Inhoud
RECHTER: NULSTAND WILDE ZWIJNEN MAG NIET
Vorig jaar stapten Animal Rights en Fauan4Life naar de rechter om het afschot van wilde zwijnen in de provincie Utrecht tegen te houden. De provincie hanteert een nulstand: ieder zwijn dat de provinciegrens over wandelt, krijgt de kogel. De toestemming tot afschot gold tot 2025. De rechter gaf de organisaties gisteren gelijk.1 Ze reageren: “Het nulstandbeleid is nog niet eerder op deze manier aangevochten. Dit is een fantastische overwinning. Dieren houden zich niet aan door mensen gemaakte grenzen. Zwijnen horen gewoon in Nederland thuis, ook in de provincie Utrecht.”
Hieronder vind je vijf vragen en antwoorden over de uitspraak van de rechter.
1) WAT IS DE NULSTAND?
Wilde zwijnen zijn een beschermde diersoort. Toch zijn deze dieren maar op een aantal plekken welkom: op de Veluwe in Gelderland, in Nationaal Park de Meinweg en natuurgebied Meerlebroek in Limburg. Hierbuiten geldt een nulstandbeleid. Dit beleid is ontstaan toen in 1991 de rijksnota Jacht en Wildbeheer is opgesteld.1 Daarin is bepaald dat naast de genoemde natuurgebieden er in de vrije natuur geen wilde zwijnen mogen leven. Deze nota is inmiddels 30 jaar oud, maar dit beleid is door veel provincies overgenomen.
Lees ook: ieder zwijn in Utrecht krijgt de kogel
2) WAT HEEFT DE RECHTER GEZEGD?
Het nulstandbeleid op zichzelf is geen doel. Er moet aangetoond worden dat een nulstand nodig is, voor bijvoorbeeld schadebestrijding of de verkeersveiligheid, volgens de eisen die de wet daaraan stelt. Dit moet dan ook onderbouwd worden met objectieve onderzoeksgegevens. Dat heeft de provincie niet gedaan. “In deze provincie is geen sprake van schade, want elk zwijn wordt aan de grens gedood. Een nulstand kan nooit een op zichzelf staand doel zijn. Zwijnen zijn wettelijk beschermd en daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen provincies”, zeggen de organisaties.
3) IS ER GENOEG RUIMTE VOOR ZWIJNEN?
Al in 2010 werd de kansenkaart ‘Wilde Zwijnen in Nederland’ gepresenteerd door De Zoogdiervereniging, ARK Natuurontwikkeling en Alterra - Wageningen Environmental Research. Uit dit onderzoek naar geschikte leefgebieden blijkt dat in tientallen natuurgebieden in Zuid-, Midden- en Oost-Nederland plek zou kunnen zijn voor everzwijnen. Op de kansenkaart staan gebieden die allemaal spontaan kunnen worden gekoloniseerd door deze dieren.1
4) IS ER NU MEER KANS OP DE AFRIKAANSE VARKENSPEST?
Deze week kwam de deskundigengroep Dierziekten met een nieuwe risicobeoordeling voor de besmetting met het Afrikaanse varkenspestvirus. De kans dat het virus wordt binnengebracht door rondtrekkende besmette wilde zwijnen wordt zeer klein geacht. De kans dat het virus via menselijk handelen Nederland binnenkomt is veel groter.1
Prof. Dr. Sven Herzog, verbonden aan de TU Dresden, noemt de jacht naar voren schuiven als oplossing misleidende propaganda: “De nadruk in het debat ligt niet op de hoofdoorzaken, intensieve veeteelt en verspreiding van virussen via ver transport, maar op de wilde zwijnen. Ze worden beschouwd als ziekteverwekkers en we hebben jagers nodig om deze booswichten te elimineren. Daartoe zijn schijnbaar alle middelen goed.”2
5) WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN DE UITSPRAAK?
Er mogen in Utrecht geen zwijnen meer worden afgeschoten. Het besluit van de provincie is vernietigd en de provincie heeft de opdracht gekregen een nieuw besluit te nemen. De provincie kan nog wel in hoger beroep tegen de uitspraak. Animal Rights en Fauna4Life zullen andere provincies die een nulstand hanteren inlichten over de uitspraak.
Update
Op 28 maart 2025 berichtte RTVUtrecht 1 dat een wild zwijn gespot was bij Werkhoven. Utrechtse provinciebestuurders, jagers en boeren willen geen wilde zwijnen in 'hun' provincie. Tot 2022 werd ieder wild zwijn afgeschoten, zodra hij of zij een poot over de provinciegrens zetten. Ook nu zou het jagerstuig het dier graag afmaken, maar dat mag niet meer sinds Animal Rights en Fauna4Life op 24 februari 2022 de door hen aangespannen rechtszaak wonnen en de rechter de 'nulstand' verbood. Het clubje bloeddorstigen blijft het zwijn van Werkhoven "monitoren", want op 19 mei om 12:00 dient het hoger beroep in deze zaak bij de Raad van State Afdeling bestuursrechtspraak in Den Haag. Animal Rights en Fauna4Life gaan ervan uit dat de Raad van State de eerdere uitspraak gewoon in stand laat en dat het dier eigen keuzes kan maken over waar hij/zij gaat of staat.
Update 2
Op 16 april 2025 bericht RTV Utrecht dat recent, vrijdag 11 april, op een manege aan de Langbroekerdijk in Driebergen een wild zwijn gevangen werd. Het dier zou opgesloten zijn in een paardenbox. 1
Het is vanzelfsprekend verboden om beschermde, wilde dieren hun vrijheid te ontnemen en stress te bezorgen. Een buitengewoon opsporingsambtenaar van de Regionale Uitvoeringsdienst maakte dan ook een proces-verbaal op. Een officier van justitie bepaalt vervolgens of er verdere stappen volgen. Vanwege de gebruikelijke onwil van het Openbaar Ministerie om in actie te komen wanneer het slachtoffer van een misdrijf een dier betreft, hoeven we hier niet veel van te verwachten.
Vervolgens besloot burgemeester Frits Naafs van de gemeente Utrechtse Heuvelrug zich er mee te bemoeien. Hij heeft het over een bewoner van de Sterkenburgerlaan, die besloot, zogenaamd uit het oog van dierenwelzijn, het zwijn te vangen. 2 De VVD-er vindt het overtreden van de wet geoorloofd vanwege de ”maatschappelijke onrust” die volgens hem ontstaan was.
Het zwijn is uitgezet in de buurt van Werkhoven, waar hij volgens de alwetende Naafs vandaan kwam.
