Inhoud
Eenden sterven vreselijke dood door laksheid eendenslachter Tomassen
Omdat de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit (NVWA) niet of te slap optreedt tegen de diverse welzijnsovertredingen bij eendenslachter Tomassen Duck-To, dient Animal Rights op 1 mei 2024 een nieuw handhavingsverzoek in voor de eenden; deze keer voor de zogenaamde ‘rugliggers’.
Tijdens het vangen en in kratten gooien of tijdens (ruw) transport naar het slachthuis belanden eenden op hun rug en zijn vaak niet meer in staat om zelfstandig overeind te komen. In het slachthuis worden dergelijke ‘rugliggers’ veelvuldig aangetroffen in de overvolle kratten. Omdat eenden geen middenrif hebben, drukken, wanneer de eend op de rug ligt, alle organen op de longen. Hierdoor kan desbetreffende eend moeizaam ademhalen, raakt de eend in paniek en kan de eend door een gebrek aan lucht komen te overlijden.
Dat ‘rugliggers’ daadwerkelijk op een vreselijke wijze stikken, blijkt uit de door NVWA-inspecteurs opgestelde inspectierapporten van 2 november 2023 en 14 december 2023.
Op een slachthuis rust de wettelijke plicht om de welzijnsomstandigheden van elke zending dieren bij aankomst systematisch te beoordelen en direct de nodige maatregelen te treffen om welzijnsproblemen bij hulpbehoevende eenden te verhelpen. Wanneer dat beoordelen niet of niet tijdig gebeurt of wanneer de benodigde maatregelen niet of niet tijdig worden getroffen, wordt vermijdbare spanning en lijden bij de voor de slacht aangevoerde eenden niet voorkomen, terwijl dat wel wettelijk verplicht is. Ook wordt dan zonder redelijk doel de gezondheid of het welzijn van desbetreffende eend benadeeld en ook dat is verboden.
Medewerkers van het slachthuis behoren de afgeladen kratten met eenden te controleren op dieren die in moeilijkheden zijn en aandacht nodig hebben, maatregelen te treffen om problemen direct te verhelpen en eventuele incidenten te noteren op een welzijnslijst. Uit de inspectierapporten blijkt dat dit alles keer op keer niet gebeurt. De NVWA-inspecteurs treden echter niet handhavend op maar beperken zich tot het geven van aanwijzingen.
Alleen op 17 februari 2022 maakt een NVWA-inspecteur een Rapport van Bevindingen (RvB) op voor een eend die met de hals beklemd zat tussen de bovenrand van de lade waarin de eend zich bevond en de metalen rand van de container en neemt in datzelfde RvB ook een rugligger mee.
Op deze manier zullen de hierboven vermelde voorschriften uiteraard nooit effectief door Tomassen worden nageleefd.
De handelswijze van de NVWA is doeltreffend noch afschrikwekkend noch evenredig in verhouding tot het te dienen doel (dierenwelzijn). De handelswijze van de NVWA komt neer op het gedogen van structurele, voor de eenden, pijnlijke, stressvolle en levensbedreigende overtredingen. Animal Rights vindt dit onacceptabel en verzoekt de NVWA daarom om alsnog evenredig, doeltreffend en afschrikwekkend handhavend op te treden tegen de navolgende, kennelijk onbestrafte overtredingen bij Tomassen:
2022
7 januari: “eenden op de rug worden niet teruggedraaid. Samen met medewerker tot 3x toe een eend teruggedraaid.”
27 januari: ”1 rugligger gevonden. Bedrijf heeft hem omgedraaid.”
17 februari: ”1 nekbeklemming en 1 rugligger gezien door mij in lading die ongeveer 1 uur daarvoor aangevoerd en neergezet was.”
1 maart: ”1 rugligger gevonden. Onmiddellijk door de chef aanvoer omgedraaid en op het welzijn papier goed genoteerd.”
3 maart: ”Tussen 5:45 en 6:00 uur 2x rugligger gezien. … had de eend gecheckt met de lamp maar die rugliggers had hij niet gezien. Gevraagd om de eenden om te draaien.”
8 maart: ”1x rugligger gevonden. Gevraagd om rugligger om te draaien.”
11 april: ”Omstreeks 10:20 levende rugligger gevonden. Verantwoordelijk persoon aanvoer eend laten zien en omdraaien.”
