Voorwoord bij 'Hebben mollen weet van zonsondergangen?'

Eind september 2020 publiceerde Els de Groen haar nieuwe en tweede dichtbundel: Hebben mollen weet van zonsondergangen? Het is een boek vol dierengedichten, geïllustreerd met cartoons in kleur en zwart-wit van Len Munnik. Animal Rights campagneleider Erwin Vermeulen voorzag de bundel van een voorwoord. De dichtbundel uitgegeven door 'In de Knipscheer' is nu al te koop, onder andere in de Animal Rights webshop.

Koop de dichtbundel hier!

“Als ook varkensogen een spiegel van de ziel zijn wordt het tijd je aan te kijken,” luidt een strofe in het gedicht ‘Varkensoogjes’. Die woorden geven perfect weer hoe ver verwijderd we zijn geraakt van de dieren die - in stukjes en gewikkeld in cellofaan - in de koelvitrines van de supermarkten liggen en ons consumenten verleiden. 

In Nederland leven permanent grofweg 12 miljoen varkens, in België 6 miljoen. Maar je ziet ze niet, laat staan dat je ze in de ogen kunt kijken. De overgrote meerderheid leeft verborgen in stallen waar de dieren in 6 maanden tijd worden vetgemest. Omdat de zeugen gedurende enkele jaren biggen moeten werpen, leven ze veel langer dan hun eigen jongen.

Het transport naar het slachthuis is voor de meeste varkens de eerste keer dat ze daglicht zien en frissere lucht inademen dan de ammoniakdampen die uit de goten opstijgen waarboven ze hebben geleefd. Op warme dagen zetten chauffeurs de luiken van hun veewagens open. Het is de enige maal dat andere weggebruikers een glimp van de dieren opvangen.

Gek eigenlijk… Hoewel omringd door miljoenen varkens, hebben we het contact met de dieren volledig verloren. Alleen als je gaat tanken bij het benzinestation waar toevallig ook de veewagen stopt, kun je ze in de ogen kijken. Dat is confronterend, want een varken kijkt terug. Het kijkt ook in de spiegel van jouw ziel! Opeens is het geen product meer (zoals in het gedicht “Verdingen”) of een productiemachine (zoals de hennen in ‘Voedselketen’ of de nertsen in ‘Huidhonger’). Het varken wordt een individu.

Natuurlijk zijn varkens lang niet de enige dieren die anoniem en verborgen leven. De schuren op het platteland van de Lage Landen staan vol geiten, kalveren, vleeskuikens, leghennen, eenden, kalkoenen en konijnen. Buiten in de weilanden zie je alleen nog een melkkoe of schaap. Wilde dieren?.. Ze zijn er nog, ook in het dichtbevolkte Europa. Maar zij verstoppen zichzelf om niet ten prooi te vallen aan jagers. Onder het mom van plezierjacht, natuurbeheer of schadebestrijding doden jagers, vooral in het weekeinde, vossen en andere dieren.

Wordt het jagen bij ons meestal als hobby bedreven, in tropische landen is het een bron van inkomsten. Naast de stroop om leer of ivoor, is er handel in levende dieren zoals olifanten, apen, slangen en vogels. De dieren belanden in circussen of worden toeristische attracties. Dat lot treft ook zeedieren zoals dolfijnen.

Animal Rights komt op voor de rechten van al deze dieren. Voor Animal Rights telt dat elk dier een individu is met recht op leven en welzijn; met het recht om geen bezit te zijn en het recht om tot bloei te komen. Dieren bestaan niet voor ons, maar voor zichzelf. Geen enkel dier is een middel tot een bepaald doel, maar een doel op zichzelf. 

Dieren hebben eigen interesses en belangen die losstaan van hun nut voor ‘ons’ mensen. Deze zogenaamde ‘intrinsieke waarde’ is sinds een aantal jaren ook opgenomen in de wet. Hoewel de wetgever deze waarde erkent, somt hij vervolgens een hele reeks manieren op waarmee de ‘waarde’ geweld aangedaan mag worden teneinde het economische belang van de diergebruiker te dienen.

Wat deze gedichten zo sterk maakt, is dat alle dieren er in hun eigenheid worden beschreven en daarmee in hun waarde gelaten. De bundel staat vol prachtige observaties en kleine miniatuurtjes van dierenlevens. Vooral van wilde dieren die verwondering wekken en respect afdwingen. Vaak – ironisch verpakt – is er ook een kritische toon om ons mensen te wijzen op onze arrogantie in de omgang met de planeet en met onze medebewoners. Terecht vraagt de dichter meer nederigheid van ons mensen.

Animal Rights en andere dierenbelangenorganisaties dringen erop aan die ‘intrinsieke waarde’ van de andere dieren niet alleen te erkennen, maar ook te respecteren. De dieren niet te domineren, maar met hen samen te leven.

Erwin Vermeulen
Animal Rights Campagneleider