Ethiek en moraliteit binnen de NVWA

Onlangs verscheen het rapport van extern onderzoeksbureau 2Solve Investigations naar het functioneren van de NVWA. Het onderzoek beperkte zich tot het keuren door NVWA-inspecteurs/dierenartsen bij de Noordelijke kleine en middelgrote (KMG) slachthuizen en bij exportverzamelplaatsen. ¹

Onder het kopje ‘Ethiek en moraliteit’ (paragraaf 16.5) worden een aantal interessante uitspraken uit de mond van geïnterviewden opgetekend die een zorgelijke beroepsdeformatie aan het licht brengen. Dit mentaliteitsprobleem bij de NVWA plaatst onmiddellijk vragen bij hoeveel vertrouwen we kunnen hebben in de adequate uitvoering van NVWA taken zoals het (permanent) toezicht op de slachthuizen, inspecties van primaire bedrijven (de ‘boerderijen’), transportcontroles, exportkeuringen, etc. Wat zijn naleefmonitors en risicoanalyses van de NVWA werkelijk waard? Zijn de gegevens die we vergaren via bijvoorbeeld de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) slechts een bleke afspiegeling van de werkelijke misstanden binnen de vee-industrie?

Lees en huiver:

“Ik merk op dat ik nog nooit een enkel boeterapport heb geschreven. Tijdens de uitvoering van mijn werkzaamheden zie ik geen overtredingen (noch AM noch PM) die in mijn ogen boeterapportwaardig zijn.”

“Ik ben wel van mening dat er te veel boeterapporten worden geschreven. Nogmaals, ik schrijf dan wel niet maar als ik een overtreding constateer dan zeg ik daar wel iets over. Ik waarschuw die exploitant mondeling.”

“Men moet veel meer de houding krijgen dat men komt voor voedselveiligheid en dierenwelzijn, waarbij het niet uitmaakt wie uiteindelijk de factuur moet betalen. Nu wordt nog te veel gedacht vanuit de ondernemer die moet betalen voor elk kwartier dat er gekeurd wordt.”

“XXX gaf aan dat hij meer van het gesprek was en niet van het handhaven. Volgens hem zou hij op die manier ook altijd zijn doel bereiken. Hij sprak ook uit dat hij niet wilde handhaven. Mij bleek ook dat hij in twee jaar tijd geen enkel Rapport van Bevindingen had opgemaakt.”

“Ik merk op dat er binnen de NVWA een gebrek is aan dierenartsen. Dit met name in Noord- Nederland. Dit heeft als gevolg dat hard ingrijpen niet de voorkeur heeft.”

“Ik ben laatst met een TDA’er [toezichthoudend dierenarts] meegegaan bij een AM- keuring. Ik constateerde dat er bij de koeien die op stal stonden, voorafgaande aan de AM- keuring, geen drinkwater aanwezig was. Dit is een eenvoudig te constateren overtreding. De aanwezige TDA’er gaf aan dat hij dit niet belangrijk vond omdat het vee toch zo geslacht zou gaan worden en omdat dit fenomeen bij veel slachterijen zo is (ontbreken drinkwater).”

“Deze oudere groep TDA’ers is ook al hun werkzame leven binnen Noord- Nederland actief op dezelfde EVC’s en ook bij dezelfde slachtplaatsen. Vanwege bovenstaande is er ook een bepaalde vriendschappelijke relatie ontstaan met de exploitanten.”

“Genoemde dierenartsen hadden de mening dat handhaven om allerlei redenen niet nodig is. Ik heb uitspaken gehoord als: ‘Je maakt het bedrijfsleven kapot, sommige dingen zijn nou eenmaal niet mogelijk, onredelijke wettelijke en handhavingseisen, wat moeten ze dan’, et cetera.”

“In die werkoverlegsituaties werd door met name XXX aangegeven dat er niet zoveel geschreven moest worden. Dit werden dan verhitte discussies. Ik gaf dan aan dat ik het interventiebeleid volgde en de werkinstructies. XXX zat op de lijn van het niet handhaven en waarschuwen, mede omdat het vervolgens lastig zou zijn om overtredingen juridisch te onderbouwen.”

“Ik heb zelf inmiddels ook geconstateerd dat de toezichthoudend dierenartsen zich meer in de rol van praktiserend dierenarts zien dan die van een toezichthoudend dierenarts. Er wordt veel vergoelijkt als het gaat om constateringen die eigenlijk gerapporteerd moeten worden.”

“Ik merk op dat toezichthoudend dierenartsen mij wel hebben verteld dat als wij het interventiebeleid zouden volgen, er dan een probleem zou ontstaan bij de boeren. Daarbij merken zij ook op dat de sfeer op het slachthuis er ook niet beter op zou worden. Met andere woorden: die betreffende dierenartsen volgen minder stingent het interventiebeleid om de slachthuizen, de transporteurs en de boeren niet voor het hoofd te stoten.”

““In een persoonlijk gesprek met XXX en XXX, werd mij verteld dat de cultuur binnen de slachthuizen in Noord-Nederland dusdanig was dat men die exploitanten niet wilde provoceren door strenger te gaan handhaven. XXX en XXX waren meer van het beheren van de goede relatie en verstandhouding met de exploitanten dan dat zij kozen voor het feitelijk interveniëren bij geconstateerde overtredingen.”