Duck-To hield stelselmatig te veel eenden in Hierden en deed dit moedwillig en bewust!

In de eerste plaats: Het klopt dat de de boa/toezichthouder van de provincie Gelderland fouten maakte in zijn berekeningen en daarvoor maakte hij netjes zijn excuses, maar, legt hij in diezelfde email haarfijn uit, de fouten komen voort uit het feit dat het bedrijf aan de Parallelweg 20 in Hierden niet voldeed aan de wettelijke plicht om van elke maand een registratie bij te houden van het aantal tijdens die maand in een dierenverblijf aanwezige landbouwhuisdieren (Besluit activiteiten leefomgeving § 4.82. Dierenverblijven, Artikel 4.810 (registratie) Er wordt elke maand een registratie bijgehouden van het aantal tijdens die maand in een dierenverblijf aanwezige landbouwhuisdieren).

In de tweede plaats: Het gaat niet om gemiddelde aantallen eenden! In de last onder dwangsom die de gemeente Harderwijk aan Duck-To Farm BV, eigenaar van de eendenschuren aan de Parallelweg 20, oplegt, zegt men expliciet: “In de vergunningvoorschriften voor de Parallelweg 20 in Hierden wordt echter gesproken dat er in de inrichting ten hoogste 80.595 vleeseenden aanwezig mogen zijn. Er wordt niet aangegeven dat er gemiddeld genomen ten hoogste dat aantal aanwezig mag zijn. Dit houdt in dat er nooit meer dan 80.595 vleeseenden aanwezig mogen zijn.”

Zoals Animal Rights in de berekening hieronder laat zien is de beschuldiging terecht dat het vergunde aantal eenden op de Parallelweg 20 te Hierden stelselmatig overschreden werd. Het bedrijf ging opzettelijk, stelselmatig in de fout. De bewering klopt dat regelmatig te veel dieren zijn gehouden. Pas na de aankondiging van de last onder dwangsom in augustus 2023 bracht Duck-To het aantal gehouden eenden onder het het aantal vergunde eenden.

Op 14 mei 2024 kopt de Harderwijker Courant “Eendenhouderij gevrijwaard van houden teveel eenden; bij één overtreding geen strafrechtelijk optreden”. Het artikel opent met: “Bij een eerste overtreding door een bedrijf is er niet direct aanleiding om zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk op te treden. Dit tenzij er duidelijk sprake is van moedwillig en bewust handelen. Bij het houden van te veel eenden door Hendrikse & Roos aan de Parallelweg in Hierden was daar naar de mening van het college van burgemeester en wethouders van Harderwijk geen sprake van.”

Dit is in strijd met de feiten. In de vooraankondiging van de last onder dwangsom van de gemeente van 3 augustus 2023 staat te lezen: “Bij de heer Hendrikse is navraag gedaan naar de reden van het teveel gehouden aantal vleeseenden ten tijde van de ruiming in juni 2022. Hij heeft hierover verklaard dat ‘het klopt dat er gedurende 1 maand meer dieren waren opgezet dan vergund. Door de vele uitbraken en vervoersverboden vanwege de vogelgriep, was het opzetten van de uitgebroede eenden veelal moeilijk of onmogelijk in de daarvoor geplande stallen. Hier was er nog geen vervoersverbod en deels ruimte waardoor deze voor nood zijn opgezet. In alle andere opgezette rondes zijn beduidend minder dieren opgezet dan de vergunde aantallen’.”

Hendrikse liegt hier: het opzetten van meer dieren dan vergund, was de standaard tot en met augustus 2023.

Hij geeft tevens aan dat de overtreding moedwillig en bewust was, zogenaamd uit nood.

Hij geeft hiermee ook aan heel goed te weten dat de vergunning niet draait om het gemiddeld aantal dieren per jaar, maar om het aantal op ieder moment!

Als hij er op gewezen wordt dat er ook op andere data in 2022 meer vleeseenden aanwezig waren dan vergund, past hij zijn verhaal aan: “De heer Hendrikse heeft aangegeven dat er kuikens worden gebracht die eerst in een verwarmde stal gaan en later naar de opfokstal worden gebracht. Als de kuikens worden overgebracht naar de opfokstal worden er nieuwe kuikens gebracht in de verwarmde stal. Op deze momenten waren er meer eenden binnen de inrichting aanwezig dan vergund.”

