Extern onderzoek naar NVWA levert vernietigend rapport op

Over een transport vanuit het Noord-Brabantse Reusel naar het Vlaamse slachthuis Porc Meat in Zele, rapporteerde een FAVV-inspecteur: “Meer dan 20% kreupele varkens, niet transportwaardig om op een diervriendelijke manier intracommunautair vervoerd te worden. Varkens met allerhande pathologie die niet uitgroeien tot volwaardig mestvarken. Dieren met poly-artritis, femur fractuur mank, staartnecroseletsels, opgezette boeggewrichten, navel- en inguinale hernias en 1 fokzeug met prolaps ani door kreupelheid.”

De NVWA-dierenarts had voor vertrek genoteerd: “Op het ogenblik van inspectie waren de dieren waarop dit gezondheidscertificaat betrekking heeft, geschikt om voor de op 04/05/2017 geplande reis te worden vervoerd overeenkomstig de bepalingen van Verordening (EG) nr. 1/2005 van de Raad.”

Animal Rights verkreeg deze gegevens uit een informatieverzoek onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Het onderzoek en de eraan gekoppelde RTL Nieuws uitzending leidden ertoe dat “export van wrak vee naar met name België en Duitsland” als onderzoekspunt werd toegevoegd aan het onderzoek naar “het slecht functioneren van enkele middelgrote slachthuizen in Noord-Nederland” en “het schenden van regelgeving rondom dierenwelzijn, het slachten van zieke dieren en fraude,” dat al liep naar de “toezichtsketen” van de NVWA. Het ging daarbij onder andere om “het transporteren van niet-transportwaardige runderen (wrak vee) naar KMG-slachterijen in Noord-Nederland” en “het toedienen van maskerende middelen (niet toegestane humane pijnstilling) aan niet- transportwaardig runderen”.

Het onderzoek werd uitgevoerd door 2Solve Investigations en is nu verschenen. ¹ De conclusie is vernietigend voor de NVWA, maar eigenlijk al lang bekend: "De doelstelling om dierenwelzijn te verbeteren en om misstanden te voorkomen, wordt niet behaald.”

Het toezicht van (NVWA) op slachthuizen in Noord-Nederland functioneert slecht. Dierenartsen treden niet op tegen misstanden, gaan te innig om met eigenaren van slachthuizen en de leiding treedt daar niet tegen op.

Een groot probleem is dat er “niet op de gewenste uniforme wijze” gehandhaafd wordt: “Bij toezichthoudend dierenartsen bestaan er aanzienlijke interpretatieverschillen over de transportwaardigheid en slachtwaardigheid van aangevoerde runderen.” Het rapport deelt inspecteurs op in ‘rekkelijken’ en ‘preciezen’.

Door meerdere geïnterviewden is gesteld dat de handhavingsattitude van verschillende toezichthoudend dierenartsen onvoldoende is. Er zijn toezichthoudend dierenartsen die nooit of nagenoeg nooit een Rapport van Bevindingen hebben opgemaakt. Het rapport zegt bijvoorbeeld: “Het ontbreekt een aantal toezichthoudend dierenartsen aan de wil en de vaardigheden om een RvB op te maken.”

Op gelijksoortige constateringen wordt verschillend geïntervenieerd: “Waar de ene toezichthoudend dierenarts bijvoorbeeld een Rapport van Bevindingen (RvB) opmaakt voor een bestuurlijke boete, volstaat de andere met het geven van een mondelinge waarschuwing of laat het voor wat het is.” We zagen recentelijk nog in de inspectierapporten die betrekking hadden op het eendenslachthuis Tomassen Duck-To dat de mishandeling van eenden zelden of nooit leiden tot RvB, laat staan boetes.

“Door het tekortschieten in de uitvoering van het handhavingsbeleid en het hieraan verbonden niet of in onvoldoende mate sanctioneren, kan het transporteren van (in voorkomende gevallen) niet-transportwaardige runderen naar slachthuizen nog steeds plaatsvinden …”

“Indien een toezichthoudend dierenarts het interventiebeleid niet op de voorgeschreven wijze toepast, heeft dit naar alle waarschijnlijkheid gevolgen voor het dierenwelzijn.”

Een roulatiesysteem dat toezichthoudend dierenartsen willekeurig op verschillende locaties zou inzetten “om te hechte relaties tussen toezichthoudend dierenartsen en exploitanten van slachthuizen […] en Export Verzamel Centra (EVC’s) te voorkomen,” werd niet ingevoerd.

“Dit heeft tot gevolg dat een aantal toezichthoudend dierenartsen, vanwege een inmiddels jarenlange relatie en verbondenheid met een exploitant, in de uitvoering van hun werkzaamheden meer oog heeft voor het economisch belang van de exploitant dan voor het strikt en uniform hanteren van het interventiebeleid.”

In het voorbeeld hierboven van het transport van kreupele varkens, keurde tot twee keer toe een NVWA-dierenarts met een eigen praktijk in Reusel transporten van een Reuselse vee- en varkenshandel met “dieren in algemene slechte conditie” goed voor transport naar Belgische slachthuizen.