20 april: ”Om 5:55 uur 1x rugligger aangetroffen na pwo controle. Gevraagd om dier om te draaien.”
12 mei: ”1 rugligger. Laten omdraaien door medewerkers. Rugligger is niet vermeld op welzijnslijst van het bedrijf.”
28 juni: ”1x rugligger om 5:55 uur. Medewerker gevraagd om eend om te draaien.”
1 juli: ”Rugligger in krat in wachtruimte. Medewerker heeft weer teruggedraaid. Is niet genoteerd in welzijnslijst van het bedrijf.”
8 juli: ”Om 5.45 een rugligger in de aanvoerhal in een geloste stapel containers. Laten zien aan chef aanvoer en omdraaien. Rugligger niet ontdekt.”
9 augustus: ”1x rugligger rond 8:30 uur gezien. Medewerker gevraagd om de eenden om te draaien.”
11 augustus: ”1e auto 1x rugligger. Laten omdraaien.”
16 augustus: ”Een rugligger gezien. Chef aanvoer daarop aangesproken, wordt gelijk de eend in de krat omgekeerd.”
12 september: ”Omstreeks 10:20 uur een rugligger gevonden. Verantwoordelijk aanvoerhal laten zien en laten omdraaien.”
23 november: ”06:50 1 levende rugligger in een krat. stond niet genoteerd op de controle lijst van het bedrijf. pwo laten zien. eend laten omdraaien.”
1 december: ”1 rugligger laten omdraaien, geen notitie op welzijnslijst. rugligger om laten draaien door medewerker aanvoer.”
14 december: ”1 rugligger gezien. stond niet vermeld op de lijst van het bedrijf.”
2023
12 januari: “rugligger niet opgemerkt. Op mijn verzoek omgedraaid; 4.30 rugligger aangetroffen”.
26 januari: “rugligger niet opgemerkt en na corrigeren niet op welzijnslijst genoteerd”.
13 februari: “1e koppel,1e wagen 1 uur geleden gelost, ik heb 2 rugliggers gezien. beide rugliggers door medewerkers laten omdraaien, is niet genoteerd op welzijnslijst van het bedrijf”.
20 februari: “6.00 uur rugligger aangetroffen”.
28 februari: “06.10 2x rugliggers aangetroffen”.
21 maart: “in wachtruimte, op 2 verschillende tijdstippen een rugligger gezien, welke door een medewerker is teruggedraaid”.
23 juni: “1x rugligger gezien rond 6.00, bedrijf had het gemist, er stond niets in het welzijns logboek”.
24 juli: “1x rugligger aangetroffen”.
2 augustus: “1 gemiste rugligger”.
31 augustus: “rugligger niet opgemerkt; chef aanvoer heeft eend weer teruggedraaid”.
4 september: “2 keer rugligger niet opgemerkt in koppel dat in de wachtruimte stond en al door het bedrijf gecontroleerd was.”
8 september: “Check naleving v/d regels bij aanvoer v/d dieren Voldoet niet; Afw: welzijnscheck door slachthuis bij aankomst onvoldoende Ja;”
16 oktober: “rugligger niet door personeel opgemerkt. Op mijn aanwijzen omgedraaid en later genoteerd op welzijnslijst.”
18 oktober: “2x een rugligger aangetroffen in de wachtruimte; rugligger is op mijn verzoek teruggedraaid”.
26 oktober: “1 rugligger niet opgemerkt in de wachtruimte; eend is door medewerker teruggedraaid”.
31 oktober: “Een rugligger, wordt niet gezien door chef aanvoer. Het dier wordt snel omgedraaid en op zijn voeten gelegd.”
2 november: “1x rugligger levend, 1x rugligger dood in aanvoerhal ( 3e auto …); laten omdraaien levende rugligger door chauffeur”.
22 november: “rugligger in wachtruimte aangetroffen, afkomstig uit 1e wagen; rugligger door medewerker teruggedraaid”.
23 november: “3 rugliggers aangetroffen in wachtruimte; medewerker heeft ze teruggedraaid”.
14 december: “rugligger op auto, niet gezien door chauffeur, nog geen controle van bedrijf plaats gevonden; laten omdraaien”.
