De Straathof varkensfabrieken in Koningsbosch

In 2008 besluit het bedrijf Gebroeders Straathof Koningsbosch b.v. haar pluimvee- en vleesvarkenshouderij met 115.000 vleeskuikens en 1.100 vleesvarkens aan de Kerkstraat 10 te Koningsbosch te slopen en op deze locatie een nieuwe varkensfabriek te realiseren met 1.200 kraamzeugen, 3.864 dragen zeugen, 295 guste zeugen en 1 dekbeer.

In november 2011 wordt een omgevingsvergunning verstrekt voor 10.368 gespeende biggen, 4148 guste en dragende zeugen, 384 opfok zeugen, 1100 kraamzeugen en 3 dekberen.

Op 13 oktober 2016 - het bedrijf heet dan inmiddels Sebava B.V. - volgt de aanvraag voor een nieuwe omgevingsvergunning voor een nieuwe stal 7 met 855 guste en dragende zeugen en het veranderen van de bestaande stal 5 van 384 opfokzeugen naar 125 kraamzeugen.

In 2017 krijgt Straathof die vergunning, maar de stichtingen Varkens in Nood, Dier&Recht en Leefbaar Buitengebied gingen daartegen in beroep en krijgen in mei 2021 gelijk van de rechtbank.

Op 29 juli 2021 publiceert de gemeente Echt-Susteren al weer een nieuwe ontwerp omgevingsvergunning voor het “bouwen van een stal en het uitbreiden van een varkenshouderij” aan de Kerkstraat 10, Koningsbosch.

Op 8 september 2021 diende Animal Rights een zienswijze in tegen die ontwerp omgevingsvergunning, gevolgd door beroep op 20 december 2021 tegen het besluit van 18 november 2021 ter verlening van die omgevingsvergunning.

Animal Rights en Mobilisation for the Environment hebben daarnaast het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Limburg bij brief van 22 december 2021 verzocht om de natuurvergunning van 1 september 2016, verleend aan Sebava BV voor het exploiteren en uitbreiden van een varkenshouderij aan de Kerkstraat 10 te Koningsbosch in te trekken of te wijzigen. Exact een jaar later, 22 december 2022, besloot het college het verzoek af te wijzen. Animal Rights en Mob gingen op 9 februari 2023 in beroep tegen dat besluit.

Straathof bezit in Koningsbosch nog een varkensfabriek. Het bedrijf aan de Bos en Broek 2 is eigendom van Koningsbosch Vastgoed B.V. aan de Kerkstraat 10 met als bestuurder en algemeen directeur Adrianus Gerardus Maria Straathof (Kamer van Koophandel,17 oktober 2022).

Kerkstraat 10 en Bos en Broek 2 behoren vanaf 26 november 2020 volgens RVO “bij dezelfde relatie” onder de naam Koningsbosch Exploitatie BV. In 2021 werden op het eerste adres gemiddeld 13.951 dieren gehouden en op het tweede 888.

Maarten Verdoorn geldt sinds 12 juli 2019 als algemeen directeur en sinds 28 augustus 2020 als enige aandeelhouder. Hij fungeert op meerdere locaties als stroman voor Adriaan Straathof voor wie de grond onder de voeten alsmaar heter wordt.

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Echt-Susteren legde op 4 augustus 2022 het ontwerpbesluit ter verlening van een omgevingsvergunning aan het bedrijf Koningsbosch Exploitatie B.V. aan de Bos en Broek 2 te Koningsbosch ter inzage.

Op 25 oktober 2022 diende Animal Rights hiertegen een zienswijze in. Het gaat om het omzetten van het bedrijf van het houden van zeugen met biggen naar het opfokken van ‘opfokzeugen’ en het aanbrengen van luchtinlaten met filterkasten, luchtsluis en luchtwassers.

Artikel 3 van de Wet Bibob regelt wanneer een omgevingsvergunning kan worden geweigerd. Animal Rights stelt dat het college van deze mogelijkheid tot weigering van de omgevingsvergunning gebruik had moeten maken aangezien ernstig gevaar bestaat dat de beschikking mede zal worden gebruikt om strafbare feiten te plegen.

De vergunningen zijn aangevraagd voor het bedrijf Koningsbosch Exploitatie B.V. / Koningsbosch Vastgoed B.V. De betrokkenheid van A.G.M. Straathof is overduidelijk. Straathof is veelvuldig in opspraak geraakt vanwege juridische procedures omtrent zijn megastallen en misstanden in betreffende stallen, meerdere malen veroordeeld en heeft in Duitsland een beroepsverbod opgelegd gekregen.

In de periode 2007-2014 zijn er in Nederland ernstige overtredingen geconstateerd, met, wat wordt genoemd, ernstig verminderd dierenwelzijn tot gevolg. Straathof kreeg onder meer forse boetes en er werd een voorwaardelijke stillegging opgelegd; In de periode 2014-2018 zijn er in Nederland wederom ernstige overtredingen geconstateerd. Tegen de geconstateerde overtredingen is bestuursrechtelijk opgetreden. Er is ook strafrechtelijk opgetreden; In 2019 is varkenshouder Straathof veroordeeld tot 8 maanden cel wegens dierenmishandeling.

Voorgaande voorbeelden zijn strafbare feiten, dan wel overtredingen, welke zijn gepleegd binnen varkenshouderijen van de heer Straathof. De bestreden besluiten zien op het mogelijk maken van uitbreidingen/ombouwen van twee van deze varkenshouderijen. Het spreekt voor zich dat sprake is van samenhang.

