Vossen in kooien bij bontfokker: 12 jaar na verbod!

De zeer ernstige welzijnsproblemen die vossen op pelsdierhouderijen ondervinden, bewogen in 1995 de toenmalige minister van Landbouw er toe de vossenfokkerij in Nederland te verbieden. ¹ Minister Van Aartsen (landbouw, natuurbeheer en visserij) vond de gezondheidsproblemen voor de dieren te groot. “Nu, 25 jaar na dat besluit, blijken er in Nederland nog steeds vossen in dit soort horrorkooien gehouden te worden,” zegt Vermeulen. “Dit is onbegrijpelijk en onacceptabel en dient streng bestraft te worden!”

Het verbodsvoorstel van de minister werd door de gehele Tweede Kamer gesteund. Dat betekende niet dat de draadgaaskooien ook meteen leeg waren. Er gold een overgangstermijn tot 1 april 2008, ook al weer 12 jaar geleden. In deze overgangsperiode mochten bestaande fokkers hun bedrijf niet uitbreiden en er mochten ook geen nieuwe vossenfokkerijen worden opgezet. Elk jaar werden er in ons land 20.000 vossen gefokt voor hun vacht door zo’n tien bontfokkers.

In 1994 nog wilde toenmalig staatssecretaris Gabor (landbouw en natuurbeheer) niet verder gaan dan een verbod op uitbreiding in deze bedrijfstak, hoewel ook hij zich realiseerde dat vossen op fokkerijen ernstige welzijnsproblemen vertonen. ² Zowel Gabor als Aartsen baseerden zich op rapporten van de gedragskundige prof. dr. P. Wiepkema. Die constateerde dat het houden van vossen uit het oogpunt van dierenwelzijn niet aanvaardbaar is.

Wiepkema wees vooral op gestoord gedrag, in de vorm van stereotypieën en staartbijten, waarvan vooral staartbijten bij vossen voorkomt. Ook in de Animal Rights beelden is de afgekloven staart bij een van de vossen duidelijk te zien.

Verder geeft Wiepkema aan dat in de internationale vakliteratuur over vossen angst het centrale vraagstuk is en dat elk bezoek aan een vossenfarm voor hem deze stelling bevestigde. “Met deze angst (voor de mens, bezoeker) is een ernstige vorm van gestoord (beschadigend) gedrag verbonden, te weten het doden van jongen (hierna infanticide).” ¹ Ook zonder infanticide is leven in angst en stress natuurlijk verschrikkelijk voor deze dieren, evenals de eentonigheid, de kleine ‘cel’ en de ondergrond van draadgaas.

Wiepkema gaf in 1994 als eindconclusie in zijn rapport: “Het moge duidelijk zijn, dat de problemen van dien aard zijn, dat de vossenhouderij in zijn huidige opzet mijns inziens niet aanvaardbaar is.”
De professor is niet bepaald een dierenvriend want de vergelijkbare huisvestingssituatie voor nertsen vond hij prima. In de 25 jaar sinds het rapport heeft onze kijk op de omgang met dieren natuurlijk ook progressie doorgemaakt.

Tegelijk met vossen werd ook het houden van chinchilla’s voor hun huid verboden in 2008. Inmiddels is de hele bontfokkerij verboden. In Nederland is in 2013 de Wet verbod pelsdierhouderij in werking getreden. In deze wet staat dat pelsdierhouders tot 1 januari 2024 onder bepaalde voorwaarden mogen doorgaan met hun bedrijf. ¹

In 2018 waren er 140 pelsdierhouderijen in Nederland. Hiervan zijn er (slechts) 21 geïnspecteerd door de NVWA. ¹ Op twee bedrijven waren geen nertsen aanwezig, twee waren er niet akkoord. De niet-akkoordinspecties hadden betrekking op het houden van meer dieren dan toegestaan volgens de milieuvergunning. Deze minimale inspectie hield in dat van de door de NVWA gecontroleerde pelsdierfokkerijen waarop ook daadwerkelijk nertsen aanwezig waren, meer dan 10% meer dieren hield dan toegestaan.”

Er komt dit jaar (2020) geen overzicht van inspectieresultaten uit 2019 in het kader van de Wet Verbod Pelsdierhouderij. “In 2019 zijn (projectmatig) geen inspecties uitgevoerd bij pelsdierhouders,” liet de NVWA aan Animal Rights weten.

Dit lijkt Animal Rights volstrekt onverantwoord. Vanwege het nakende verbod en de historisch lage prijzen voor pelzen is er voor de nertsenhouders geen enkele stimulans om te investeren in het welzijn van de dieren, bijvoorbeeld in onderhoud van de draadgazen kooien. Dat verwaarlozing geen denkbeeldig scenario is, bleek toen de NVWA eind september 2018 alle nertsen in beslag nam op een oude en vervallen bontfokkerij in Ubachsberg.

“De NVWA bezoekt jaarlijks alle vergunninghouders die dierproeven uitvoeren en/of proefdieren fokken en afleveren,” zegt Vermeulen. “Deze toezichtintensiteit wil Animal Rights vanwege het bovengenoemde gevaar ook bij de nertsenhouderij zien.”

