Onderzoek: onverdoofd kelen, levend bij het afval en vele andere wantoestanden bij Tomassen

Administratieve tekortkomingen van Tomassen lijken regelmatig te duiden op pogingen om hoge sterfte onder eenden op de stallen van herkomst te verdoezelen.

• Op 7 januari noteert een NVWA-inspecteur bijvoorbeeld: "Zieke dieren maar geen ziektegeschiedenis gemeld en de aangegeven mortaliteit is onduidelijk."

• Op 9 juni: "Meer dan 5 procent uitval zonder verklaring".

• Een paar dagen later op 16 juni: “Onder ziektebeeld niks ingevuld terwijl uitval 11% en da [dierenarts] verklaring vermeld e.coli."

• Op 23 juli: “Vki [VoedselKetenInformatie] niet leesbaar, uitval 22 ipv 2,2."

• Op 25 november: “Stal 1- incorrecte uitval op het VKI."

Hoewel dit bijzonder verontrustend is, onderneemt de NVWA geen actie.

In 2018 legde een undercovermedewerker van Animal Rights met een verborgen camera ernstig dierenleed vast op eendenfokkerijen in Dalfsen, Epe en Putten. Op de beelden was te zien hoe eenden aan hun nek werden gepakt en hardhandig in kratten werden gesmeten. Ook werden de dieren geschopt, doodgetrapt en doodgeslagen.

Na een lange juridische procedure kregen de betrokken bedrijven in 2022 een boete opgelegd. "Uit de beelden blijkt een grote minachting voor het welzijn van de dieren, zowel in woord als daad," schrijft Inspecteur Generaal Gerard Bakker van de NVWA. "We zien in de beelden dat er ten tijde van deze beelden sprake was van een bedrijfscultuur van achteloosheid ten aanzien van het welzijn van de dieren. Deze houding is voor ons reden om de betreffende bedrijven verantwoordelijk te houden voor de gedragingen van de personen op de beelden."

Er is geen enkele reden om aan te nemen dat aan deze 'minachting' en 'achteloosheid' een einde is gekomen. Ook uit de Woo-documenten over 2021 bleek dat er regelmatig eenden dood bij de slachter aankwamen. Dit wordt DOA, 'dead on arrival' genoemd. Tomassen 'vergeet' regelmatig de verplichte melding van een (te) hoog aantal dode eenden bij aankomst als gevolg van vangen en transport. De regel is dat het aantal DOA boven de 0,5% geregistreerd moet worden.

• Op 23 april: "DOA >0.5% niet als afwijkend gemeld."

• op 20 mei: "Koppel stal 2 DOA >0,5% niet als afwijkend op welfareregistratie formulier gemeld."

• op 23 juli: "Niet melden van DOA 's boven 0,5 %; Niet melden van te veel DOA's besproken met van bedrijf."

• op 29 oktober: "Het doa percentage van mester is niet als afwijkend genoteerd."

• op 29 december: “Koppel 32102 heeft 0,51% DOA . NVWA werd niet ingelicht door bedrijf terwijl dat volgens WI-110.01wel had gemoeten."

Ook tegen deze overtredingen, die als fraude aangemerkt zouden kunnen worden, wordt nooit opgetreden door de NVWA.

Zo eens per maand tellen en noteren de NVWA-inspecteurs het vangletsel bij de aangeleverde eenden nadat ze geslacht zijn. Het moet dan gaan om 'donkerrode/paarse bloeding van minimaal 3 cm'. Zolang dit aantal onder de 2% gemiddeld blijft bij twee tellingen is er volgens NVWA-beleid niets aan de hand.

In 2021 slachtte Tomassen 6,6 miljoen eenden. Meer dan 130 duizend daarvan mogen dus met gebroken poten of vleugels bij het slachthuis aankomen zonder dat de NVWA een reden ziet om hier tegen op te treden.

Waar misschien nog wel de meeste minachting en achteloosheid uit spreekt, zijn de zogenaamde 'kopbeknellingen' die vreselijk pijn doen en waarbij er zelfs een stuk van het hoofdje afgerukt kan worden.

