Groningen gedoogt stroperij van vossen

Op 5 maart 2025 verleende het college van Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Groningen aan de jagersclub Stichting Faunabeheer Eenheid Groningen een gedoogverklaring voor het zonder vergunning vangen en doden van vossen en het vernietigen van diens vaste rust- en voortplantingsplaatsen met het gebruik van diverse verboden middelen en methoden.

Animal Rights en Fauna4Life verzochten op 10 maart om handhavend op te treden tegen deze illegale activiteit. “In de opinie van Animal Rights zijn jagers/beheerders niets anders dan gelegaliseerde stropers,” zegt Animal Rights adviseur Erwin Vermeulen. “Het enige verschil met stropers is dat ‘beheerders’ over een vergunning/ontheffing van de provincie beschikken voor hun moorddadige handelingen. De provincie Groningen haalt nu zelfs dat minieme onderscheid weg.”

Het is op grond van artikel 5.1, tweede lid, onder g, van de Omgevingswet verboden om zonder omgevingsvergunning een flora- en fauna-activiteit te verrichten. Een flora- en fauna-activiteit is volgens deze wet een activiteit met mogelijke gevolgen voor van nature in het wild levende dieren of planten. De door GS gedoogde activiteiten hebben allen duidelijk een gevolg voor vossen (en mogelijk andere wilde dieren) en zijn daarom vergunningsplichtig.

Groningen maakt deze noodsprong de illegaliteit in, omdat sinds 1 december 2024 de landelijke vrijstelling op de vos niet meer van kracht is in de provincie Groningen, zodat het niet meer mogelijk is om vossen te doden.

Die landelijke vrijstelling is niet voor niets van tafel geveegd; de onderbouwing hield geen stand bij de rechter. Dat brengt met zich mee dat het provinciaal toestaan van soortgelijke of meer ingrijpende afwijkingen van het verbod om wilde dieren te doden en/of verstoren des te beter moeten worden gemotiveerd in een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit. Zeker omdat het hier om flora- en fauna-activiteiten met onomkeerbare gevolgen (gedode vossen blijven dood) gaat. Dat negeert de provincie Groningen.

In het geval dat wel tijdig een omgevingsvergunning was verleend (de aanvraag ligt er blijkbaar al sinds 21 oktober 2024, maar lijkt niet gepubliceerd te zijn) zou de omgevingsvergunning pas na vier weken gebruikt mogen worden (conform artikel 16.79, tweede lid, van de Omgevingswet). Binnen die vier weken hebben belanghebbenden, zoals Animal Rights en Fauna4Life, de mogelijkheid zich tot de voorlopige voorzieningenrechter te wenden waarna het besluit automatisch geschorst wordt. Door deze gedoogverklaring vindt deze vorm van rechtsbescherming ten onrechte niet plaats.

Dit is ook problematisch voor handhavers in het veld die op deze manier onmogelijk kunnen beoordelen of de uitvoerder zich aan de (nota bene niet eens vergunde!) aangevraagde activiteiten houdt of zelfs verder gaat dan dat. Het kan niet de bedoeling zijn om in het veld een vacuüm van rechten en plichten te creëeren. Toch is juist dat waar deze gedoogverklaring in de praktijk op neerkomt en dat is zowel onrechtmatig als zeer onwenselijk.

De gedoogverklaring bevat een groot aantal ‘afwijkingen’ van de regels, zoals de omvang van het jachtveld, het gebruik van een geluiddemper, vizier met beeldomzetter, gebruik van het geweer tussen zonsondergang en zonsopkomst en gebruik van het geweer binnen of onmiddellijk grenzend aan bebouwingscontour.
Alle afwijkingen worden gedoogd zonder dat per afwijking deugdelijk te motiveren. Dit is des te onrechtmatiger vanwege het feit dat vrijwel alle aangevraagde (en nu gedoogde) afwijkingen in de voorgaande ontheffing niet zijn aangevraagd of vergund.

Het standpunt van de provincie Groningen dat er sprake is van een concreet zicht op legalisatie van de aangevraagde afwijkingen is daarom dus nergens op gebaseerd.
De uitkomst van de beoordeling van de aanvraag is verre van vanzelfsprekend en bovendien niet geheel aan GS. bijvoorbeeld wat betreft de geluiddemper is een ontheffing van de minister van Justitie & Veiligheid nodig.
En dat is nog zonder er rekening mee te houden dat belanghebbenden, zoals Animal Rights en Fauna4Life, tegen een verleende vergunning in bezwaar kunnen gaan met de mogelijkheid dat het besluit tot vergunningverlening wordt herroepen of vernietigd.

Groningen heeft een beginselplicht tot handhavend optreden. De provincie heeft niet deugdelijk gemotiveerd dat handhavend optreden disproportioneel is. Om deze vraag te beantwoorden moet onder meer beoordeeld worden of de afwijkingen nodig zijn en er geen andere bevredigende oplossing is om het doel (bescherming van weidevogels en akkervogels) te behalen.

Animal Rights en Fauna4Life betwisten dat het nodig (ofwel effectief en doeltreffend) is om vossen af te schieten om weidevogels en akkervogels te beschermen. Dat blijkt ook niet uit het Faunabeheerplan.
Bovendien zijn er alternatieven, zoals rasters, om deze vogels tegen predatie te beschermen.

Overigens zijn de stichtingen wel van mening dat er iets moet gebeuren om weidevogels en akkervogels te beschermen, namelijk het bieden van een geschikt biotoop. Het is al decennia lang bekend dat het steeds slechter gaat met boerenlandvogels door de intensivering van de landbouw. Hierdoor is de bodem dermate verontreinigd dat de biodiversiteit is gekelderd met als gevolg dat er te weinig voedselaanbod (zoals wormen) voor boerenlandvogels en diens kuikens aanwezig is.

Fauna4Life en Animal Rights concluderen dat GS de overtredingen ten onrechte gedoogd en dat er geen sprake is van een concreet zicht op legalisatie of disproportionele gevolgen bij het niet gedogen van de afwijkingen.

Daarom vragen de stichtingen GS om met spoed handhavend op te treden en de vergunninggebruiker(s) op te dragen de niet vergunde flora- en fauna-activiteiten onmiddellijk te doen staken.