Inhoud
Hitteprotocol faalt voor de dieren!
Ondanks een ge-update Nationaal Plan voor veetransport bij extreme temperaturen van de NVWA en een wettelijke grens waarboven veetransporten moeten stoppen, filmde Animal Rights gisteren opnieuw varkens met duidelijke symptomen van hittestress.
Ondanks het afdak en de externe ventilatoren zagen onderzoekers van Animal Rights woensdag rond het middaguur bij varkensslachter Vion in Boxtel opnieuw varkens die met opengesperde bekken snakken naar lucht en dieren met een snelle oppervlakkige ademhaling. “Je kan de wanhoop in hun ogen zien,” zegt Animal Rights campagneleider Erwin Vermeulen.
Deel van het probleem in Boxtel is dat vrachtwagens nog steeds her en der op het industrieterrein wachten in de blakende zon tot hun tijdslot bij Vion is aangebroken. De NVWA was gisteren nergens te bekennen.
“Het is duidelijk dat het hitteprotocol in zijn huidige vorm niets doet voor de dieren,” geeft Vermeulen aan. ”De grens van 35 ºC waarboven veetransporten sinds dit jaar wettelijk moeten stoppen, komt voort uit economische en logistieke afwegingen, niet uit de welzijnsbehoeften van de dieren, en ligt voor varkens ruim te hoog.”
Het is duidelijk dat het hitteprotocol in zijn huidige vorm niets doet voor de dieren.
Minister Schouten
Al op 4 september 2019 liet minister Schouten de Tweede Kamer weten dat ze de incidenten die zich tijdens de zomer van 2019 hadden voorgedaan waarbij vele dieren zijn gestorven of hebben geleden, niet acceptabel vindt. 1
Op 1 juli 2020 stuurt Schouten vervolgens een brief naar de Kamer getiteld ‘Dierenwelzijn en hitte’. 2 De belangrijkste verandering die ze aankondigt, is dat er een wettelijke grens komt waarboven geen veetransporten meer plaats mogen vinden. Ze besloot hiertoe in de eerste plaats omdat de vrijwillige afspraken niet werden nagekomen. Dit bleek onder andere uit beelden die Animal Rights ook toen maakte.
De pluimveesector weigerde helemaal om zich aan de vrijwillige afspraken te verbinden.
Schouten op 1 juli:
“Vorig jaar is gebleken dat de vrijwillige afspraak uit het Nationaal plan om bij 35 graden of meer geen dieren meer te vervoeren niet door iedereen wordt nagekomen. Tevens zijn, ondanks vele inspanningen, nog steeds niet alle sectoren bij het Nationaal plan aangesloten. Omdat ik vind dat er bij een temperatuur van 35 graden of hoger geen dieren mogen worden vervoerd, heb ik aangekondigd voor transporten op nationaal grondgebied een wettelijk verbod in te voeren. Dit heb ik ingeregeld middels een beleidsregel die invulling geeft aan artikel 3 van de Transportverordening. In dit artikel wordt bepaald dat het verboden is om dieren op die wijze te vervoeren of te laten vervoeren dat het risico bestaat dat hen waarschijnlijk letsel of onnodig lijden wordt berokkend. Vervoer van dieren onder warme weersomstandigheden kan leiden tot hittestress en daarmee tot overtreding van dit verbod. Volgens wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit bij een buitentemperatuur van 35 graden of meer altijd het geval is. Met deze beleidsregel wordt verduidelijkt dat vervoer van dieren vanaf een buitentemperatuur van 35 graden in ieder geval niet mag plaatsvinden. Dat neemt niet weg dat ook bij buitentemperaturen onder de 35 graden onnodig lijden als gevolg van hittestress kan optreden bij dieren die worden vervoerd.”
Je kan de wanhoop in hun ogen zien.
Hittestress bij varkens
De gekozen temperatuur, dezelfde als in de vrijwillige sectorafspraak, is absurd hoog: 35 ºC.
Varkens kunnen slecht tegen hitte; ze zweten namelijk niet. In de natuur lossen ze dat op door modderbaden te nemen, maar de onnatuurlijke situatie in de stallen en transportwagens geeft die mogelijkheid niet.
Bovendien lijden selectief doorgefokte vleesvarkens meer dan hun soortgenoten in het wild. Varkens gebruiken vooral hun neus om overtollige warmte af te dragen aan de omgeving. Echter, het doorfokken voor sneller groeiende en meer biggen producerende varkens heeft geleid tot steeds zwaardere varkens met, in verhouding, kleinere longen én een kortere snuit.
