Plantaardige kaas heeft de toekomst

Van Gouda tot Old Amsterdam, Nederlanders staan bekend als échte kaaskoppen. We eten per persoon zo’n 54 kilo aan zuivelkaas per jaar.¹ Het is daarom voor velen best een 'dingetje' om een leven zonder kaas voor te stellen, en kaas is dan ook vaak het laatste dat 'vegans in wording' laten staan. Maar waarom is kaas eigenlijk zo verleidend? Uit onderzoek blijkt dat kaas, samen met chocolade en ijs, een van de meest verslavende voedingsmiddelen is.² Kaas bevat veel vet, wat de productie van dopamine door de hersenen kan verhogen, en dat wordt geassocieerd met plezier en beloning. Een soortgelijk effect wordt opgewekt door caseïne; het hoofdbestanddeel van kaas. Het is het primaire eiwit en zorgt voor de unieke kenmerkende textuur en smaak. Hoe harder de kaas, des te groter de hoeveelheid caseïne.

Er is nog een reden waarom Nederlanders zo veel kaas eten: van jongs af aan wordt ons geleerd dat dierlijk zuivel gezond en goed is. De zuivelindustrie heeft een krachtige lobby, waaronder organisaties als de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO), Land-en Tuinbouwbond (LTO Nederland) en het Koninklijk Nederlands Rundvee Syndicaat (KLN). De slogan 'melk, de witte motor' komt uit de koker van NZO. En het Centraal Schoolmelkcomité deelde al in 1935 voor het eerst schoolmelk uit. Deze organisaties zijn er, met hulp van de Nederlandse overheid, in geslaagd het idee te promoten dat zuivel een essentieel onderdeel van een gezond dieet is. Gezien de hoge niveaus van verzadigd vet en cholesterol, en het bewijs van plantaardige bronnen van calcium en eiwitten (die net zo gunstig zijn voor de menselijke gezondheid), blijkt zuivel helemaal niet zo essentieel te zijn.

Lees ook: Koemelk, ook kinderen hebben het niet nodig.

Gelukkig is er inmiddels een groeiend aantal plantaardige kaasproducten beschikbaar op de Europese markt, zowel ontwikkeld door multinationals als door startups. Zo heeft het Zweedse bedrijf Oatly een assortiment van kazen gemaakt op basis van haver en heeft het Britse bedrijf Violife kazen gemaakt van kokosolie! Een artikel door het Good Food Institute, een non-profitorganisatie die plantaardige en gecultiveerde vleesalternatieven promoot, beschrijft dat plantaardige kaasproducten momenteel afhankelijk zijn van een verscheidenheid aan eiwitbronnen, zoals soja, erwten en noten, maar dat geen van deze eiwitten de unieke en verslavende eigenschappen van zuivelcaseïne kan nabootsen.

Alhoewel, het smelt- en smeervermogen van sommige veganistische kazen zijn al bijna identiek aan die van zuivelkaas - en dicht bij huis te vinden! De plantaardige plakken van Albert Heijn doorstaan bij velen de tostitest en Wild Westland heeft zelfs smoky en chili smeltkaas uitgebracht. Ook de plantaardige smeersels zijn niet meer uit de schappen weg te denken, met kruidenroomkaas van Boursin tot Johma’s kaas-mosterd.

Om de unieke eigenschappen van zuivelcaseïne in plantaardige kaas na te kunnen bootsen, zijn onderzoekers bezig met de ontwikkeling van plantaardige caseïne: een relatief nieuw gebied van onderzoek en ontwikkeling in de plantaardige voedselindustrie.

Een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature beschrijft hoe onderzoekers genetische manipulatie gebruiken om een plantaardige versie van caseïne te creëren. Ook Those Vegan Cowboys (je weet wel, van de Vegetarische Slager) is het gelukt met behulp van hun roestvrijestalen 'koe' Margaret.¹ Een cruciale mijlpaal waardoor volgens Those Vegan Cowboys binnen een paar jaar elke kaas plantaardig gemaakt kan worden. Nog even geduld dus, want aangezien de plantaardige variant alle eigenschappen van gewone kaas heeft, moet het wel nog even rijpen.

Volgens FOSS Analytics loopt Nederland voorop met het consumeren van plantaardige producten én is de verkoop van plantaardige kaas in de afgelopen twee jaar gestegen met 400 procent.² Gedreven door factoren als dierenwelzijn, gezondheids- en milieuoverwegingen, en smaakvoorkeuren zal de markt blijven groeien. Op naar een zachtaardige wereld waarin Nederlandse boterhammen met plantaardige kaas de norm zijn!

En laten we eerlijk zijn: het leven van een melkkoe is zo veel meer waard dan een hap kaas. Kies vandaag nog plantaardig.

Lees ook: De vijf meest gestelde vragen over zuivel.