Dit lijkt opnieuw een leugen. Het valt moeilijk in te zien hoe deze bewering valt te rijmen met het feit dat eenden regelmatig met 50.000 of meer tegelijkertijd worden aangevoerd.

Ook uit dit antwoord blijkt dat Hendrikse zich bewust is van het feit dat het vergunde aantal op ieder moment geldt en dit moedwillig overtreden wordt.

Pas daarna, als verzachtende omstandigheid, wordt gezegd: “ … dat gemiddeld genomen er binnen de inrichting minder vleeseenden worden gehouden dan maximaal toegestaan.”

De omgevingsdienst benadrukt dan nog een keer dat er nooit meer dan 80.595 vleeseenden aanwezig mogen zijn.

In de (gedeeltelijke) toewijzing van het handhavingsverzoek van 28 november 2023 en de oplegging van de last onder dwangsom, wordt de zienswijze van Tomassen Duck-To besproken:
“Op 16 augustus 2023 is uw zienswijze ingediend. In de zienswijze worden de constateringen niet weerlegt. Er wordt aangegeven dat de overschrijdingen van aanwezige aantal vleeseenden het gevolg zijn van het fluctuerende karakter van de opzet van eendagskuikens en (gewenste) aflevering van volgroeide eenden aan de slachterij.”

Duck-To geeft hier dus ook aan dat het overschrijden van de vergunde aantallen de normale gang van zaken was binnen het bedrijf. Men ontkent ook niet dat men het niet wist, maar had het gemakshalve ”anders geïnterpreteerd”.

Ook stelt het college de zaken verkeerd voor wanneer ze ontkent dat er sprake is van structurele ondermijning. Het bedrijf heeft bewust en structureel te veel eenden opgezet. Als je het bedrijf/integratie Tomassen Duck-To als geheel bekijkt is er alle redenen om haar illegale activiteiten als ondermijnend te beschouwen. Enkele voorbeelden:
- Houden van meer eenden dan vergund.
- Langere werktijden dan vergund.
- Meer verkeersbewegingen dan vergund.
- Gebruik percelen Fokko Kortlanglaan 112 en 122 in strijd met omgevingsvergunning.
- Diverse illegaal geplaatste bouwwerken.
- Illegaal snoeien.
- Etc.

Op 18 juni 2024 stuurt de provincie een nieuw besluit op het handhavingsverzoek van Animal Rights van 24 januari 2023. We zijn dan anderhalf jaar verder. De provincie heeft besloten het besluit van 22 maart 2024 in te trekken en het verzoek van 24 januari 2023 alsnog af te wijzen.

Eerder had de provincie naar aanleiding van het verzoek om handhaving een last onder dwangsom opgelegd aan het bedrijf, gebaseerd op de KIP-registraties. KIP staat voor Koppel Informatiesysteem Pluimvee.

De provincie verstrikt zich in haar onderbouwing in een fantasieverhaal dat kant noch wal raakt: “[…], de sterfte van pluimvee hoeft enkel te worden gemeld indien deze (uitzonderlijk) hoog is, denk hierbij aan een uitbraak van vogelgriep of andere calamiteiten op het bedrijf. Hierdoor zat er een discrepantie tussen de berekening die wij gemaakt hebben ten behoeve van het primaire besluit.”

Behalve dat dit grammaticaal bedroevend is, is het ook volstrekte onzin. De uitval bij het bedrijf is uiterst eenvoudig te berekenen omdat bij elke aanvoer en afvoer van pluimvee op het KIP-formulier vermeld staat wat de geboortedatum is van de dieren. Het aantal aangevoerde dieren van een bepaalde geboortedatum minus het aantal afgevoerde dieren van diezelfde geboortedatum is de uitval, de sterfte van pluimvee.

En dat wist de provincie. Op 2 april 2024 stuurt de boa van de provincie zijn berekeningen naar Tomassen. Hij schrijft: “Bij deze ontvangt u de berekening zoals ik deze heb opgesteld om het gemiddelde aantal gehouden vleeseenden te bepalen op de locatie parallelweg 20 te Hierden. De aan-en afvoer is afkomstig uit de KIP registraties. Het verschil tussen aan- en afvoer is als dood afgevoerd aangemerkt.”