Nederland was midden april het eerste land ter wereld waar commercieel gehouden dieren besmet bleken met het coronavirus. Onderzoek naar de besmette nertsen in Milheeze en Beek en Donk heeft uitgewezen dat het virus op de bedrijven al meerdere weken aanwezig was. Er heeft niet alleen besmetting van mens op dier plaatsgevonden. De nertsen hebben ook elkaar besmet.

Begin mei bleek dat op nog eens drie bedrijven (een tweede bedrijf in Milheeze, een in Deurne en een in De Mortel) nertsen met corona waren besmet. Op 19 mei werd bekend gemaakt dat op een van de bedrijven mogelijk ook een medewerker is besmet door een nerts in plaats van omgekeerd.

Animal Rights pleit voor een versnelde afbouw van de nertsenfokkerij om zowel de dieren als de volksgezondheid te beschermen.

Vorig jaar september kwam de nertsenhouderij ook al negatief in het nieuws. Acht mannen en een vrouw worden verdacht van deelname aan een criminele organisatie, belastingfraude en witwassen. ¹ Deze organisatie gaf volgens de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) meer dan 50 miljoen euro aan inkomsten niet op, afkomstig van de verkoop van nertsenvellen op buitenlandse veilingen. Er waren invallen in Gemert in Brabant, Zeewolde in Flevoland, Houten in Utrecht en Appeltern, Putten en Malden in Gelderland. Ook in Denemarken werden panden doorzocht. Er is beslag gelegd op acht woningen, geld op bankrekeningen en bijna 25.000 euro aan contanten.

Voor het houden van vossen voor bont is er een duidelijk verbod, maar wat als de nertsenhouder beweert dat de vossen zijn huisdieren zijn? Helaas is Nederland met regelgeving rondom huisdieren een bananenrepubliek. Ooit hadden we een huisdierenlijst (positieflijst zoogdieren) uit 2015. Daar stonden geen vossen op, maar die is niet meer geldig. In 2017 werd gewerkt aan een positieflijst ‘Aangewezen diersoorten’ en ‘Niet aangewezen diersoorten’. De poolvos (Vulpes lagopus) en ‘gewone’ vos (Vulpes vulpes) stonden op die laatste lijst. Al voor inwerkingtreding oordeelde het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) dat de lijst niet objectief genoeg was, de lijst niet door onafhankelijke experts was gemaakt en dat de manier waarop beoordeeld was niet duidelijk genoeg was. Daarom is er op dit moment geen huis- en hobbydierenlijst … ¹

Op de lijst van ongeveer 260 zoogdiersoorten die op dit moment in Nederland gehouden worden en die de Beoordelingscommissie huis- en hobbydieren gaat toetsen op hun geschiktheid als huisdier staan vijf vossensoorten. ² Of de commissie haar werk ooit af zal maken is nog maar de vraag, omdat het ministerie van LNV geen weerstand weet te bieden aan de lobby van de dierenhandel.

Het feit dat de vossen in een bontfokkerij gehouden, nota bene in kooien bij de nertsen, maakt elk betoog dat de poolvossen als hobbydieren worden gehouden ongeloofwaardig.

Of wat er in de beelden te zien is legaal of illegaal is maakt voor Animal Rights niets uit. Dit zou illegaal moeten zijn! Iemand die zijn hond op deze wijze opsluit zou publiekelijk aan de schandpaal genageld worden. Als deze wijze van houden voor de bontindustrie onethisch geacht wordt, voor welke andere reden zou dat dan wel toegestaan zijn?

Animal Rights heeft een handhavingsverzoek ingediend bij de NVWA. We verwachten van de NVWA dat ze de dieren in beslag neemt, van medische zorg voorziet en een opvangadres voor ze regelt.

Animal Rights wil verder dat er gerechtelijke stappen worden genomen tegen diegene(n) die de dieren opsloten en zorg onthielden, dat het bedrijf gesloten wordt en de eigenaar een houdverbod opgelegd krijgt.

Animal Rights pleit voor een grondige inspectie van alle ongeveer 130 pelsdierhouderijen in Nederland en een versnelde afbouw van deze industrie.

De nertsen die naast de vossen opgesloten zitten

Er volgde al snel reacties op het onderzoek dat Animal Rights publiceerde. Tegen Omroep Brabant zegt een woordvoerder van de Nederlandse Federatie van Edelpelsdierhouders dat hij ervan uitgaat dat de vossen als gezelschapsdier worden gehouden.... ¹

De eigenares van de fokkerij wil aanvankelijk niet inhoudelijk reageren. “Het zijn hobbydieren”, zegt zij tegen Boerderij, waarop zij de telefoon ophangt omdat volgens haar de NVWA op dat moment bij haar over de vloer is. ²

De Socialistische Partij gaat Kamervragen stellen. De partij vraagt onder andere naar de uitkomsten en gevolgen van het handhavingsverzoek dat door Animal Rights is ingediend bij de NVWA zodra hieraan uitvoering is gegeven. Verder vraagt men of de minister kan aangeven in hoeverre er bij de aangetroffen vossen op het betreffende bedrijf sprake is geweest van bedrijfsmatig gehouden dieren of werden de vossen gehouden als gezelschapsdieren?

In november 2020 verhuizen de poolvossen naar hun nieuwe thuis in België. Lees er hier alles over.