946 Varkens stikten in Middelharnis, het alarm werkte niet, maar de varkensboer ging vrijuit

Dit is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Animal Rights analyseerde eerder al vergelijkbare staldrama’s in Haaren, Meddo en Maarheeze.

Het ‘ruimen’ van de gecrepeerde varkens mag door publiek en pers niet gezien worden. “We hebben alles netjes afgeschermd, ook in verband met de volksgezondheid’’, vertelt de ondernemer. ¹

Op de dag van de ramp zei Van Genugten al tegen de milieudienst: “We hopen dat u begrip heeft voor de situatie en daarom geen verdere kenbaarheid aangeven om mogelijke activisten of veganisten te weren”. Daar liggen de belangen van de vee-industrie: niet het creperen van de varkens is het grootste probleem, maar de mogelijkheid dat iemand er beelden van maakt.

In de bijlage bij het NVWA-rapport staat meer informatie: Het “incident” vond plaats in het achterste deel van stal 2 met vleesvarkens tot 80 kilogram. Om 2:30 ging het alarm af. Er was, naar eigen zeggen, binnen 5 minuten iemand ter plaatse.

“In het voorste deel van stal 2 (waar het alarm was afgegaan) was niets aan de hand. Halverwege de stal hoorde ik dat de ventilatoren niet werkten in het achterste gedeelte van de stal. Ik zag dat de frequentieregelaar niet werkte. Deze frequentieregelaar heb ik op handmatig gezet en toen sprong de ventilatie weer aan.
Toen ik de staldeur opentrok zag ik dat de varkens al dood waren. Voor onze veiligheid hebben we de ventilatoren eerst een half uur laten lopen voordat we de andere stallen in gingen. De meest varkens waren dood. Een aantal kleinere en mindere varkens leefde nog.
Omstreeks 8 uur zijn we gaan ruimen.
De levende varkens zijn verzameld in de voorste en laatste afdelingen. Deze varkens hebben we extra gevoerd en in de gaten gehouden. Zoals u ziet mankeren ze niets.”

Dat men na een dergelijke ramp nog altijd spreekt over “mindere varkens” geeft goed de liefdevolle band weer die deze varkensfokkers met de dieren hebben.

Over de alarmering wordt verklaard: “Het alarm testen we iedere 14 dagen. Hier houden we een logboek van bij. Ik heb op 12 juli 2019 het alarm voor het laatst getest. (Zie foto logboek)
Het aggregaat werkt alleen als de spanning wegvalt.
Ik heb geen idee waarom het alarm niet eerder afging.”

Als we echter naar die foto van het logboek kijken dan zien we dat het alarm in het half jaar daarvoor gemiddeld maar eens per maand getest werd, net als het noodstroomaggregaat: 12/7, 20/6, 15/5, 10/4, 8/3, 7/2, 16/1. Op, bijvoorbeeld, zeeschepen wordt dit wekelijks gedaan.

Een vinkje in een schrift kan iedereen zetten en is geen bewijs voor testen. Als er getest werd, is vooral van belang hoe er getest werd: Drukte men op een testknop en keek vervolgens of er een alarm op de mobieltjes verscheen? Starte men de generator handmatig en keek of deze bleef draaien? Of zette de varkensboer een realistische noodsituatie in scene en keek vervolgens of er daadwerkelijk een alarm volgde en het noodaggregaat uit zichzelf bijsprong?

Uit niets in de documenten blijkt dat de NVWA of DCMR hebben onderzocht waarom de frequentieregelaar zijn werk niet deed, waarom het alarm niet eerder afging en of de noodgenerator had moeten bijspringen.

Deze informatie is niet zomaar openbaar, daar moet je wel om vragen. Animal Rights deed dat. Van Genugten diende daar in juni 2021 via haar advocaat bezwaar tegen in bij de NVWA en vroeg bij de rechter een voorlopige voorziening aan om publicatie van de documenten tegen te houden. Als redenen gaf men aan te vrezen voor “acties uit extremistische hoek” en “bescherming van de persoonlijke levenssfeer”.