Absurd genoeg leidt geconstateerde en gemelde niet-transportwaardigheid van vee bij de aankomstlocatie in het buitenland, sinds begin 2016 niet meer tot een Rapport van Bevindingen (RvB) voor de EVC of het betrokken primaire bedrijf/de betrokken transporteur in Nederland:

“Vanwege capaciteitsgebrek bij de NVWA en (in het verleden) onvolledige meldingen van ontvangende slachterijen uit België en Duitsland, vindt er geen of onvoldoende coördinatie en analyse plaats op deze meldingen.”

Hiernaar is verder onderzoek gedaan. Op basis van gegevens uit de administratie van het Team Bestuurlijke Maatregelen (TBM) wordt opgemerkt dat er in de periode 2015 tot heden vier boetezaken bij het TBM in behandeling zijn geweest die betrekking hadden op meldingen uit de lidstaten ten aanzien van niet-transportwaardigheid van dieren die in Nederland waren gecertificeerd.

Uit het onderzoek blijkt dat varkenshandelaren de verantwoordelijkheid afschuiven op de NVWA-dierenarts: “De chauffeur is afgegaan op de beoordeling van de dieren door de certificerend dierenarts van de NVWA. Deze dierenarts heeft verklaard dat de dieren geschikt waren voor transport. Van de chauffeur kan en mag niet worden verwacht dat hij zich bemoeit met de beoordeling van deze dierenarts. Daarom valt Varkenshandel X geen verwijt te maken.”

Op basis van bevindingen tijdens dit onderzoek kan worden gesteld dat geen van de meldingen over de jaren 2016, 2017, 2018 en 2019 uit België en Duitsland heeft geleid tot het opleggen van een bestuurlijke maatregel (of een strafrechtelijke maatregel) tegen de betrokken transporteurs of houders van dieren.

Een aantal toezichthoudend dierenartsen voelt zich in de slachthuizen onveilig bij de uitvoering van hun werkzaamheden. De NVWA werkt met een lijst ‘negatieve locaties medewerkers’ over op welke locaties bepaalde dierenartsen geen keuringsactiviteiten meer willen uitvoeren omdat zij op die locaties ‘geen veilige werkomgeving ervaren’.

Ook heeft een beperkt aantal van de geïnterviewden verklaard dat medewerkers zich niet vrij voelen om vermoedens van misstanden (intern binnen de NVWA of extern met name op het gebied van dierenwelzijn) te melden. Bij meldingen aan leidinggevenden of het ter sprake brengen binnen het team, voelt men zich vaak niet gehoord of niet serieus genomen.

In een aantal gevallen is informatie over de planningsgegevens, over welke toezichthoudend dierenarts waar wordt ingedeeld, gedeeld met exploitanten. Met betrekking tot één exploitant werd vastgesteld dat hij een adviseur (gepensioneerd toezichthoudend dierenarts van de NVWA) inhuurde om de AM-keuring van een ingeplande toezichthoudend dierenarts, die hij te streng vond keuren, te laten beoordelen. De exploitant wist dus dat de betreffende toezichthoudend dierenarts op dat moment aanwezig zou zijn.

Het rapport zegt: “Gesteld wordt dat exploitanten de aanvoer van runderen waarvan de transportwaardigheid eventueel discutabel is, laten afhangen van de dienstdoende toezichthoudend dierenarts.”

Het administratief proces voor rapporteren en opvolging is omslachtig volgens het rapport. In het onderzoek is gebleken dat er geen centrale registratie is van misstanden op het gebied van dierenwelzijn. Omdat er geen centrale registratie is, is het adequaat analyseren van in diverse systemen vastgelegde gegevens niet mogelijk en kan geen of in ieder geval onvoldoende inzicht worden verkregen op het gebied van ‘eigenaarschap’ van een gemelde misstand en op de prioritering van de aanpak.

De geconstateerde ‘tekortkomingen’ komen voor rekening van zowel individuele dierenartsen als de NVWA:

“Het door toezichthoudend dierenartsen niet of nauwelijks handhaven, geen Rapporten van Bevindingen opmaken (of niet in staat zijn deze op te maken) zijn tekortkomingen die zijn toe te schrijven aan het individueel handelen of het nalaten hiervan.”

“De capaciteitsproblemen waardoor de kwaliteit van uitvoering van de AM-keuringen, PM- keuringen en exportkeuringen onder druk is komen te staan, is een tekortkoming die toe te schrijven is aan de NVWA.”

Animal Rights heeft er geen vertrouwen in dat het verantwoordelijke ministerie deze problemen kan oplossen. Animal Rights ziet het falen van de NVWA als een logisch en onvermijdelijk uitvloeisel van het volstrekt immorele systeem van de vee-industrie.

Het falen van de NVWA op het vlak van dierenwelzijn is net als bijvoorbeeld de epidemie aan staldrama’s onlosmakelijk verbonden met het industrieel ‘verwerken’ van levende, voelende wezens tot producten voor menselijk gebruik.

We vragen dan ook om een snelle opheffing van dit systeem van dierengebruik en een transitie naar plantaardige voeding.