• In een enkel geval wordt hiervoor een rapport van bevindingen opgesteld, zoals op 9 april: “Kopbeklemming waargenomen 5.50 uur. chef aangesproken en de eend los gemaakt“. (Een rvb is een document waarin de toezichthouder opschrijft welke overtreding hij/zij heeft gezien en waarom dit niet mag.)

• Op 20 mei volgt hiervoor een waarschuwing: “Bij het inspecteren van de containers van genoemde vrachtwagen zag de inspecteur dat één eend met de kop naar buiten stak en met de kop beklemd zat tussen de bovenrand van de lade waarin de eend zich bevond en de rand van de container. De eend leefde nog en snakte regelmatig met geopende bek geforceerd naar adem. Hieruit maakte de inspecteur op dat de beklemming ernstige benauwdheid veroorzaakte bij de eend Een kopbeklemming ontstaat bij het sluiten van de lade nadat de dieren tijdens het vangen in de lade zijn geplaatst. De chauffeur had dan ook voorafgaande aan het transport de eend die duidelijk zichtbaar in een lade aan de zijkant van de container met zijn kop beklemd zat, los moeten maken om te voorkomen dat de eend tijdens het transport onnodig zou lijden.”

• Ook op 22 juli wordt een rapport van bevindingen opgemaakt: “05:55 kopbeklemming waargenomen; chef aangesproken en de eend los gemaakt; rvb ivm kopbeklemming. Bij het inspecteren van de afgeladen containers uit stal 2 van het bedrijf zag ik in de bovenste container een eend die met zijn kop naar buiten stak en beklemd zat tussen de bovenrand van de lade waarin de eend zich bevond en de rand van de container. Zijn ogen en zijn bek waren open en er was geen beweging. Ik dacht in eerste instantie dat de eend dood was. Ik attendeerde de heer … van de aanvoer op de beklemde eend. De medewerker heeft onmiddellijk de beklemming verholpen, door de eend terug in de container te plaatsen. Bij het openen van de krat, zag ik dat de eend begon met bewegen. Daarom besefte ik dat de eend nog in leven was. Een dergelijke beklemming veroorzaakt ernstige benauwdheid. Door het dichtdrukken van de luchtpijp wordt de ademhaling bemoeilijkt. Uit mijn deskundigheid als dierenarts weet ik dat zo’n situatie bij de eend onnodig pijn, spanning en leed berokkend heeft gedurende het transport naar en het verblijf op het slachthuis.”

Aan de waarschuwing heeft die eend natuurlijk helemaal niets.

• Ook op 14 oktober zou een rapport van bevindingen opgemaakt zijn, maar deze zit niet bij de documenten die we ontvangen hebben: "Om 7:30 heb ik een kopbeklemming gevonden in aanvoer afdeling; ik heb de eend laten los maken; rvb."

Regelmatig volgt zelfs geen waarschuwing.

• Op 9 januari: "8:00 aanvoer, dode eend, waarvan de kop beklemd zat en een stuk van de kop was er af. […] besproken met het bedrijf. bedrijf nakijken hoe dit heeft kunnen gebeuren".

• Op 9 september: "Beknelde eend en rugligger gecorrigeerd."

• Op 1 november: "Om 11:30 ik heb een kopbeklemming in de aanvoer gevonden; het dier werd door de medewerker vrijgelaten."

• Op 9 december: "Kop beknelling na lossen tegen gekomen. de verantwoordelijke medewerkers waren al bezig de beknelling op te heffen, eend had geen zichtbare schade opgelopen."

In de afgelopen jaren is Tomassen Duck-To meermaals beboet voor het negeren van hittestress bij eenden die wachten op de slacht. Ook in 2021 is er opnieuw sprake van hittestress.

• Op 8 juli: "9.45 aanvoer, achterkant, geen actie door het bedrijf genomen voor eenden die naar adem happen. De eenden naar een koelere plek laten verplaatsen."

• Op 8 september: "13.00h: eenden met verschijnselen van hittestress (panten met open bek) in de achterste stapels in de wachtruimte. T 26,3 bij 78,1%RV; niet opgemerkt door …, actie pas na aangeven NVWA; […] (bij warm weer) ventilatie in de aanvoerafdeling beter in de gaten houden, preventieve maatregelen nemen en afwijkingen vastleggen in het register van maatregelen welzijn."