20 december: “2 levende rugliggers en 1 dode rugligger; medewerker heeft de 2 levende rugliggers omgedraaid”.
Slotsom
Het is aannemelijk dat de geconstateerde overtredingen bij het slachthuis van Tomassen het topje van de ijsberg zijn. De NVWA-inspecteurs kunnen immers niet overal zijn en zelfs wanneer de inspecteurs wel op het juiste moment op de juiste plaats zijn kunnen zij onmogelijk alle binnengekomen kratten met eenden controleren. Tegelijk is er door het ontbreken van doeltreffend en afschrikwekkend handhavend optreden aan de zijde van Tomassen geen enkele prikkel om de hierboven vermelde voorschriften naleven, terwijl niet-naleving zich voor Tomassen direct vertaalt in een besparing van de kosten en dus een hogere winst voor het bedrijf.
Animal Rights verzoekt de NVWA daarom om alsnog doeltreffend en afschrikwekkend handhavend op te treden tegen de hiervoor vermelde misstanden en wel in de vorm van een betekenisvolle herstelsanctie en strafsanctie.
Update
Uit inspectierapporten van het eerste kwartaal blijkt dat tussen 1 januari 2024 en 31 maart 2024 opnieuw regelmatig rugliggers werden gevonden. En wel op 10, 12, 15 en 19 januari, 26 februari en 8 maart.
Ondertussen verdaagde de NVWA een besluit op dit handhavingsverzoek met 8 weken naar 30 augustus.
Update 2
Op 27 augustus 2024 ontvingen we opnieuw post van de NVWA: "De behandeling van uw handhavingsverzoek vergt meer tijd. De NVWA doet onderzoek naar aanleiding van uw handhavingsverzoek. Er is een rapport van bevindingen opgemaakt.
Gelet hierop verleng ik de beslistermijn met acht weken. Dit betekent dat u uiterlijk 25 oktober 2024 de beschikking op uw verzoek tegemoet kunt zien."
Update 3
Na het bedrijfsoverleg NVWA-Tomassen op 30 april 2024 wordt in de notulen genoteerd: "BB geeft door dat er 1 aandachtspunt is oftewel controleren hoe het bedrijf met rugliggers omgaat en of bedrijf de registratie in het formulier goed bijhoudt. Actie na > 3 rugliggers per dienst (rvb)."
Na het bedrijfsoverleg NVWA-Tomassen op 4 juni 2024 wordt in de notulen genoteerd: "Rugliggers: Bedrijf constateert steeds vaker zelf de evt. rugliggers bij aankomst van de vrachtauto's en naast het noteren van het tijdstip van controle per auto worden ook de aangetroffen rugliggers geregistreerd in het Dierenwelzijnsregister met de bijbehorende corrigerende maatregel. Een duidelijke positieve ontwikkeling. Vanaf heden zal, als de welzijnscontrole door het bedrijf is uitgevoerd, bij het constateren van één rugligger door de NVWA een RvB opgemaakt worden."
Ook in het tweede kwartaal en na indienen van het handhavingsverzoek worden nog steeds rugliggers gevonden:
2 april: "rugligger correct opgeschreven als afwijking in het registratieformulier maar niet genomen maatregelen"; "Besproken met de verantwoordelijke en lijst laten aanvullen
(eend werd ook omgedraaid)"; "heftruckchauffeurs doen de welzijncheck prima, maar schrijven de genomen maatregelen niet op. Besproken en nalevingshulp gegeven". Er wordt geen Rapport van Bevindingen (rvb) opgemaakt.
4 april: "Omschrijf wat niet voldoet bij de welzijnscheck?": "om 15.10,1 rugligger aangetroffen. rugligger laten omdraaien." Geen rvb.
16 mei: "rugligger gevonden nadat welzijnscheck had plaatsgevonden"; "teruggedraaid". Geen rvb.
Update 4
Op 24 oktober 2024 verlengt de NVWA opnieuw de beslistermijn met acht weken. Dit betekent dat Animal Rights uiterlijk 20 december 2024 de beschikking op het verzoek tegemoet kan zien: "De behandeling van uw handhavingsverzoek vergt meer tijd. Het traject van het rapport van bevindingen wordt momenteel afgehandeld."
