Inhoud
Laten stikken van 900 varkens in Meddo blijft onbestraft
Voor het laten stikken van 900 varkens door tot driemaal toe het alarm van de falende ventilatie te negeren, wordt een varkensboer uit het Achterhoekse Meddo niet alleen niet bestraft, de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit NVWA liet zelfs geen strafrechtelijk onderzoek uitvoeren. Dit blijkt uit het rapport dat Animal Rights na een jaar lang aandringen via een Wob-verzoek boven tafel kreeg.
Donderdagochtend 20 juni 2019 vond de politie na een melding ruim 900 dode varkens op verschillende stapels buiten een schuur aan de Goorweg in Winterswijk. 1 Als blijkt dat de dieren hoogstwaarschijnlijk zijn gestikt als gevolg van het uitvallen van de luchtinstallatie in de stal trekt de politie zich terug en neemt de NVWA het onderzoek over. 2 De dieren werden later die dag geruimd nog voordat de NVWA-inspecteur arriveert. “Een rare gang van zaken,” zegt Animal Rights campagneleider Erwin Vermeulen. “De slachtoffers van de ramp waren al vernietigd voordat het ‘onderzoek’ begon.”
De slachtoffers van de ramp waren al vernietigd voordat het ‘onderzoek’ begon.
Wob
Dit blijkt uit het rapport dat de NVWA-inspecteur opstelde en Animal Rights via een informatieverzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) deze maand eindelijk in bezit kreeg na ruim een jaar aan vertragingen door de NVWA.
Alleen Rendac geïnformeerd
Uit de verklaring van de varkensboer valt ook op te maken dat hij de ramp alleen heeft gemeld bij afvalverwerker Rendac zodat de slachtoffers zo snel mogelijk afgevoerd konden worden. Berichtgeving in De Gelderlander ondersteunt dit: “…de kadavers lagen al minstens een dag op het erf. De politie werd hierover ingeseind door een voorbijganger.” 1
De NVWA portretteert de varkensboer als slachtoffer en reduceert het stikken van 900 varkens tot een “betreurenswaardige incident”.
Alarm tot driemaal toe genegeerd
Uit het rapport blijkt verder dat er wel degelijk een alarm is afgegaan, maar dat de varkensboer die zelf in Vragender woont, zo’n 7 km van de stal, tot driemaal toe het alarm genegeerd heeft. Hij verklaarde tegenover de NVWA-inspecteur:
“We hebben dinsdagmiddag 2 maal en ’s avonds om ca. 18:30 uur 1 maal een signaal gehad en daarna niet meer. We zijn er vanuit gegaan dat het weer een loos alarmsignaal was. Toen wij woensdagmorgen bij de stallen aankwamen wisten we gelijk dat het mis was.”
Volledige verklaring van de varkensboer
“we hebben al vaker een melding gehad van het alarmsysteem en als we dan gingen checken was er niets vreemds aan de hand. Het alarm moet zodanig werken dat als er een alarmsignaal is uitgegaan er ieder half uur weer een signaal word verzonden tot er een handmatige correctie/check in het systeem plaats heeft gevonden. We hebben dinsdagmiddag 2 maal en ’s avonds om ca. 18:30 uur 1 maal een signaal gehad en daarna niet meer. We zijn er vanuit gegaan dat het weer een loos alarmsignaal was. Toen wij woensdagmorgen bij de stallen aankwamen wisten we gelijk dat het mis was. ik heb gelijk de Rendac gebeld en ik en … en 6 anderen, waaronder bouwvakkers, die de kantine/douche/toilet aan de stal, waarin het is gebeurd, aan het afbouwen zijn, hebben de 900 dode varkens met de hand stuk voor stuk uit de stal gesleept.”
Er is op deze locatie een vergunning voor ruim 7000 varkens in 4 stallen. Er is geen woonhuis. Deze dieren worden aan hun lot en de grillen van automatische systemen over gelaten in stallen waarin ze zonder ventilatie niet kunnen overleven. En dan negeert zo’n veeboer ook nog eens tot drie keer toe het alarm…
Geen strafrechtelijk onderzoek, geen boete
Op 26 juni bericht De Gelderlander: “Boer krijgt boete voor 900 dode varkens vanwege ‘verwijtbaar handelen’.” 1 Volgens een NVWA-woordvoerder was er ‘niet adequaat gereageerd op ontvangen alarmmeldingen’.
De NVWA meldt echter aan Animal Rights: “Er is uiteindelijk geen bestuurlijke boete opgelegd of een strafrechtelijk onderzoek begonnen.” De inspecteur van de NVWA heeft achteraf op het rapport van bevindingen het ‘verwijtbaar handelen’, hetgeen strafrechtelijk wordt behandeld, veranderd in ‘het onthouden van de nodige zorg’, hetgeen op grond van het bestuursrecht wordt afgehandeld.
Het hoofd van de Divisie Juridische Zaken van de NVWA zegt hierover: “In het onderhavige geval was de betrokken ondernemer niet alleen emotioneel, maar ook financieel reeds zwaar getroffen door dit betreurenswaardige incident. Het opleggen van een bestuurlijke boete werd in dit geval dan ook niet evenredig, noch doelmatig geacht.”
Het rapport van bevindingen is pas op 5 augustus 2019 opgemaakt, ruim 6 weken na de ramp. Het volledige 'onderzoek' van de NVWA-inspecteur naar het stikken van 900 varkens bestond uit het afnemen van deze ene verklaring…
Animal Rights
Animal Rights is woedend over deze gang van zaken. De NVWA portretteert de varkensboer als slachtoffer en reduceert het stikken van 900 varkens tot een “betreurenswaardige incident”.