Deze man heeft fouten gemaakt in zijn rekenwerk - met name 3 afvoeren gemist, waar Tomassen hem een dag later op wijst - en bovendien had hij geen gemiddelde aantallen moeten berekenen, maar absolute aantallen, want daar ziet de vergunning namelijk op. De sterfte op het bedrijf had hij echter wel correct berekend.
De gemaakte fouten waren begin april al bekend en hersteld, ruim twee maanden voor het nieuwe besluit van de provincie.

Naast het feit dat de vergunningen niet over gemiddelden gaan, is de manier waarop de gemiddelden werden berekend ook statistisch problematisch. Voor een correct berekening van het gemiddelde, moet je voor iedere dag weten hoeveel dieren er aanwezig zijn en via de KIP-informatie heb je die cijfers alleen voor de aan- en afvoerdagen als je die doorrekent vanaf een bekend nulpunt.

Omdat een stal na een ‘ronde’ van 7 weken vetmesten een week of twee leeg staat voordat de volgende ‘ronde’ eenden arriveert, zou je de vergunde aantallen fors kunnen overschrijden en gemiddeld toch nog veilig zitten, zeker op een bedrijf met 9 stallen. Het bedrijf aan de Parallelweg 20 stond in 2022, naast deze normale leegstand tussen de 'rondes', ook nog eens in totaal 3 maanden leeg vanwege twee vogelgriepruimingen. Het was dus allang bekend dat het gemiddelde in 2022 niet overschreden werd.

Op 18 juli 2024 diende Animal Rights haar bezwaar in bij de provincie.

Op 14 augustus 2024 heeft Animal Rights vervolgens een reactie van de provincie op dit bezwaar ontvangen en geeft daar op 23 augustus een reactie op.

De provincie schrijft:
“Wel kan GS zich indenken dat de toelichting, zoals die hiervoor is gegeven, op grond van de tekst van het bestreden besluit niet geheel kenbaar was. Bezwaarmaker geeft in dat kader ook aan dat het besluit onvoldoende gemotiveerd is en dat niet duidelijk is welke nieuwe informatie precies tot het bestreden besluit heeft geleid. GS kan zich dit voorstellen. Dit heeft mede te maken met het feit dat helaas een onjuiste versie van het bestreden besluit is verzonden. GS had een beter gemotiveerd besluit in voorbereiding, maar per abuis is een onvoldragen concept aan zowel bezwaarmaker als het bedrijf toegezonden.”

Nog altijd is niet duidelijk op welke nieuwe informatie het bestreden besluit berust. Het college schrijft dat:
“GS ten onrechte hadden geconstateerd dat het bedrijf gemiddeld meer dan de vergunde 80.595 eenden heeft gehouden. […] Door intern te salderen met de rechten die voortvloeien uit de natuurvergunning uit 2013 is uitgesloten dat er sprake is van significante gevolgen voor een Natura 2000-gebied, omdat de eendenhouderij gemiddeld niet meer eenden houdt dan het eerder vergunde aantal.”

En:
“Er wordt niet bestreden dat incidenteel meer dan 80.595 eenden op het bedrijf aanwezig waren.”

In de eerste plaats werden er niet “incidenteel” teveel eenden gehouden, maar structureel. Het college bagatelliseert.

Uitgaan van gemiddelde aantallen is ook niet vol te houden. Het college benoemt zelf ook een maximum dieraantal en niet gemiddelden in het oorspronkelijke besluit van het college van 21 maart 2024:
“Wij verzoeken u de geconstateerde overtreding te herstellen door het aantal vleeseenden terug te brengen naar maximaal 80.595.”

Het bedrijf heeft een natuurvergunning uit 2013, waarmee is toegestaan dat het 80.595 eenden mag houden. Dit betreft maximale aantallen, en geen gemiddelden zoals het college dat lijkt te interpreteren. Op basis van dit maximale aantal eenden wordt namelijk een beoordeling gemaakt van de te verwachten effecten voor omliggende natuurgebieden als gevolg van het houden van deze dieren.