Van Genugten heeft echter zelf een persbericht naar buiten gebracht: “We hebben samen met de betrokken instanties een goed afgestemd persbericht uitgebracht via de gemeente Goeree-Overflakkee.”
DCMR milieudienst Rijnmond waar Animal Rights ook informatie opvroeg en waartegen Van Genugten ook bezwaar maakte, refereert daar aan in hun afwijzing op dat bezwaar: “Het Wob-verzoek bevat tevens informatie die in belangrijke mate in een persbericht van d.d. 24 juli 2019 al openbaar is gemaakt waaronder de oorzaak en het gevolg van het incident op 24 juli 2019. Dit persbericht heeft weer geresulteerd in artikelen in het AD, RTV Rijnmond en de Telegraaf en een interview met een wethouder en locoburgemeester.”

De rechtbank oost-Brabant oordeelt februari 2020 dat het Wob-besluit valt in de categorie 'evident rechtmatig' en Van Genugten niet in aanmerking komt voor toewijzing van een voorlopige voorziening. Van Genugten moet de eigen proceskosten betalen.

Interessant is dat er in de door Van Genugten ingediende zienswijze wordt toegegeven dat de alarmering niet gewerkt heeft: “Cliënte heeft er alles aan gedaan om het verstikken van varkens te voorkomen. Echter de alarmering heeft die dag niet gewerkt.” En iets verderop: “Het vermelden van de oorzaak vindt cliënte onaanvaardbaar. Temeer daar de zinsnede suggereert dat de haperende ventilatie de oorzaak is van verstikking. Feitelijk zijn de varkens omgekomen omdat het alarm niet is afgegaan.”
Naar mening van Animal Rights crepeerden de varkens "feitelijk" omdat ze in de ammoniakdampen van hun eigen ontlasting worden gehuisvest en ze daarin niet kunnen overleven zodra de ventilatie even uitvalt.

In de pers beweerde Claudia van Genugten nog: “Het is een driedubbel beveiligd systeem. Alles heeft in principe gewerkt. Het alarm is ook afgegaan, maar toen de bedrijfsleider ging kijken, was het al te laat.” ¹

Wat ze bedoeld met “een driedubbel beveiligd systeem” is dat het alarm aan drie mobieltjes wordt doorgegeven, in dit geval waren deze bij een medewerker en de bedrijfsleider in bezit. Er zijn dus geen drie afzonderlijke alarmsystemen. Als het alarm niet op tijd afgaat, wordt er ook niemand gewaarschuwd, al koppel je 100 mobieltjes aan de 'Octalarm'-melder. Er was blijkbaar geen mobieltje bij de familie Van Genugten zelf: “De bedrijfsleider heeft mij om kwart voor zeven gebeld en verslag gedaan van het voorval.”

Van Genugten trekt dus zelf de conclusie dat de alarmering niet naar behoren heeft gewerkt. Uit niets blijkt dat de NVWA heeft onderzocht waarom het alarm niet eerder afging, bijvoorbeeld door navraag te doen bij de leverancier/fabrikant van de alarminstallatie en/of de frequentieregelaar.
Zelfs de voor de hand liggende, eenvoudige vraag waar het alarm op reageert, of de frequentieregelaar op schakelt - temperatuur, overdruk in de stal, ammoniakconcentratie - lijkt niet gesteld te zijn.

Het lijkt er op dat Van Genugten dat zelf mocht onderzoeken: “Het precieze technische oorzaak van het haperend alarm zal [geanonimiseerd] begin september evalueren met de elektricien en de leverancier van de alarmapparatuur." Deze evaluatie zit niet bij de documenten en is dus niet in het bezit van de NVWA.

Er wordt door de NVWA geen proces-verbaal opgemaakt.

De milieudienst concludeert dat er geen sprake is geweest van nalatigheid ”vanuit milieu-oogpunt”. De schuldvraag is verder aan de NVWA: “Is het bedrijf verwijtbaar geweest inzake dit voorval is kern van het onderzoek van de NVWA.”

In het rapport van de DCRM lezen we het standpunt van de NVWA: “Op vrijdag 26 juli heb ik telefonisch gesproken met [geanonimiseerd], toezichthouder van de NVWA die de locatie op 25 juli heeft bezocht. Hij gaf mij aan dat hij niet kon hardmaken dat de ondernemer nalatig is geweest in zijn zorg …”

In dezelfde nacht komen ook 2.100 varkens om in Maarheeze. Daar oordeelt de rechter dat de “…varkens, die door de verdachte werden gehouden, als gevolg van een tekort aan verse lucht of zuurstof zijn gestikt en overleden. Hiermee staat vast dat de verdachte deze varkens de nodige zorg heeft onthouden.” In Middelharnis geldt natuurlijk exact hetzelfde.