Dat ontwerpbesluiten worden genomen en omgevingsvergunningen worden verleend, zónder een voorafgaande volledige Bibob-toets, valt het college zwaar aan te rekenen. Animal Rights stelt zich dan ook op het standpunt dat de bestreden besluiten onzorgvuldig zijn voorbereid en daardoor gebrekkig gemotiveerd, zodat ze ook om deze reden geen stand kunnen houden.

Inmiddels is gebleken uit Bibob-onderzoeken verricht bij ‘zuster’-bedrijven in Creil en Hoeven dat de uitkomsten daarvan aanleiding geven tot het niet verlenen en/of intrekken van vergunningen.

Verder zijn er ten onrechte geen milieueffectrapportages (m.e.r.) opgesteld.
Volgens het Besluit milieueffectrapportage geldt een directe m.e.r.-plicht in geval sprake is van een oprichting, wijziging of uitbreiding die betrekking heeft op meer dan 900 stuks zeugen. Dat geldt voor Kerkstraat 10. Het gaat om een nieuwe stal met 855 guste en dragende zeugen en een verandering van 384 opfokzeugen naar 125 kraamzeugen in een bestaande stal.

Omdat Bos en Broek 2, zoals opgenomen in het bestreden ontwerpbesluit, één inrichting vormt met de inrichting aan de Kerkstraat 10 te Koningsbosch en ze dus onderling technische, organisatorische of functionele bindingen hebben en in elkaars onmiddellijke nabijheid zijn gelegen, wordt de grens van 900 zeugen ruim overschreden en is dus het maken van een milieueffectrapportage verplicht.

In de voorgestelde omgevingsvergunning worden aan de Bos en Broek 2 de jonge zeugen opgefokt totdat ze oud genoeg zijn om naar het grote zeugenbedrijf aan de Kerkstraat 10 te gaan. Beide varkensfabrieken hebben dezelfde bestuurder, krijgen slechts één energierekening en de inrichting aan de Bos en Broek 2 wordt omgevormd uitsluitend ten behoeve van de inrichting aan de Kerkstraat 10, zo blijkt uit de aanvraag.

Voor het (deel)bedrijf aan de Bos en Broek 2 gelden verder nog de volgende feiten:
- het m.e.r. beoordelingsbesluit is niet gepubliceerd;
- een verklaring van geen bedenkingen (vvgb) van de gedeputeerde staten van de provincie Limburg ontbreekt;
- de stelling dat ammoniakemissies niet toenemen, ondanks een toename in het aantal dieren, door de toepassing van combi-luchtwassers is twijfelachtig, omdat inmiddels uit veelvuldig wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de ammoniakemissie van met name zogenoemde emissiearme stallen veelal onderschat wordt;
- het voorgenomen project is strijdig met de regels uit het vigerende ruimtelijke plan, omdat overschrijding van het bouwvlak alleen is toegestaan in verband met de wettelijke eisen in het kader van dierenwelzijn, zonder toename van het aantal dieren;
- het ontwerpbesluit voorziet niet in eisen ten aanzien van de algemene brandveiligheid bij het bedrijf en ontbreekt een brandrisico-analyse bij de aanvraag;
- het verlenen van een vergunning voor onbepaalde tijd is niet verenigbaar met de plichten die voortvloeien uit artikel 6 van de Habitatrichtlijn over het voorkomen van een nadelige invloed van de activiteit op kwetsbare natuur;

Animal Rights verzoekt het college van B&W van de gemeente Echt-Susteren om voor de locatie op de Bos en Broek 2 het ontwerpbesluit te herzien en de omgevingsvergunning niet te verlenen en voor Kerkstraat 10 de verleende omgevingsvergunning alsnog in te trekken.

De onderliggende natuurvergunning voor Kerkstraat 10 is verleend op 1 september 2016. De toename van de ammoniakemissie die de voorgenomen verandering veroorzaakt, leidde volgens deze natuurvergunning tot een toename van de stikstofdepositie, waarvoor ontwikkelingsruimte is toegekend op basis van de ‘passende beoordeling' die is gemaakt ten behoeve van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Blijkens vaste jurisprudentie voldoet deze passende beoordeling niet aan de eisen uit de Habitatrichtlijn.

Op 22 december 2021 vragen Animal Rights en Mob dan ook om de oude natuurvergunning van 1 september 2016 in te trekken.
De Habitatrichtlijn bepaalt dat lidstaten passende maatregelen treffen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in de speciale beschermingszones niet verslechtert. Het college heeft vervolgens beoordelingsruimte bij de keuze van de maatregelen die passend zijn. Als intrekking of wijziging van de natuurvergunning echter de enige passende maatregel is, moet de vergunning worden ingetrokken.

Door de toename van stikstofdepositie, welke de vergunning mogelijk maakt, is er (in ieder geval) ten aanzien van de Natura 2000-gebieden Roerdal en Meinweg sprake van een (dreigende) verslechtering of verstoring met significante gevolgen voor de natuurwaarden.

De alternatieve passende maatregelen waar het college in haar afwijzing naar verwijst, leiden niet tot de noodzakelijke daling van stikstofdepositie binnen een afzienbare termijn. Het is daarom noodzakelijk de door Animal Rights en Mob gevraagde maatregel als aanvullende passende maatregel uit te voeren: de natuurvergunning moet worden ingetrokken. De conclusie is daarom dat het college het verzoek tot intrekken van de natuurvergunning ten onrechte heeft afgewezen.

De zitting is op 16 januari 2025 in Roermond.