Een slangetje in de keel van een hond duwen is geen wetenschap maar dierenmishandeling

De dierproeven die Charles River uitvoert zijn sinds de jaren 60 van de vorige eeuw amper verandert. Dat blijkt ook uit een publicatie van het commerciële proefdiercentrum waarbij 36 honden gebruikt werden in een orale toxiciteitstest. Ze werden vastgepakt en kregen elke dag, twee weken lang, een slangetje in de keel geduwd: daar gaat de chemische stof doorheen. De honden werden ziek en kregen last van diarree, braken en gewichtsverlies. Een hondje stierf al tijdens het experiment vanwege leverfalen. Na afloop werden alle viervoeters afgemaakt.

Niet alleen honden maar alle dieren zijn de dupe van deze primitieve testen. Zo voegen dierproefnemers van Charles River giftige stoffen in aquaria toe om te kijken hoe de vissen reageren. Dat de dieren flink lijden komt naar voren uit de vergunningsaanvraag van Charles River: de helft van alle dierproeven vallen in de twee hoogste pijncategorieën. Stuiptrekkingen en ernstige schade aan organen als lever, nieren en longen is eerder regel dan uitzondering.

Het is wrang dat deze dierproeven nog steeds plaatsvinden omwille van Europese wetgeving. In 2009 schreef de Duitse toxicoloog Thomas Hartung in Nature al een snijdend stuk over de misplaatste regeldruk. Tachtig jaar geleden kwam het besef op dat je mensen niet zomaar kon blootstellen aan chemische stoffen. Halverwege de twintigste eeuw werden daarom allerlei dierproeven ontwikkeld. En toen viel het systeem „in slaap”, aldus de toxicoloog. „Er is bijna geen ander wetenschappelijk vakgebied waarin de belangrijkste experimenten in meer dan veertig jaar nauwelijks veranderd zijn.”

Multinational Charles River, met een jaaromzet van bijna 3 miljard dollar, zegt zich ook in te zetten voor alternatieven. De realiteit is dat ze veel te weinig doen. De vraag is of Charles River überhaupt wil veranderen. In het jaarverslag staat het volgende: ‘als wetgevende instanties een mandaat geven voor een flinke reductie in veiligheidstesten met proefdieren (waar sommige belangengroepen voorstander van zijn), dan zal het bepaalde segmenten van onze business nadelig beïnvloeden.’ Schokkend? Niet echt. Charles River is een commerciële onderneming dat flink verdiend aan het uitvoeren van dierproeven en het fokken en verkopen van proefdieren.

De Nederlandse overheid zegt wel af te willen van dierproeven maar doet te weinig. In het rapport van het Nationaal Comité Advies Dierproevenbeleid ‘transitie naar proefdiervrij onderzoek’ uit 2016 staat glashelder dat ‘het proefdiergebruik voor wettelijk verplichte veiligheidstesten voor chemische stoffen, voedselingrediënten, bestrijdingsmiddelen en (dier)geneesmiddelen, met behoud van het huidige veiligheidsniveau, voor 2025 uitgefaseerd kan worden. Dit geldt ook voor het proefdiergebruik voor de vrijgifte van biologische producten, zoals vaccins.’

Kortom, vrijwel alle dierproeven die Charles River uitvoert kunnen binnen afzienbare tijd vervangen worden. Denk aan moderne technieken zoals organoids, microdosering, lab on a chip en computermodellen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu stelde in 2018 een agenda proefdiervrije innovaties op. Een stappenplan om al die honden, katten, muizen en ratten te vervangen door dierproefvrije technieken. Helaas pakt minister Schouten de handschoen niet op en worden de meeste aanbevelingen genegeerd.

Ondertussen verschuiven de panelen. Dieren krijgen een steeds belangrijke plek in onze samenleving. Misstanden worden niet langer geaccepteerd. Steeds luider klinkt de roep om de rechten van dieren in de grondwet op te nemen. Dieren als individu met recht op leven en welzijn. De uitbreidingsplannen van Charles River kunnen weleens de bekende druppel zijn die de emmer doet overlopen.

Robert Molenaar, oprichter van Animal Rights
Karen Soeters, oprichter van House of Animals
Jen Hochmuth, PhD, programme Leader Animal Free Science
Dr. Andre Menache, European Veterinary Specialist in Animal Welfare Science, Ethics and Law
Marco van der Wel, fractievoorzitter Partij voor de Dieren Noord-Brabant

Het opiniestuk verscheen onlangs in het Brabants Dagblad.