Inhoud
Animal Rights wil NVWA optreden tegen veehouder met tientallen wolfaanvallen op onbeschermde schapen
Op 12 augustus 2024 diende Animal Rights een verzoek tot handhavend optreden in bij de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit (NVWA), waarin de dierenrechtenorganisatie eist dat de NVWA maatregelen neemt tegen schapenhouder Gerben Heuver. Deze veehouder uit het Overijsselse Kallenkote biedt na meer dan 30 aanvallen van wolven op zijn schapen de dieren nog altijd niet de wettelijk verplichte bescherming.
Het gaat dan onder andere om overtredingen van artikel 1.6 van het Besluit houders van dieren. Dit artikel luidt: “Een dier wordt, indien het niet in een gebouw wordt gehouden, bescherming geboden tegen slechte weersomstandigheden, gezondheidsrisico’s en zo nodig roofdieren.”
Heuver lijkt van de wolfaanvallen een verdienmodel gemaakt te hebben. Het moet afgelopen zijn met schade-uitkeringen aan veehouders die weigeren hun dieren te beschermen en de NVWA moet keihard optreden tegen lieden als Heuver.
Overijssel
Overijssel zag zijn eerste aanvallen van een wolf op schapen in oktober 2018 (6), januari en februari 2019 (5), november 2020 (4) en oktober 2021 (5). In 2022 zijn er 39 meldingen bij BIJ12, de organisatie die voor de provincies onder andere faunaschadeafhandeling regelt, waarvan 35 aanvallen ook daadwerkelijk aan wolven worden toegeschreven. In 2023 zijn er rond de 30 meldingen waarvan het bij een twintigtal om een wolf gaat, een daling dus. In 2024 zijn er tot 6 augustus 16 meldingen van wolfaanvallen.
Opvallend is dat van die 20 bevestigde wolf aanvallen in 2023 er 15 plaatsvinden tussen de dorpen Kallenkote en Eesveen in de Kop van Overijssel. Alle 16 meldingen van wolfaanvallen in 2024 uit Overijssel komen van die paar vierkanten kilometers tussen Kallenkote, Eesveen en Steenwijk.
Het lijkt om één enkel bedrijf te gaan met zo’n 600 schapen, waarvan eigenaar Gerben Heuver weigert zijn dieren te beschermen en waarvan de wolven uit het Drents-Friese roedel inmiddels geleerd hebben dat er daar eenvoudige prooien te verschalken zijn.
In de pers
Op 29 augustus 2022 schrijft de Steenwijker Courant:
“Schapenhouder Gerben Heuver in Kallenkote werd vanochtend geconfronteerd met vier dode schapen op zijn perceel bij De Wulpen. Drie dieren waren dermate toegetakeld dat ze uit hun lijden moesten worden verlost. “Het loopt de spuigaten uit. Dit is al de vierde keer dat schapen van mij het leven laten.”” 1
Op 10 februari 2023 schrijft RTV Oost:
“Voor de achtste keer zijn de schapen van Gerben Heuver uit Kallenkote aangevallen door de wolf. Sinds juni 2022 is hij meer dan 60 schapen verloren door verschillende wolven. […], ”De schapen zijn voor mij een uit de hand gelopen hobby. In totaal had ik zeshonderd schapen, maar daar is nu dus tien procent van afgeslacht door de wolf.” Hij heeft lang getwijfeld over of hij wolfwerende hekken zou plaatsen. ”Ze lopen gewoon achter een draadje, zoals ik altijd heb gehad. Ik zorg ervoor dat mijn schapen in het weiland blijven en ik vind dat mensen die over de wolf gaan die ook maar achter een hek moeten plaatsen.” […] Voor Heuver is het een simpele zaak. De wolf is niet welkom in zijn weilanden. ”Het is één grote ellende met dat beest, één grote bloederige toestand. Van mij mag de wolf echt afgeschoten worden.”” 2
Op 23 juli 2024 schrijft De Stentor:
“Schapenfokker Gerben Heuver is er helemaal klaar mee. Al meer dan twintig keer werden zijn schapen aangevallen door wolven, zo stelt hij. Hij maakt hierdoor veel extra kosten en is uren kwijt met het opruimen en herstellen van de schade. Hiervoor eist Heuver een extra financiële vergoeding van de provincie Overijssel.” 3
Meer dan 30 aanvallen met meer dan 150 dode schapen?
Animal Rights telt tot en met 6 augustus 2024 maar liefst 34 aanvallen in de weilanden van Kallenkote en Eesveen achter het huis en de schuren van ‘Stalhouderij Heuver’, met meer dan 150 dode schapen tot gevolg.
Animal Rights heeft de taxatierapporten van de eerste 10 aanvallen bij Heuver in haar bezit. De reeks begon twee jaar geleden op 15 augustus 2022. Bij alle 10 aanvallen waren de schapen onbeschermd.
Aan de Gruttoweg: “Schapen staan op een dijk omringd door sloot en kanaal.” Aan De Wulpen: “Het weiland is gesitueerd op een dijk met een natuurlijke afrastering door watergangen aan beide zijden.” Aan het Eeserwoldpad: “Schapen stonden op de dijk waar geen hek om heen staat. Alleen een sloot en en kanaal.” Langs de Steenwijker Aa: “behalve toegangshekken naar de dijk, is het dijkperceel geheel omsloten door waterkeringen.”
