Varkensfokker Van Sleuwen “onachtzaam, goedgelovig, onoordeelkundig, onervaren en nonchalant”

MPA of medroxyprogesteronacetaat is de werkzame stof in de humane anticonceptiepil en wordt ook gebruikt tegen overgangsklachten. Wyeth Medica Ireland had in Ierland een faciliteit voor de productie van farmaceutische producten. Zij produceerde onder meer anticonceptiepillen waarbij het synthetische hormoon ‘medroxy progesteron acetaat’ (MPA) werd gebruikt. Dit resulteerde onder meer in een afvalstroom van suikerwater met MPA.

Vanaf medio 2000 heeft Wyeth dit suikerwater met MPA overgedragen aan Cara Environmental Technology Ltd. Cara heeft vanaf september 2000 suikerwater met MPA afgeleverd aan Bioland Liquid Sugars B.V.. Bioland heeft het suikerwater met MPA vermengd met glucosestroop en dit samengestelde product in de periode van april tot en met juni 2002 verkocht aan Van Sleuwen’s bedrijf Zeeland Voeders.

Op 22 mei 2002 blijkt dat zeugen op drie varkenshouderijen in Brabant vreemde lichamelijke verschijnselen vertonen. De geboorte van biggen blijft uit, terwijl de duur van de zwangerschap al is overschreden.

Op 20 juni wordt de oorzaak van de problemen aangewezen: het gaat om het stofje Medroxyprogesteronacetaat (MPA).

Stukken vlees van besmette varkens zijn de voorafgaande weken aan consumenten verkocht, maar op 27 juni 2002 verzekeren ministers van Landbouw en Volksgezondheid Laurens Jan Brinkhorst en Els Borst de Kamer dat uit berekeningen van het RIVM blijkt dat het MPA geen risico vormt voor de volksgezondheid.

Gevaar voor de volksgezondheid is er dus niet, maar de stof hoort niet in de voedselketen. Het MPA is na zo'n 7 à 10 dagen uit de varkens verdwenen, maar de Europese Unie eist dat alle varkens van 27 zwaar getroffen bedrijven individueel worden getest en in Nederland worden geconsumeerd. Testen is duur.

De varkenssector wil de dieren echter vooral zo snel mogelijk ruimen, omdat Italië zijn grenzen gesloten heeft voor Nederlandse varkens en varkensvlees, zolang niet alle dieren weg zijn die mogelijk besmet voer hebben gehad. In leven laten betekent dat het laatste varken uit de MPA-crisis pas na vier maanden wordt geslacht. De export naar Italië zou vier maanden plat liggen en het bedrijfsleven miljoenen kunnen kosten.

De Correspondent beweert in september 2017 dat de Nederlandse overheid er alles aan gedaan heeft om informatie over de MPA-affaire onder het tapijt te vegen. ¹

Trouw verslaggever Bert van den Berg schreef in augustus 2002: “Ondanks alle maatregelen om de kwaliteit te bewaken zijn een paar knoeiers er in geslaagd het hormoon MPA in varkensvoer te verwerken.” ² De Hoge Raad is het op 16 oktober 2020 met die kwalificatie eens. ³

De Hoge Raad concludeert dat aan de zijde van Van Sleuwen’s bedrijf sprake is geweest van “ten minste onachtzaamheid en goedgelovigheid”. Zeeland Voeders “heeft zonder voldoende onderzoek een product, waarvan zij (beweerdelijk) niet meer wist dan dat het afkomstig was van de limonade-industrie van Bioland, waarmee zij niet eerder zaken had gedaan, gebruikt voor de verwerking in diervoeder” en “had zich moeten realiseren dat hiermee een risico werd gelopen.”

Het Hof acht het aannemelijk dat als het bedrijf van Van Sleuwen “de vereiste zorgvuldigheid zou hebben betracht, zij zou hebben ontdekt dat geen sprake was van afval uit de limonade-industrie, waarna zij het product niet zou hebben gebruikt als grondstof voor diervoeder. Ook dan zou de schade zich niet hebben voorgedaan.”

“Eveneens dient het ervoor te worden gehouden dat zij wisten, althans behoorden te weten, dat Bioland niet GMP-erkend was. Onder meer om die redenen rustte op hen een stringente onderzoeksplicht.”
Good Manufacturing Practices (goede manier van produceren) of GMP is een kwaliteitsborgingssysteem voor de humane en veterinaire farmaceutische industrie, de cosmetische industrie en de voedingsmiddelenindustrie.