Als op een moment meer dieren worden gehouden, heeft dit ook meer ammoniakemissie en stikstofdepositie als gevolg. Dat zijn dan (mogelijk) nadelige gevolgen voor beschermde natuurgebieden waar bij de vergunningverlening geen rekening mee is gehouden / geen voorafgaande beoordeling van is gemaakt. Dat klemt te meer nu het bedrijf is gelegen op slechts 160 meter van het Natura 2000-gebied ‘de Veluwe’; een gebied dat is aangewezen als speciale beschermingszone voor habitattypen die zeer gevoelig zijn voor de gevolgen van stikstofdepositie en waarvan de kritische depositiewaarden reeds ruimschoots worden overschreden. Deze zeer stikstofgevoelige natuur trekt zich niets aan van ‘gemiddelden’. Als op een moment 100.500 eenden aanwezig zijn (zoals in juli 2023), betekent dat een overschrijding van het maximum dieraantal van 19.905 eenden. Dat is een enorm aantal dieren, met bijhorende emissies waar in de beoordeling voorafgaand aan het verlenen van de natuurvergunning in 2013 geen rekening mee is gehouden.

Animal Rights kan dan ook niet anders dan tot de conclusie komen dat er wel degelijk sprake is van een overtreding en dus een grondslag voor handhaving. Dat er sprake zou zijn van intern salderen waardoor er toch géén overtreding zou zijn, is onnavolgbaar en een onvoldoende onderbouwd standpunt dat geen stand kan houden.

Op 3 september was er een hoorzitting.

Stikstofexpert Ton Brouwer rekende de commissie voor hoe de emissie van de teveel gehouden eenden bepaald kan worden door telkens het boventallig aantal eenden te vermenigvuldigen met het aantal dagen dat dit aantal aanwezig was en het totaal van deze perioden te delen door 365. Dat levert het gemiddeld aantal boventallig op jaarbasis. Het gemiddeld aantal boventallig vermenigvuldigd met een stikstof emissiefactor per eend conform de Regeling ammoniak en veehouderij (RAV) systematiek levert dan de stikstofemissie veroorzaakt door het teveel aan gehouden eenden.

In 2023 waren gedurende 81 dagen meer dan de vergunde 80.595 eenden aanwezig waren op het bedrijf. Het gemiddeld aantal boventallig op jaarbasis is 2600 eenden, gegeven RAV Emissiefactor G2.1.100 van 0.21 Kg NH3 per eend levert dan een emissie van 546 Kg NH3 (Ammoniak) per jaar op. Een Aerius berekening levert daarbij als resultaat een depositie van meer dan 18 Mol/Ha in de onmiddellijke omgeving van het bedrijf en een depositie van meer dan 1 mol/ha binnen een afstand van 1 kilometer van het bedrijf. De grenswaarde bij toetsing is 0.005 mol/ha.

De vergunning regelt het aantal dieren (in deze casus 80.595) dat maximaal mag worden gehouden op het bedrijf. Om te bepalen wat het mogelijk effect op de natuur is wordt daarbij op basis van de dieraantallen en de stalsystemen waarin deze gehouden worden berekend wat de stikstof-emissie van het bedrijf kan zijn. Bij het vaststellen van de RAV emissiefactoren wordt ook voor vleeseenden reeds uitgegaan van een percentage leegstand. Dat betekent dat in de berekening van de emissie verdisconteerd zit dat er gemiddeld genomen minder dieren aanwezig zijn dan het maximaal aantal dat vergund is.
Het leegstandspercentage voor vleeseenden is 16%. Dat betekent dat bij 80.595 vleeseenden vergund de emissie wordt bepaald op basis van 84% daarvan, dat is dus : 67.699.8 eenden, als schatting voor het gemiddeld aantal aanwezige eenden op jaarbasis.
Dat betekent in elk geval dat de redenering van de provincie onjuist is. Het vergunde aantal van 80.595 moet wel het maximaal aantal eenden zijn dat op enig moment aanwezig mag zijn op het bedrijf, omdat bij gemiddeld 80.595 eenden de daadwerkelijke emissie onderschat wordt.

De gemeente heeft haar besluit tot het opleggen van een last onder dwangsom gebaseerd op 6 geconstateerde overtredingen in 2022. De onderzoeker legt in een email van 17 maart 2023 aan de provincie uit hoe hij tot deze conclusie is gekomen. Hij keek in de KIP-documenten van 2022 naar onafgebroken aan-en afvoeren. Als het bedrijf meer dan 80.595 eenden aanvoert zonder tussentijds eenden af te voeren, houdt het automatisch meer eenden dan toegestaan; als het bedrijf meer dan 80.595 eenden achter elkaar afvoert zonder tussentijdse aanvoer, overtreedt het de vergunning.