Voor een ‘vleesvarken’ van 100 kg, het gewicht waarop ze naar de slacht gaan, ligt de bovengrens van de comfortzone op 21 ºC, de bovenste kritieke temperatuur ligt op < 24 ºC. 1
Indien de omgevingstemperatuur binnen de temperatuur comfortzone valt, hoeft het varken zich niet aan te passen om de lichaamstemperatuur op peil te houden. Tussen de bovengrens van de comfortzone en bovengrens van de kritieke temperatuur kan het varken met verbruik van energie zijn temperatuur handhaven. Als het dier zich niet meer voldoende kan aanpassen om de lichaamstemperatuur te handhaven, dus wanneer de temperatuur hoger wordt dan de bovenste kritieke temperatuur, zal het dier last krijgen van hittestress. Ze gaan sneller en oppervlakkiger ademen en de hartslag en bloeddruk lopen op. Ook gaan ze bij hitte minder eten en rollen de normaal zindelijke dieren in hun eigen mest ter afkoeling. Uiteindelijk worden ze sloom en lethargisch. De oververhitte dieren worden gevoeliger voor infecties en er komen meer miskramen voor bij zeugen. Als de temperatuur te hoog oploopt, zal het dier sterven als gevolg van uitdroging, een verstoorde mineralenbalans, vergiftiging vanuit de darmen of hartstilstand.
Artikel 3 van de Transportverordening bepaalt dat het verboden is om dieren op die wijze te vervoeren of te laten vervoeren dat het risico bestaat dat hen waarschijnlijk letsel of onnodig lijden wordt berokkend. 2 “De situatie zoals op woensdagmiddag gefilmd bij Vion is dus illegaal,” zegt Vermeulen.
Nationaal Plan voor veetransport bij extreme temperaturen 2020
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft op 17 juni 2020 een update van het Nationaal Plan voor veetransport bij extreme temperaturen en de bijbehorende sectorprotocollen gepubliceerd:
Inwerkingtreding protocol extreme hitte
Het protocol voor extreme hitte gaat in op:
een aaneengesloten periode van 4 voorspelde dagen > 27 ºC
een voorspelde individuele dag met maximumtemperatuur > 30 ºC (het KNMI spreekt dan over een ‘tropische dag’)
Het protocol blijft ook van kracht wanneer -tijdens de voorspelde periode- de werkelijke
maximum temperatuur lager ligt dan 27 ºC
Bij een temperatuur >35 ºC vindt er geen diertransport meer plaats.
Voor het bepalen van de (voorspelde) temperatuur wordt gebruik gemaakt van het KNMI. Dit is te bepalen op de KNMI app van het weer.
Verlagen beladingsgraden
Het slachthuis dient er zorg voor te dragen dat, vanaf het moment dat het protocol in werking is, tussen 12.00 en 19.00 uur voor alle veevervoermiddelen aanwezig op openbaar toegankelijke plaatsen een lagere beladingsgraad geldt.
Het vaststellen van de verwachte temperatuur wordt gedaan met de KNMI app. Waarbij de plaats van de locatie van het bedrijf wordt aangehouden, omdat voor medewerkers en de dieren de temperatuur op de locatie ertoe doet.
Dubbele moraal
Terwijl in de samenleving een terechte bekommernis leeft om huisdieren die tijdens warme zomerdagen opgesloten zitten, bijvoorbeeld in geparkeerde auto’s of op flatbalkons, worden miljoenen landbouwdieren die lijden in veel te warme en krappe stallen en vrachtwagens vergeten. Animal Rights hekelt deze dubbele moraal en soortdiscriminatie.
Hitteprotocol 2021
Het hitteprotocol bij veetransport is door de sector zelf opgesteld, in samenspraak met het ministerie van LNV en dierenwelzijnsorganisaties. Echter gelden deze niet voor kippentransport en krijgen zij dus niks van verkoeling of bescherming tegen de hitte. Voor 2021 zijn de volgende richtlijnen opgesteld:
- Het protocol geldt wanneer er in de Bilt een temperatuur van 27 graden Celsius of meer wordt verwacht
- Bij een temperatuur van> 35 °C (situatie ter plekke) vindt geen binnenlands vervoer / exportcertificering plaats.
- Pas het moment van laden aan.
- Verlagen beladingsgraad: dieren worden met minder en evenredig over gehele laadoppervlak verdeeld
- Voor vleesvarkens geldt: vanaf het moment dat het protocol in werking is worden tussen 12.00 en 19.00 uur transporten met vleesvarkens uitgevoerd met een mechanisch geventileerd vervoermiddel
- Indien wagen voorzien is van ventilatoren laat de vervoerder deze bij gebruik van de wagen zo mogelijk harder blazen dan gebruikelijk.
Ook dit jaar is het protocol falend voor de dieren: een varken voelt zich comfortabel tot 18 à 20 graden. Al snel daarboven gaan ze sneller en oppervlakkiger ademen en de hartslag en bloeddruk lopen op. Uiteindelijk worden ze sloom en lethargisch. Hitte leidt tot stress - al bij een temperatuur van 27°C, zelfs lager als de luchtvochtigheid hoog is - en hittestress kan leiden tot sterfte als gevolg van uitdroging, een verstoorde mineralenbalans, vergiftiging vanuit de darmen of hartstilstand.
Op Europees niveau bestaat er een richtlijn die stelt dat dieren niet vervoerd mogen worden bij een maximumtemperatuur van 30°C, met een tolerantie van vijf graden boven dat bereik.1
