Maak korte metten met de dierproef

De directie van het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) meldt in een artikel in Trouw dat onder andere apen onmisbaar zijn voor experimenten om Covid-19 te onderzoeken en bestrijden.¹ Hij speelt daarmee in op de onzekerheid rondom de huidige pandemie om zijn bedrijf in dierproeven gunstig voor het voetlicht te brengen. Het BPRC beklaagt zich dat de regels in Nederland te streng zijn en het aantal dierproeven de komende jaren terug gebracht moet worden.

Sinds de pandemie is het BPRC voor het grootste gedeelte bezig met de studies naar Covid-19. Onderzoek naar Covid-19 heeft intussen al vele dierenlevens gekost, niet alleen van apen, maar ook van muizen, fretten, hamsters en andere dieren. De intrinsieke waarde van dieren, zoals in de Nederlandse Wet vermeld, wordt hierbij volledig genegeerd. Wanneer het gaat om pijn, angst, empathie en het verlangen om te overleven, delen alle andere dieren onze gevoelens. Als andere dieren zoveel op ons lijken verdienen ze dezelfde wettelijke bescherming die elk individu verdient. En daarom zijn dierproeven moreel onaanvaardbaar.

Proefdiernemers menen dat het lijden en de dood van (proef)dieren volledig gerechtvaardigd is met het argument dat de gezondheid van de mens daarmee gediend is. We weten ondertussen dat de vertaalslag tussen proefdier en mens niet werkt: meer dan 90% van alle geneesmiddelen waarvan blijkt dat ze veilig en effectief zijn in dierproeven, falen in menselijke proeven omdat ze niet werken of gevaarlijke bijwerkingen bij mensen veroorzaken. In een recent opiniestuk benadrukken dierenartsen Andre Menache en Anne Hanssen dat doseringen en reacties van de verschillende diersoorten op ziekte en geneesmiddelen zeer uiteenlopend kunnen zijn.¹ Dit wordt onder andere veroorzaakt door soort-verschillen in de werking van de lever, het orgaan dat geneesmiddelen kan omzetten en verwerken.

Katten kunnen doodgaan door medicijnen die bij honden goed werken, honden verdragen ketamine veel beter dan mensen, paarden zijn veel gevoeliger dan koeien voor bepaalde medicijnen, bij cavia’s en hamsters moet je heel voorzichtig zijn met antibiotica, die bij andere dieren goede resultaten geven. En terwijl paracetamol voor de mens een goede pijnstiller is, kan deze voor de kat levensgevaarlijk zijn. Zo zijn er ook medicijnen die veilig lijken voor dieren en vervolgens gevaarlijk blijken te zijn voor mensen. De belangrijkste reden voor het terugtrekken van voorgeschreven medicatie is dan ook levertoxiciteit bij mensen (ondanks dierproeven).

Lees ook: Weetjes over dierproeven

Dierenarts Andre Menache zet het allemaal op een rij: "Als we op dieren vertrouwen om menselijke reacties te voorspellen, krijgen we in 33% van de gevallen het juiste antwoord. Minder dus dan 50% (het equivalent van een muntje opgooien). Daarentegen hebben op de mens gebaseerde methodes zoals celculturen, “lab-on-a-chip” gecombineerd met microfluidische en populatie gebaseerde farmacokinetische modellering en simulatie een bereik van 70% – 100% voorspelbaarheid voor mensen." Binnen de wetenschap en technologie zijn volop meerdere interessante ontwikkelingen gaande zoals het interactieve organ-on-a-chip, de doorontwikkeling van de organoids en artificial intelligence.

Het doel van Animal Rights is om wetenschappers en politici te mobiliseren om volop te kiezen voor moderne dierproefvrije methoden. Daarom zijn we het voorbije jaar een nieuwe campagne gestart: Animal Free Science. Hiermee willen we inspelen op dierproefvrije innovatie en de maatschappij, politici en wetenschappers sensibiliseren en de verandering stimuleren in Europa.

Lees ook: Alternatieven

Als we gebruik maken van zorgvuldig, gereguleerd en wetenschappelijk onderbouwd onderzoek om het coronavirus en de ziekte te begrijpen, en proeven uitvoeren waarbij menselijke weefsels en cellen worden gebruikt zijn dierproeven ook hier overbodig. Zo heeft de analyse van bloedmonsters van een patiënt die hersteld is van een COVID-19-infectie wetenschappers inzicht gegeven in de menselijke immuunrespons om het verloop van de infectie en de klinische uitkomst te kunnen voorspellen. ¹² Wetenschappers onderzoeken ook de mogelijke voordelen van het gebruik van antilichamen in het bloed van mensen die hersteld zijn van een COVID-19-infectie om de immuniteit van nieuw geïnfecteerde en/of risicogroepen te verhogen. Dit concept, dat bekend staat als "herstellende sera", wordt al ongeveer honderd jaar gebruikt, met opmerkelijke successen voor de bof en de mazelen, en zou zeer snel kunnen worden opgezet en klaar zijn om te gebruiken ³.

Lees ook: Maken we zonder dierproeven een betere kans in de strijd tegen corona?

De voornaamste reden waarom farmaceutische medicijntests (dierproeven) nog steeds gedaan worden is een wettelijke. Deze wetten zijn echter meer dan 70(!) jaar geleden opgesteld en sterk verouderd. Helaas durven politici uit onwetendheid deze wetten niet te veranderen en hebben organisaties vaak andere belangen dan politici juist te informeren. Star blijven fokkers, dierhandelaren en onderzoekers vasthouden aan het massaal gebruiken van proefdieren, volledig voorbijgaand aan de nieuwste ontwikkelingen en het enorme dierenleed dat ze veroorzaken.

Laat de boodschap helder zijn: we moeten stoppen met het testen van medicijnen op dieren. Mensen zijn geen apen of ratten van 70kg. Er is geen tekort aan apen of andere dieren voor de ontwikkeling van corona-vaccins en medicatie, er is een tekort aan innovatieve, dieren-respecterende wetenschappers en goed geïnformeerde beleidsmakers om de proeven op dieren te stoppen. Waar velen niet bij stil staan is dat het mes langs twee kanten snijdt. Hoeveel mislukte dierproeven hadden menselijke successen kunnen zijn als meer dan 90% van de dierlijke successen menselijke mislukkingen werden? Veel van de nuttigste geneesmiddelen die de mens al decennialang veilig inneemt - zoals aspirine en penicilline - zouden waarschijnlijk nooit op de markt zijn gekomen als de huidige strenge wettelijke voorschriften op basis van dierproeven in de praktijk op het moment van hun ontwikkeling zouden zijn toegepast. Want aspirine is giftig voor de meeste niet-menselijke dieren.

Dus welke andere doeltreffende geneesmiddelen hebben we sindsdien gemist en zullen we nog missen als dierproeven de gouden standaard van het medische onderzoek blijven? Is er al een effectieve COVID-19-behandeling ontdekt en direct weggegooid omdat deze niet in de proefmuis werkte? Ten slotte wordt de gewone proefmuis niet eens ziek van het coronavirus en dienen proefdiernemers muizen eerst genetisch te manipuleren om hun reactie “te vermenselijken”. Helaas is het niet verplicht om de resultaten uit dierproeven openbaar te maken, dus het is moeilijk in te schatten hoeveel medische kansen er al zijn gemist en wat dierproeven überhaupt opleveren. Volgens Hochmuth is het daarom de hoogste tijd om korte metten te maken met de dierproef: “Dierproeven hebben geen morele afweging nodig want zo wel mens als proefdier zijn de verliezers in dit verhaal.”