Update 5
Op 17 december tracht de NVWA het nemen van een besluit opnieuw uit te stellen: "De behandeling van uw handhavingsverzoek vergt meer tijd. Er is een rapport van bevindingen opgemaakt. Als het handhavingsbesluit is opgelegd, ontvangt u het besluit op het handhavingsverzoek.
Gelet hierop verleng ik de beslistermijn met acht weken. Dit betekent dat u uiterlijk 14 februari 2025 de beschikking op uw verzoek tegemoet kunt zien."
Het woordgebruik duidt er op dat het besluit positief zal zijn, dat wil zeggen, dat de NVWA in ieder geval iets gaat doen.
Update 6
Ook in het derde kwartaal zijn er weer 'rugliggers'. Op 3 juli wordt een rapport van bevindingen opgemaakt, waarschijnlijk die bedoeld werd in de brief van 17 december:
IBD-nummer: 2024/186963/159624
Datum en tijdstip van de bevindingen: 3 juli 2024, omstreeks 6.52 uur.
"“Toen ik in de aanvoerhal stond, zag ik het schijnsel van de draagbare lamp die in diverse kratten scheen, vastgehouden door een medewerker levende aanvoer. Toen hij de lamp uitschakelde en wegliep van de containers met wachtende eenden, vroeg ik hem of hij klaar was met de welzijnscheck. Dat bevestigde hij. Alle containers waren van de vrachtwagen afgestapeld en stonden in de wachtruimte klaar.
Toen ben ik begonnen met de Ante Mortem keuring (A.M.) van de eenden, die afkomstig waren van de eerste vrachtwagen. Om 6.52 uur zag ik een rugligger spartelen om overeind te komen, wat niet lukte. Dit dier lag op de rug en vanuit de buitenzijde goed zichtbaar op ooghoogte tegen de buitenrand van het krat aan. Ik heb de medewerker levende aanvoer hierop gewezen, waarna hij het dier onmiddellijk heeft terug gedraaid. […]
Om ongeveer 7.03 uur zag ik nog twee rugliggers. De ene eend lag op de rug in de onderste krat aan de buitenrand, zodat deze goed zichtbaar was. De andere eend lag ook goed zichtbaar aan de buitenkant in de onderste krat van de bovenste container, dus net iets onder ooghoogte. Deze zijn ook weer onmiddellijk op mijn aanwijzen teruggedraaid.
[…]
Vanuit mijn expertise als dierenarts weet ik dat voor pluimvee een rugligging een onnatuurlijke houding is, waarbij zij niet meer in staat zijn overeind te komen. Pluimvee heeft moeite met ademhalen wanneer zij op de rug liggen, omdat de dieren geen middenrif hebben. Hierdoor is buikademhaling niet mogelijk. Zij moeten lucht aanzuigen door beweging van borstbeen en ribben tegen de zwaartekracht in. De sterk ontwikkelde borstspieren verzwaren bovendien de ribben, waardoor ademhalen verder bemoeilijkt wordt met stikgevaar als gevolg. Deze eenden lagen op de rug en konden zeer moeilijk ademhalen en zichzelf niet keren, wat ernstige spanning en lijden veroorzaakte bij deze dieren.
[…]
Tijdens mijn inspectie stelde ik vast dat op het slachthuis de welzijnsomstandigheden van elke zending dieren onvoldoende bij aankomst wordt beoordeeld door de functionaris voor het dierenwelzijn of door een persoon die rechtstreeks aan de functionaris rapporteert. Bij de beoordeling moeten de prioriteiten in kaart gebracht worden, met name door te bepalen welke dieren specifieke welzijnsbehoeften hebben en welke maatregelen genomen dienen te worden om in die behoeften te voorzien.
De beoordeling van hun welzijn bij aankomst had onvoldoende plaatsgevonden en heeft niet geleid tot maatregelen om in hun behoeften te voorzien. Er is deze dieren niet elke vorm van vermijdbare pijn of lijden bespaard, want ik zag dat de drie eenden in rugligging specifieke welzijnsbehoefte hadden, waarin niet werd voldaan.