Maar er wordt geen rapport van bevindingen opgemaakt.

• Op 9 september: "Zeer hoge rv/luchtvochtigheid besproken met TD en bedrijfsleider."

• Op 10 september: "Hitte stress; ventilatoren verplaatst."

• Op 24 september: "Eenden in de achterste stapels halen frequent adem met open bek (panten). verschijnselen van hittestress. om 14:00h gemeten tussen pantende dieren: 98,6% RV bij 25,1C; verantwoordelijke functionaris aangesproken; geen opmerking op het registratieformulier over eenden met hittestress; bij warme temperaturen controle op hitteverschijnselen bij de eenden intensiveren en op tijd passende maatregelen nemen."

Opnieuw wordt er geen rapport van bevindingen opgemaakt.

Loslopende dieren binnen een slachthuis is in strijd met de wet. Bij het doden en daarmee verband houdende activiteiten moet ervoor worden gezorgd dat de dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard. Bedrijfsexploitanten moeten de noodzakelijke maatregelen nemen om te waarborgen dat dieren fysiek comfort en fysieke bescherming wordt geboden, die ook bescherming biedt tegen vallen en uitglijden.

Bij Tomassen Duck-To lijken loslopende eenden de regel te zijn:

• 23 april: "Gedurende slachting van koppel meerdere keren loslopende eenden in de aanvoerafdeling, niet gemeld op welfare registratieformulier."

• 15 juni: “Om 8.30 uur een loslopende eend onder het ophangbordes. Laten vangen door medewerker."

• 18 augustus: "Om 9.15 twee loslopende eenden onder het ophangbordes."

• 24 augustus: "Om 9.15 een loslopende eend onder het ophangbordes."

• 16 september: "14:30 uur: 2 loslopende eenden, gevallen uit de aanvoerkratten; laten vangen."

De NVWA deelt geen boetes uit.

Het probleem met loslopende eenden is blijkbaar zo groot dat schoonmakers na afloop van het slachten nog eenden vinden binnen het bedrijf: “Bedrijf gaat kijken hoe om te gaan met eenden, die na einde slachten worden aangetroffen in de ophangafdeling (hoogst waarschijnlijk tijdens de schoonmaak).”

Campagnecoördinator Anna Krijger: "Wij zijn ook heel benieuwd wat er met deze eenden gebeurt. We gaan dit bij de NVWA navragen."

Ook voor eenden die niet op de grond vallen, maar aan hun poten in klemmen aan de slachtlijn blijven hangen is de ellende nog lang niet voorbij.

• Op 25 juni noteert een NVWA-inspecteur: “Bij het ophang bordes is een ijzeren stang en plaat gemonteerd om te voorkomen dat eenden uit de kratten klimmen en op de grond vallen kunnen. De plaat is hoog en sommige eenden komen met de kop er achter als ze zijn opgehangen. Afgesproken is dat de plaat wordt verlaagd teneinde dit te voorkomen."

Ook wordt er met eenden gegooid en gesmeten als ze eenmaal in het slachthuis zijn aangekomen.

• Op 8 januari: “Eend word van een krat in een andere gegooid. werknemer gaat ruw om met de eend.”

Er wordt eigenlijk niets tegen gedaan: “persoon op de beelden van 8-01 moet goed aangesproken worden”.

• Op 18 november: “Ophanger te ruw. chef aangesproken.”

Ook tijdens storingen gaat het mis. De eenden die levend en ondersteboven al aan de slachthaken hangen moeten er weer afgehaald worden.

• Op 6 september noteert een NVWA-inspecteur: “Tijdens een storing waren de eenden van de haken afgehaald. Toen dat gebeurde waren de eenden door aan de poot vastgehouden; ophanger aangesproken”.

We kennen allemaal de beelden van varkens waarbij na het verdoven de keel niet goed wordt doorgesneden, de dieren niet doodbloeden en ze spartelend in de broeibak voor het ontharen terechtkomen. Animal Rights heeft dit meermalen vastgelegd en geopenbaard.

Tomassen Duck-To maakt gebruik van een zogenaamd elektrisch waterbad om eenden te verdoven: een verouderde verdovingsmethode die zeer pijnlijk is voor de dieren. Vervolgens wordt hun keel doorgesneden om ze te doden. Na het leegbloeden worden de eenden geplukt. Ook bij Tomassen Duck-To worden dieren die wel verdoofd maar niet gedood zijn, blootgesteld aan de rest van het verwerkingsproces.

