CO₂-bedwelming bij varkens

Voor de bedwelming worden varkens in groep in liften gejaagd. De lift daalt af in een put die gevuld is met hoge concentraties CO₂-gas. CO₂ is zwaarder dan lucht, dus de hoogste concentraties bevinden zich helemaal onderaan in de donkere put. De dieren ademen het gas in en verliezen het bewustzijn. Dit is echter niet zonder pijn, stress of angst: blootstelling leidt tot verzuring van de hersenvloeistof, remt de zenuwactiviteit af en leidt zo tot bewusteloosheid.

Meestal wordt een concentratie hoger dan 90% gebruikt in de slachthuizen. Dan duurt het een halve minuut vooraleer een varken het bewustzijn verliest. Bij langere blootstelling sterven de dieren.

Het gas is zuur en zorgt voor pijn en irritatie wanneer de neusslijmvliezen en het zeefbeen ermee in contact komen. 
Varkens vertonen een sterke, aversieve reactie wanneer ze blootgesteld worden aan CO₂.

Daarnaast geeft het inademen van CO₂ ademnood en het gevoel te stikken. Het lichaam reageert zowel op het teveel aan CO₂ in het bloed als op het tekort aan O₂. ¹

Op 17 juni publiceerde de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) een wetenschappelijk advies dat zich richt op het identificeren van gevaren die leiden tot negatieve gevolgen voor het welzijn van varkens bij het slachten. Dit wetenschappelijk advies is het laatste in een reeks door de Europese Commissie gevraagde, geactualiseerde beoordelingen over dierenwelzijn bij het slachten.

Over de applicatie van CO₂ voor bedwelming zegt het wetenschappelijke panel in de conclusies: “Gecontroleerde gasverdoving heeft […] als nadeel dat het niet leidt tot een onmiddellijk begin van bewusteloosheid. Blootstelling aan CO₂ bij hoge concentraties (in dit advies gedefinieerd als hoger dan 80% in volume) wordt door het panel als een ernstig welzijnsprobleem beschouwd, omdat het zeer aversief is en pijn, angst en ademnood veroorzaakt.” Bij Van Hoornweder worden percentages tot wel 94% gebruikt.

Dit is groot nieuws: Europese wetenschappers verklaren dat CO₂ bedwelming een “ernstig welzijnsprobleem” is!

“Als de blootstelling aan verdoving in een gecontroleerde atmosfeer niet de dood van het dier veroorzaakt, kan een langdurig interval tussen het einde van de blootstelling en het ‘steken’ leiden tot herstel van het bewustzijn voor het ‘steken’ of tijdens het verbloeden.”

We zien in zowel de beelden als in de inspectierapporten dat varkens al op de ophangtafel bijkomen, het uitschreeuwen opgehangen aan een ketting, en met doorgesneden keel maar bij bewustzijn het broeibad ingaan.

In de aanbevelingen voor bedwelming zegt het panel:

“Om te voorkomen dat varkens pijn en angst ervaren: a) mogen dieren niet worden opgehesen terwijl ze bij bewustzijn zijn, b) mogen dieren niet verbloeden terwijl ze bij bewustzijn zijn, c) moet de dood worden gecontroleerd en bevestigd voordat varkens het broeibad in gaan.

Dieren mogen niet worden verdoofd als de operator niet klaar is om ze onmiddellijk te bloeden.

Varkens mogen niet bijkomen uit de bedwelming, omdat dit hen kan blootstellen aan gevaren verbonden aan het verbloeden, wat ernstige gevolgen voor het welzijn kan hebben, zoals pijn en angst.

Om de effectiviteit van de bedwelmende methode te bewaken, moet de bewustzijnsstaat van de dieren zijn gecontroleerd op elk van de drie belangrijkste fasen - d.w.z. na bedwelmen, net voor het ‘steken’ en tijdens verbloeden.

Dieren die niet effectief zijn verdoofd of terug bij bewustzijn komen, moeten onmiddellijk worden verdoofd met een back-up methode.

Blootstelling aan CO₂ bij hoge concentratie (in dit advies gedefinieerd als hoger dan 80 vol.%) moet worden vervangen door blootstelling aan andere gasmengsels die minder aversief zijn. Meer onderzoek en ontwikkeling naar de samenstelling van niet-aversieve gasmengsels is nodig om pijn, angst en ademnood tijdens de inductie tot bewusteloosheid te elimineren.

Elektrische of mechanische methoden kunnen ook als een alternatief worden beschouwd, op voorwaarde dat de pijn in verband met de fixatiemethode tot een minimum wordt beperkt….”