Zo kwam deze onderzoeker in de periode van 17 tot 21 januari tot een afvoer van 109.200 eenden, van 7 april tot 5 mei tot een aanvoer van 102.900 eenden, op 10 juni de ruiming van 101.400 eenden en tussen 15 augustus en 12 september tot een aanvoer van 97.000 eenden.
De berekeningen zijn correct, maar vormen een onderschatting van het aantal momenten dat het bedrijf in overtreding was.

De onderzoeker maakte deze ‘noodsprong’, omdat op de KIP-documenten wel de aanvoer en afvoer van pluimvee in aantallen dieren vermeld wordt met de daarbij behorende datums, maar niet het totaal aantal aanwezige dieren op het bedrijf op die momenten. Hij zag dus geen nulpunt om met absolute aantallen te beginnen met tellen.

Op 2 juli was er een hoorzitting waarop dit alles werd voorgelegd aan de bezwaarcommissie. Dit naar aanleiding van het bezwaar dat Animal Rights op 8 januari 2024 indiende.

Er zijn echter wel enkele van dergelijk nulpunten, namelijk de volledige ruiming van het bedrijf op 10 juni 2022, de ruiming van 4 februari 2022 en ook begin mei 2023 stond het bedrijf een week leeg. Door vanaf die nulpunten de aantallen aangevoerde eenden bij elkaar op te tellen en daar de aantallen afgevoerde eenden van af te trekken is voor elk van die aan- en afvoerdatums te berekenen hoeveel dieren er op het bedrijf zijn.

Je moet daar dan nog wel het aantal eenden van aftrekken die in de stallen creperen en in kadavertonnen belanden in plaats van in kratten gesmeten worden voor transport naar het slachthuis. Die sterfte kan worden berekend omdat de geboortedatums van de aan- en afgevoerde eenden op het KIP-formulier vermeld worden; het aantal aangevoerde eenden van een bepaalde geboortedatum minus het aantal afgevoerde eenden van diezelfde geboortedatum is de uitval. Deze kan oplopen tot 12%. Je kent de uitval alleen op de datum dat de laatste groep van een bepaalde geboortedatum is afgevoerd.

Het bedrijf werd dus op 10 juni 2022 ‘geruimd’ vanwege een vogelgriep besmetting. Er werden in totaal 101.400 eendenlijken afgevoerd, terwijl het bedrijf, zo ontdekte Animal Rights, slechts een vergunning heeft voor 80.595 eenden. Vandaar het handhavingsverzoek. Na die ruiming zijn er dus 0 eenden aanwezig op het bedrijf.

Op 15 augustus 2022 voert Duck-To Farm BV voor het eerst na de ruiming weer 46.000 jonge eendjes aan op het bedrijf, dat in KIP nog steeds op naam staat van Hendrikse & Roos BV, en blijft daarmee binnen de vergunning. Op 12 september worden nog eens 51.000 eendjes aangevoerd zonder dat er tussentijds eenden zijn afgevoerd, het vetmesten duurt immers een week of zeven. Het bedrijf heeft op dat moment 97.000 eenden opgesloten in de schuren, een ruime overschrijding van de vergunde 80.595.
Op 26 september voert het bedrijf 24.000 eenden af naar het slachthuis die geboren waren op 15 augustus, nog eens 11.000 op 27 september en 9.000 op 29 september van diezelfde geboortedatum. Het verschil tussen aan en afgevoerde eenden met die geboortedatum is 2.000. Dit is de zogenaamde uitval, de eenden die tussentijds op het bedrijf gestorven zijn.
Op 29 september zijn er dus nog 51.000 eenden over op het bedrijf en voldoet het bedrijf weer aan de vergunning.
Op 10 oktober voert Duck-To 51.000 nieuwe eendjes aan op het bedrijf wat resulteert in een totale bezetting van 102.000 eenden, opnieuw een ruime overschrijding van de 80.959 vergunde dieren.
Enzovoort.
Deze structurele, stelselmatige overtreding van de vergunde aantallen houdt Tomassen vol tot 14 augustus 2023, de eerste afvoer na de aankondiging van de last onder dwangsom op 3 augustus.

Animal Rights rekende het na en telt zo in 2023 tot het moment van de aankondiging van de last onder dwangsom op 3 augustus 13 momenten waarop het vergunde aantal eenden werd overschreden. In 2022 telt Animal Rights eveneens 13 momenten waarop er teveel eenden aanwezig zijn. De uitkomst van de omgevingsdienst was daarmee een onderschatting.