“Er is op deze locatie een vergunning voor ruim 7000 varkens in 4 stallen,” zegt Vermeulen. “Er is geen woonhuis. Deze dieren worden aan hun lot en de grillen van automatische systemen overgelaten in stallen waarin ze zonder ventilatie niet kunnen overleven. En dan negeert zo’n veeboer ook nog eens tot drie keer toe het alarm…”
Animal Rights overweegt juridische stappen tegen de varkensboer. “Wij willen gerechtigheid voor de werkelijke slachtoffers in dit drama: de 900 varkens die crepeerden door de laksheid van de veehouder,” verklaart Vermeulen.
Ook wil Animal Rights dat er opnieuw gekeken wordt naar de wenselijkheid van deze volledig geautomatiseerde stallen, want dit staldrama in Meddo staat niet op zichzelf. In de zomer van 2019 stikten eveneens 2100 varkens in Maarheeze en ook nog eens “honderden” in Middelharnis. Animal Rights zal ook deze twee zaken via een Wob-verzoek onderzoeken.
De trage werking van de NVWA
Op 18 juni 2019 stikken waarschijnlijk de varkens in de stal in Meddo.
Op 19 juni 2019 vindt de varkensboer 's ochtends de dode varkens, belt Rendac en verplaatst de lijken van de stal naar het erf.
Op 20 juni 2019 worden de dode varkens door de politie gevonden na een tip en vindt het NVWA 'onderzoek' plaats.
Op 28 juni 2019 dient Animal Rights een informatieverzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in.
Op 9 juli 2019 laat de NVWA weten dat er geen documenten bij het ministerie zijn.
Op 5 augustus 2019 herhalen we het Wob-verzoek: “Of u heeft niet goed gezocht of ten aanzien van de bovenvermelde bestuurlijke aangelegenheid waren op dat moment nog geen documenten in uw bezit.”
Op 3 september 2019 verlengt de NVWA de wettelijk bepaalde beslissingstermijn met nog eens 4 weken tot 2 oktober 2019.
Op 15 oktober 2019 stelt Animal Rights de NVWA in gebreke: “Het dringend verzoek aan u is om alsnog binnen twee weken een besluit te nemen en alle gevraagde documenten (aan ondergetekende) toe te zenden.”
Op 4 november 2019 stelt Animal Rights beroep in bij de rechtbank tegen het uitblijven van een beslissing.
Op 8 november 2019 besluit NVWA dat er geen documenten zijn.
Op 9 december 2019 volhardt Animal Rights in haar beroep: “Volgens de minister zijn er geen documenten met de door mijn cliënt gevraagde informatie. Dit standpunt is in strijd met wat de NVWA daarover eerder tegenover de Gelderlander heeft verklaard. In een artikel van 26 juni 2019 wordt een NVWA woordvoerder geciteerd die verklaart dat het inspectierapport over een stal in Meddo bij de juridische afdeling ligt, die op basis van de onderzoeksresultaten gaat bepalen hoe hoog de boete wordt. Dit artikel is een bijlage van het informatieverzoek. Mijn cliënt acht het onderzoek dat ten grondslag ligt van het besluit van 8 november 2019 onzorgvuldig. Zij volhardt in haar beroep.”
Op 5 februari 2020 besluit de rechtbank dat de NVWA de zaak als bezwaar moet behandelen en veroordeelt de NVWA tot het betalen van de proceskosten en het griffierecht.
Op 11 februari 2020 vraagt de NVWA aan Animal Rights om de gronden voor het bezwaar.
Op 9 maart 2020 antwoorden we: “In reactie op uw schrijven van 11 februari 2020 wijst bezwaarmaakster u op haar bijgevoegd schrijven van 9 december 2019 waarin de reden van het bezwaarschrift staat en waarop u nog altijd geen bevredigend antwoord heeft gegeven. U dient uw besluit te herroepen en alsnog onderhavige documenten te verstrekken.”
Op 15 april 2020 bericht NVWA dat ze de beslissing voor zes weken verdaagt tot 27 mei.
Op 20 mei 2020 laat de NVWA weten dat er toch een document is gevonden, een rapport van bevindingen van 15 juli 2019, dat de NVWA niet kon vinden omdat het in het documentatiesysteem was opgenomen onder de hoofd/contactlocatie van de “verantwoordelijke ondernemer.”
Op 17 mei 2020 heeft de belanghebbende (veeboer) dan al een zienswijze naar voren gebracht die wordt behandeld: “Kort en zakelijk weergegeven, de belanghebbende doet een beroep op de uitzonderingsgronden bescherming persoonlijke levenssfeer en het voorkomen van onevenredige benadeling. Het voorval in de stal op 19 juni 2019 was een ingrijpende gebeurtenis en dat heeft hem emotioneel zeer aangegrepen. Hij wil niet dat dit nog verder onder de aandacht komt door middel van het openbaar maken van het document. Het hele gezin zou hierdoor worden geraakt en dat kunnen ze er niet nog bij hebben.”
Op 16 juni 2020 volgt de beslissing dat het bezwaar van Animal Rights gegrond wordt verklaard en het besluit van 8 november 2019 herroepen. De veeboer krijgt vervolgens twee weken de tijd om te proberen openbaarmaking tegen te houden.
Op 16 juli 2020 krijgen we uiteindelijk het document toegestuurd: een rapport van bevindingen met als bijlage de bovenstaande politiefoto van de dode varkens en een KVK-uittreksel van het bedrijf.
Dankzij financiering van de Fred Foundation was dit verhaal mogelijk.