• Op 4 juni noteert een toezichthouder van de NVWA: “niet verbloede eenden op het dierenwelzijnformulier door de dierenwelzijn controleur niet aangemeld. […] Controle op machinaal aansnijden onvoldoende. Drie niet verbloede en niet aangesneden eenden bij voorselectie voor wax straat verwijderd. Chef erbij gehaald, deze heeft nasnijder aangesproken.”

• Ook op 20 september noteert een toezichthouder dat het snijden en verbloeden niet voldoet: “halsslagaders / toevoerende vaten worden niet (allebei) goed aangesneden”.

• Er zijn ook problemen wanneer ouderdieren geslacht worden. De reguliere ‘vleeseenden’ worden geslacht op een leeftijd van 7 weken en wegen dan zo’n 3 kilo; het zijn nog jonkies. De ouderdieren, die voor de eieren zorgen waaruit de ‘vleeseenden’ geboren worden in een broederij, zijn echter volwassen, en dus groter en zwaarder. Ook zij worden in Ermelo geslacht, maar daar is het slachtsysteem niet op toegerust: “Veel afweerreacties (spartelen) van de moederdieren bij intrede in het waterbad; videoopname laten zien aan bedrijfsleider en te nemen maatregelen besproken; intrede waterbad aanpassen aan het slachten van moederdier eenden,” aldus een toezichthouder.

Het is twijfelachtig of dat 'aanpassen' gebeurd is. Er werd geen rapport van bevindingen (rvb) opgemaakt voor het veroorzaken van angst en stress bij deze dieren.

• Op 1 december bij het einde van de slacht wordt een loslopende eend gevangen bij de aanvoer en naar de aansnijder gebracht en zonder bedwelming de keel doorgesneden. De inspecteur noteert: “besproken met .… nu geen RvB ( ik heb aansnijden niet zelf gezien)”.

• Ook bij storingen zijn er problemen, zoals op 7 december: “Storing rond 14:30 uur. 5 of 6 eenden waren te lang in de waterbad. Ze waren onbewust maar de nekken waren gespannen/stijf. Tijdens het aansnijden waren de dieren onbewust.”

Krijger: "Door het hele jaar heen zien we dat eenden door een combinatie van onkunde en desinteresse op een vreselijke manier aan hun einde komen. Het is geheel onduidelijk waarom de inspecteur van de NVWA de slachter hier steeds mee weg laat komen."

Ook worden er levende eenden tussen de kadavers gedumpt.

• Op 5 februari: “1 levende eend in DOA bak; besproken met slachthuis eigenaar.”

• Op 23 februari: “Levende eend in de bak met dode eenden gevonden bij de ophangers.”

Er zou een rapport van bevindingen opgesteld zijn, maar deze zit niet bij de documenten.

De opeenstapeling van uitgedeelde waarschuwingen met betrekking tot ontlasting op het eendenvlees leiden nooit tot boetes, terwijl de NVWA de volksgezondheid hoog in het vaandel heeft staan. De waarschuwingen werden gegeven op 20 januari, 23 februari, 1 en 18 maart, 29 april, 11 mei, 3 augustus, 2 en 11 november, 2 en 21 december: elf in één kalenderjaar.

Animal Rights vindt het aantal misstanden bij de eendenlachterij in 2021 schokkend en is op z'n zachtst gezegd verbaasd dat de NVWA niet overgaat tot het uitdelen van boetes. De vergelijking met de gemeente Ermelo, die Tomassen ondanks onvergunde uitbreidingen maar niet aan de wet houdt, dringt zich op. Krijger: "Van illegale praktijken tot dierenmishandeling: in de intensieve eendenhouderij gaat men van schandaal naar schandaal. En de autoriteiten houden het bedrijf de hand boven het hoofd. Animal Rights zal zich onvermoeid blijven inzetten voor een einde aan deze malafide praktijken."

Wil jij ook dat er een einde komt aan de intensieve eendenhouderij in Nederland? Steun ons in ons onderzoek en help de eenden!