“Dat leidt ertoe,” volgens het Hof, “dat sprake is van (een aanzienlijke mate aan) eigen schuld.“

Van Sleuwen’s bedrijf wordt door het Hof ook onoordeelkundigheid verweten in haar oordeel over de schuldvraag van Wyeth: “Wyeth heeft daarmee het aanmerkelijke risico genomen dat er onoordeelkundig mee zou worden omgegaan, zoals ook is gebeurd. Dit moet Wyeth worden aangerekend, omdat zij als geen ander moet hebben geweten welke gevolgen […] onoordeelkundige aanwending van het afval zou kunnen hebben.”

“Het intreden van de schade benadrukt het belang van de strikte toepassing en naleving van de diervoederwetgeving. Het niet in acht nemen daarvan moet dan ook zwaar wegen. Daartegenover staat dat Wyeth bedacht had moeten zijn op zekere onervarenheid en nonchalance in (bijvoorbeeld) de betreffende agrarische sector.”

Daarom legt de Hoge Raad de schade voor 30 procent bij Wyeth neer en 70 procent bij Zeeland Voeders/Van Sleuwen/Oostburg Varkens.

De 50.000 varkens die in 2002 werden afgemaakt waren dus het slachtoffer van de onachtzaamheid, goedgelovigheid, onoordeelkundigheid, onervarenheid en nonchalance van Zeeland Voeders/Van Sleuwen/Oostburg Varkens.

De rechtszaken gingen echter vooral over geld. In dit hele verhaal worden de varkens vergeten. Voor hen is er geen gerechtigheid. Animal Rights doet daarom aangifte en heeft bij de Officier van justitie van het Arrondissementsparket Den Haag het verzoek neergelegd om tot vervolging over te gaan. Circa 50.000 varkens zijn vroegtijdig van het leven beroofd. Het is op deze onverdedigbare daad tegen de levens van tienduizenden varkens dat deze aangifte zich richt.

Met het op 16 oktober 2020 gewezen arrest is vast komen te staan dat Chris van Sleuwen voor 70% schuldig is aan het mpa-debacle op zijn varkenshouderijen, omdat zijn bedrijven niet de vereiste zorgvuldigheid hebben betracht. Stichting Animal Rights komt namens tienduizenden dierenvrienden- en vriendinnen op voor dieren die het slachtoffer zijn van misstanden in de dierenindustrie en wiens belang om zo lang en gezond mogelijk te leven tot nu toe in geen enkele rechtszaak een rol van betekenis heeft gespeeld. Animal Rights vraagt het OM om Chris van Sleuwen te vervolgen voor diverse strafbare feiten die verband houden met het vergiftigen, het ziek maken en de uiteindelijke vernietiging van tienduizenden varkens.

Indien de overtredingen vandaag zouden plaatsvinden komen de volgende overtreden regels in elk geval in het vizier:
• artikel 1.3., derde lid, aanhef en onder a Wd (intrinsieke waarde en juiste voeding);
• artikel 2.1, eerste lid Wd (dierenmishandeling);
• artikel 2.8., eerste lid, aanhef en onder a – c Wd (onvruchtbaar maken);
• artikel, 2.4., zevende lid Bhd (voer);
• artikel 2.17, eerste lid, aanhef en onder a – c Wd (deugdelijkheid diervoerders).

Animal Rights verzoekt het OM de hierboven genoemde strafbare feiten, destijds onder andere strafbaar gesteld op grond van de Wet op de uitoefening van de diergeneeskunde 1990 en de Gezondheidsen welzijnswet voor dieren, voor zover dat nog mogelijk is door het verstrijken van de tijd, te vervolgen en haar over de voortgang zo spoedig als mogelijk te informeren.

Er is natuurlijk veel tijd verstreken en wetten zijn veranderd. De maximale gevangenisstraf voor het mishandelen of verwaarlozen van een dier is drie jaar of een maximale geldboete van € 19.500. Op basis van artikel 14c, lid 2 sub 5 Sr kan de rechter bij een voorwaardelijke veroordeling als bijzondere voorwaarde het verbod op het houden van één of meer dieren stellen. ¹ Misdrijven waarop een boete, hechtenis of gevangenisstraf van maximaal 3 jaar is gesteld, hebben een verjaringstermijn van 6 jaar. ²
Behalve dat deze strafmaat in dit geval veel te laag zou zijn, is de definitieve schuld ook pas eind 2020 vast komen te staan. We gaan zien wat het OM hiermee gaat doen.

Animal Rights verwacht ook van de overheid dat het aan deze zaak uitgegeven gemeenschapsgeld op de schuldigen wordt verhaald.