Hieruit bleek mij dat werd gehandeld in strijd met Vo (EG) nr. 1099/2009:
Artikel 3, lid 1: bij het doden van dieren en daarmee verband houdende activiteiten wordt ervoor gezorgd dat de dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard;
Artikel 15, lid 1: in samenhang met bijlage III, onder punt 1.1.: de welzijnsomstandigheden van elke zending dieren worden systematisch bij aankomst beoordeeld door de functionaris voor het dierenwelzijn of door een persoon die rechtstreeks aan die functionaris rapporteert om de prioriteiten in kaart te kunnen brengen, met name door te bepalen welke dieren specifieke welzijnsbehoeften hebben en welke maatregelen genomen dienen te worden om in die behoeften te voorzien.
Op grond van artikel 6.2, eerste lid, van de Wet dieren, in samenhang met artikel 5.8 van de Regeling houders van dieren, is het verboden in strijd te handelen met het/de hierboven genoemde artikel(en) van Verordening (EG) nr. 1099/2009.
In diverse documenten wordt vervolgens ingegaan op de problematiek van de 'rugliggers' en het handhavingsverzoek van Animal Rights:
Notulen 09-07-2024
“Rugliggers in het algemeen 0-tolerantie, maar dat moet dan wel voor alle slachterijen gelden.”
Het lijkt erop dat het handhavingsverzoek van Animal Rights gaat resulteren in "0-tolerantie" voor 'rugliggers' in alle pluimveeslachthuizen.
Agenda 23-07-2024
“Het valt nu op, dat bijna dagelijks tijdens de welzijnscontrole door het bedrijf rugliggers worden gezien, de juiste corrigerende maatregelingen worden genomen en het wordt vastgelegd in het register voor dierenwelzijn. Goed om dat te constateren.”
Het is natuurlijk helemaal geen goede zaak dat "bijna dagelijks" 'rugliggers' worden gezien. Dat geeft juist aan dat er iets helemaal mis is met de vangmethode.
De NVWA bedoelt dat het goed is dat ze door het slachthuispersoneel ook opgemerkt worden, maar we delen het optimisme niet dat die oplettendheid ook blijvend zal zijn.
Agenda 20-08-2024
"O&O rugliggers aanpak
Ivm het handhavingsverzoek van een dierenwelzijn organisatie zijn … en … het eerste deel van het overleg aanwezig om de procedure rugliggers in de aanvoer te bespreken.
Er zijn overleggen geweest tussen meerdere afdelingen binnen de NVWA om een plan van aanpak voor rugliggers op alle slachterijen te maken.
[…]
Er is een conceptversie beoordeling kader rugliggers na welzijnscontrole slachthuis getoond en besproken middels een power point en een beslisboom.
[…]
Eind september volgen er oploopjes om alle toezichthouders van de NVWA te informeren.
Rond oktober wordt de sector ( dus ook de overige slachterijen) middels NEPLUVI geïnformeerd. Wij krijgen terugkoppeling zodra deze informatie overdracht heeft plaats gevonden. In november is dan ook de start voor de rest van de sector.
[…]
IBD vraagt nog wel eens om formulier waarop afgetekend staat wanneer lading gecontroleerd is door PWO.
Het gaat om het aantal rugliggers per lading; dus wel per auto."
Agenda 11-09-20214
"NVWA: Er is bij de NVWA een Handhavingsverzoek binnen gekomen van een NGO over de waargenomen rugliggers in de periode van 01-01-2022 tot en met 31-12-2023. NVWA heeft een onderzoeksplicht. Daaruit is gebleken, dat de NVWA het verzoek niet kan afwijzen op basis van het Interventiebeleid en Wet en Regelgeving. Er wordt mogelijk een Rapport van Bevindingen opgemaakt. Dit jaar gaat het stukken beter met het constateren en vastleggen van de rugliggers tijdens de welzijnscontrole door het bedrijf. Door de NVWA worden minder rugliggers geconstateerd.
Tomassen: geen mededelingen."
Het gaat zo goed dat op 4 juli, een dag na het hierboven opgestelde rapport van bevindingen, er opnieuw een rugligger wordt gevonden door de NVWA die de slachthuismedewerkers zelf hebben gemist:
"1 rugligger aangetroffen. teruggedraaid door medewerker. Geen RvB hangende afhandeling RvB gisteren."
Op 11 september wordt er helemaal niet gerept over een rapport van bevindingen:
"7.00 uur 1x rugliggers geconstateerd op 1 vrachtwagen na welzijn controle (schone veren)"