Animal Rights is natuurlijk blij met dit duidelijk standpunt van de wetenschappers dat CO₂-verdoving een onacceptabele methode is. Wij zien echter geen noodzaak voor alternatieven. Er moet zo snel mogelijk werk gemaakt worden van een eiwittransitie naar plantaardige voeding.

Uit verschillende, vroegere onderzoeken blijkt dat varkens sterk aversief reageren wanneer de dieren blootgesteld worden aan CO₂-gas.

Onderzoekers van Animal Sciences Group omschreven de reacties op CO₂ in 2009 ¹ als volgt: ‘In de gondel zijn, vanaf het moment dat de gondel naar beneden ging tot het moment het dier volledig ligt, per dier de volgende gedragingen vastgesteld: omdraaien, sprong voorwaarts, achteruitlopen, naar voren vallen, wankelen, zitten, trillen van de hammen, gaspen en zwaar ademen, vallen, glijden, stuiteren, spartelen en fors trappen, oprichten van lichaam, overeind komen, gillen, oprichten van kop. Het omdraaien, een sprong voorwaarts en het achteruitlopen vond plaats op het moment dat de gondel enkele seconden op haar laagste stand was. Deze gedragingen zijn samengevat als een paniekreactie.’

Samengevat zeggen de onderzoekers: "Internationaal lopen de meningen uiteen over de mate van ongerief die slachtdieren ervaren tijdens de inademing van hoge CO2 concentraties (Lambooij, 1999, Gerritzen 2000; Raj, 1995, Martoft, 2001). Bekend is dat het inademen van hoge concentraties CO2 in lucht leidt tot pijn bij de ademhaling hetgeen zich uit in het zwaar ademhalen, gillen en afwijkend gedrag (Hoenderken, 1983; Troeger en Wolterdorf, 1991; EFSA, 2004)."

"Voor pluimvee is om deze reden een twee-fasen verdoving met CO2 ontwikkeld waarbij in een eerste fase dieren onder narcose worden gebracht met een lage CO2 en verhoogde O2 concentratie en daarna in een hoge CO2 concentratie voldoende worden verdoofd voor het aansnijden van de halsaders. Uit onderzoek naar lage CO2 concentraties toegepast bij het verdoven van vleesvarkens is geconcludeerd dat lage CO2 concentraties de periode van ongerief verlengt (Von Hertrampf and Von Mickwitz (1979 a,b)."

Onderzoeker Velarde heeft de volgende conclusie: ‘Alle varkens hebben tijdens de blootstelling aan hoge concentraties CO₂ (>70%) ademnood (aantoonbaar door hijgen) en vertonen een heftige afkeer tegen de CO₂, doordat zij proberen te ontsnappen tot aan het moment dat de bewusteloosheid is ingetreden. Dit is onomstotelijk bewijs dat aantoont dat bij CO₂ bedwelming het dierenwelzijn in geding is.’ ²

Recenter onderzoek, gevoerd door Marien Gerritzen van Wageningen Universiteit Research ³ bewijst dat het gebruiken van een andere samenstelling van het gasmengsel, door het toepassen van een hoog percentage stikstof, geen verbetering oplevert voor het dierenwelzijn: "Blootstellen van varkens aan gasmengsels met 85% en 95% CO2 en ook aan het 70% N2/ 30%CO2 mengsel veroorzaakt onrustig gedrag, verhoogde activiteit en opwinding voordat de dieren het bewustzijn verliezen. Het onrustig gedrag start met achteruit en vooruit lopen, kopbewegingen, omdraaien. De intensiteit van de activiteit neemt snel toe en bereikt een piek op het moment van of kort nadat dieren moeite krijgen om te blijven staan. Er is geen verschil gevonden in de intensiteit van veranderend gedrag tussen de 3 gasmengsels.
De heftige bewegingen beginnen voordat met zekerheid kan worden vastgesteld dat de dieren bewusteloos zijn. Bij een deel van de dieren lijken er nog duidelijke pogingen tot oprichten te zijn. [...]
In de hele periode tussen omvallen en loss of posture, dus een totaal verlies van controle over het lichaam worden heftige spierbewegingen gezien.
[...]
In de 70%N2 / 30%CO2 groep gaan de hartslag en ademhaling langer door dan bij de 85%CO2 en 95%CO2 groepen. Om deze reden is bij een lage CO2 concentratie een langere verblijfsduur nodig om zeker te zijn dat de dieren niet meer bij bewustzijn komen na verlaten van de verdover. Hoge CO2 concentraties veroorzaken naast een sneller daling ook een onregelmatigere ademhaling dan laag CO2. Deze snelle verstoring van de ademhaling is een indicatie dat hoog CO2 een meer ademnood veroorzaakt."

