiten van desbetreffende eendenhouder “een eend niet uitsluitend werd gedood volgens een voorgeschreven methode en desbetreffende specifieke toepassingsvoorschriften zoals beschreven in bijlage 1 van de Verordening (EG) nr. 1099/2009. Hierdoor werd er niet voor gezorgd dat het dier elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden werd bespaard.” Dit is opnieuw een overtreding van de Wet dieren en Regeling houders van dieren.

Voor deze overtreding is aan de medewerker van het eendenbedrijf een boete opgelegd van 1250 euro. De NVWA: “Nu deze overtreding tot handhavend optreden heeft geleid, wijs ik het handhavingsverzoek in zoverre toe.”

Dit is een belangrijk precedent: Op zichzelf staande undercoverbeelden kunnen, zonder aanvullend bewijs, gebruikt worden om te handhaven. “Deze uitspraak legitimeert het maken van undercoverbeelden,” zegt Vermeulen.

Eerder al, op 18 april 2018, oordeelde het College van Beroep voor het bedrijfsleven dat undercovermateriaal in ieder geval meegenomen moet worden in onderzoek. Deze uitspraak werd gedaan in een zaak die was aangespannen door Animal Rights en Bont voor Dieren tegen de NVWA, die weigerde handhavend op te treden bij het mishandelen van nertsen. De rechter: “Dat neemt niet weg dat verweerder het beeldmateriaal wel dient te beoordelen om te bepalen of het voldoende aanknopingspunten biedt om onderzoek in te stellen naar een eventuele overtreding door [naam] . Verder kan het beeldmateriaal, naast de bevindingen uit dat onderzoek, worden betrokken bij de voorbereiding van een besluit op een verzoek om handhaving.” ¹

Cynisch genoeg is de boete die werd opgelegd voor het doodslaan van een eend lager dan de dwangsom die de NVWA moet betalen na ingebrekestelling voor te laat beslissen op het handhavingsverzoek.

Ook in Putten oordeelde de NVWA over het doden van eenden: “Tevens zijn twee eenden gedood, op een zodanige wijze dat de dieren niet elke vermijdbare vorm van pijn of lijden is bespaard.” Vreemd genoeg werd voor het doodtrappen van deze eenden geen boete uitgedeeld. Via het bezwaar wil Animal Rights achterhalen waarom deze levens minder tellen dan die in Epe.

Concluderend zijn we als Animal Rights tevreden over het feit dat undercoverbeelden gebruikt kunnen worden om te handhaven.

“Het interventiebeleid van de NVWA is echter teleurstellend,” zegt Vermeulen, “en de boete voor het mishandelen en vermoorden van een dier misdadig laag.”

“Aan een veroordeling voor het mishandelen en verwaarlozen van dieren dient een dieren-houdverbod gekoppeld te worden,” voegt Hartland hier aan toe.