Onderzoek door dierenarts en bedwelmingsexpert Dr. Hoenderken in 1979 toonde aan dat het het verdoven van slachtvarkens met hoge concentraties CO₂ extreme stress, pijn en ademnood meebrengt voor de varkens. Hij voerde deze experimenten uit voor de ogen van de veterinaire dienst en inspectie. Om het proces goed te kunnen volgen, werd het varken voor het experiment in een box uit plexiglas met 80% CO₂ getakeld. De veterinaire dienst vond dit experiment zo schokkend, dat de CO₂-bedwelming meteen bij wet verboden werd.

In 1993 trad de nieuwe EU-regeling in werking: Richtlijn EC 93/119. Daardoor werd CO₂-bedwelming bij slachtvarkens opnieuw toegestaan en dat is tot op vandaag nog steeds zo.

De richtlijn werd in 2013 vervangen door Europese verordening EC Nr. 1099/2009 inzake de bescherming van dieren bij het doden. ¹

Een alternatieve verdoving met alleen stikstof in plaats van een mengsel met CO2 is onderzocht in Duitsland. In dit onderzoek zijn varkens blootgesteld aan een met N2 gevuld schuim. Resultaten uit dat onderzoek zijn niet gepubliceerd en het onderzoek heeft nog niet tot een bruikbaar alternatief voor CO2 geleid. Vervolgonderzoek naar bruikbaarheid van deze methode wordt uitgevoerd in Zweden bij RISE, resultaten worden medio 2019 verwacht.

Een andere alternatief voor CO2 dat is toegestaan voor pluimvee is Low Atmospheric Pressure Stunning (LAPS). Deze methode is niet meegenomen in dit onderzoek omdat de methode in Engeland wordt onderzocht (Glasgow Univerity). Resultaten van het onderzoek met LAPS als alternatief voor het verdoven van varkens met CO2 worden niet eerder dan in 2020 verwacht.

Elektrische verdoving van varkens bij de huidige commerciële slachtsnelheden veroorzaakt vooral dierwelzijnproblemen in de vorm van stress en angst bij het opdrijven en fixeren van de dieren voor de daadwerkelijke verdovingshandeling. Het opdrijven van dieren uit een groep en fixeren in een lijn achter elkaar is noodzakelijk in de huidige elektrische verdovingssystemen. Ook het % foutief geplaatste elektroden (bijv. op de hals) veroorzaakt ongerief tijdens toepassing van elektrische verdoving. Daarnaast lijdt elektrische verdoving tot significante vleeskwaliteit issues zoals bloedingen in het vlees. Elektrische verdoving wordt om deze redenen niet als een redelijk alternatief gezien door de vleesindustrie. ¹

Als er geen alternatieven zijn is dat geen reden om door te gaan met CO2 maar om in zijn geheel met deze marteling te stoppen!

In de Europese verordening EC Nr. 1099/2009 inzake de bescherming van dieren bij het doden staat dat kooldioxide gasbedwelming van varkens is toegestaan, als aan bepaalde eisen wordt voldaan, waaronder gasconcentratie hoger dan 80%.

Dat spreekt artikel 3.1 van de Verordening tegen: Bij het doden van dieren en daarmee verband houdende activiteiten wordt ervoor gezorgd dat de dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard.

Ook stelt de verordening letterlijk in overweging (6): “de aanbevelingen (van de EFSA, 2004) om het gebruik van koolstofdioxide voor varkens en het gebruik van waterbadbedwelming voor pluimvee geleidelijk uit te bannen, zijn niet in deze verordening opgenomen, omdat uit de effectbeoordeling is gebleken dat die uitbanning op dit moment (2009) in de Europese Unie economisch nog niet haalbaar is”.

Al sinds 1979 is geweten dat varkens verschrikkelijk lijden onder de CO₂-bedwelming en anno 2020 is dit nog steeds niet uit de wet verbannen, puur om economische redenen.

Animal Rights wil dat CO₂-vergassing verboden wordt, omdat de dieren ernstig lijden en bovendien ook bewezen is dat deze manier van bedwelmen niet goed blijkt te functioneren.

In het horror-slachthuis van Torhout bewijzen de beelden en inspectierapporten dat vele varkens opnieuw wakker worden nadat ze uit de gaskamers komen. Sommige dieren worden bij bewustzijn gekeeld en belanden levend in het broeibad.