Uit de bronbestanden van schademeldingen bij BIJ12 blijkt dat tot en met 13 juni 2024 alle aanvallen in Overijssel plaatsvonden op onbeschermde schapen; van recentere aanvallen zijn de gegevens nog niet bijgewerkt.
Heuver heeft ook percelen in Drenthe, maar die provincie weigert vooralsnog aan Animal Rights de Uniek Bedrijfsnummers (UBN) te verstrekken in de taxatierapporten van wolfaanvallen, waardoor het voor de dierenrechtenorganisatie niet te achterhalen is hoeveel slachtoffers Heuver daar maakt. Maar de kans is groot dat het aantal aanvallen en dode en verwonde schapen nog vele malen hoger ligt.
De 'bescherming' die Gerben Heuver 'zijn' schapen biedt:
Het gaat hier, echter, niet alleen om die wettelijke beschermingsplicht, de grove nalatigheid van Heuver valt onder dierenmishandeling. Animal Rights streeft naar een houdverbod voor deze recidivist.
Heuver is een gevaar, de NVWA moet nú optreden!
Bovengenoemde berichten bevestigen dat de schapenhouder al meer dan twee jaar te maken heeft met aanvallen van wolven op zijn schapen en nog steeds nalaat zijn schapen afdoende te beschermen tegen predatie door roofdieren (omdat de schapen altijd al tussen slechts enkele draadjes hebben gestaan en de wolf dan maar moet worden afgeschoten). Bovendien eist de schapenhouder naast de vergoeding van de gederfde inkomsten van zijn schapen én een subsidie voor een wolfwerend raster, nog een extra financiële vergoeding uit publieke middelen om zijn (naar eigen zeggen) uit de hand gelopen hobby te financieren. Zowel vanuit het belang van de schapen (zorg, veiligheid en bescherming op grond van de Wet dieren en het Besluit houders van dieren), de wolf (intrinsieke waarde en bescherming op grond van de Wet natuurbescherming), andere schapenhouders (lerend vermogen van de wolf), als de belastingbetaler (vergoedingen uit publieke middelen) is deze situatie zeer onwenselijk en dient deze zo snel mogelijk te worden beëindigd.
“Heuver lijkt van de wolfaanvallen een verdienmodel gemaakt te hebben,” zegt Animal Rights woordvoerder Erwin Vermeulen. “Het moet afgelopen zijn met schade-uitkeringen aan veehouders die weigeren hun dieren te beschermen en de NVWA moet keihard optreden tegen lieden als Heuver.”
Wettelijk kader
Onder 12 van de Richtlijn 98/58/EG VAN DE RAAD van 20 juli 1998 inzake de bescherming van voor landbouwdoeleinden gehouden dieren:
“Dieren die niet in gebouwen gehouden worden, moeten zo nodig voorzover mogelijk beschermd worden tegen slechte weersomstandigheden, roofdieren en gezondheidsrisico’s.”
Artikel 1.4 van de Wet dieren:
“1 Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor dieren.
2 De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor dieren worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.”
Artikel 2.1, eerste lid, van de Wet dieren:
“Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen.”
Artikel 2.2, achtste lid, van de Wet dieren:
“Het is houders van dieren verboden aan deze dieren de nodige verzorging te onthouden.”
Artikel 1.6, derde lid, van het Besluit houders van dieren:
“Een dier wordt, indien het niet in een gebouw wordt gehouden, bescherming geboden tegen slechte weersomstandigheden, gezondheidsrisico’s en zo nodig roofdieren.”
Toepassing van het wettelijk kader
Sinds 2022 worden de schapen van Heuver aangevallen door, onder andere, wolven. Het is dus nodig om de schapen te beschermen.
Met de duidelijke handvatten die BIJ12 middels de ‘faunaschade preventiekit’ biedt, staat ook vast dat bescherming mogelijk is.
De wet is duidelijk: zodra het nodig en mogelijk is om gehouden dieren te beschermen tegen o.a. roofdieren, dan moet die bescherming geboden worden.
Animal Rights concludeert dat de schapenhouder vanaf het begin nalaat voldoende beschermingsmaatregelen te nemen en daarmee willens en wetens de wet overtreedt. Animal Rights wijst de NVWA op deze overtredingen zodat deze verplicht is om hiertegen handhavend op te treden.
“Het gaat hier, echter, niet alleen om die wettelijke beschermingsplicht,” zegt Vermeulen, “de grove nalatigheid van Heuver valt onder dierenmishandeling. Animal Rights streeft naar een houdverbod voor deze recidivist.”
Hieronder enkele van Heuver's slachtoffers:
Het bloed van de schapen die door wolvenaanvallen omkomen, kleeft niet alleen aan de handen van de veehouders die weigeren hun dieren te beschermen, maar ook aan die van de verantwoordelijken binnen de NVWA en de verantwoordelijke minister, die niet optreden tegen deze wetsovertreders.
Het bloed aan de handen van de NVWA
Door twee soortgelijke handhavingsverzoeken (die momenteel bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) aanhangig zijn) is Animal Rights bekend met het standpunt van de NVWA dat schapenhouders die geen wolfwerende maatregelen nemen op dit moment nog niet in overtreding zijn van artikel 1.6 van het Besluit houders van dieren en handhaving derhalve niet aan de orde is.
Animal Rights acht dit uiterst principiële standpunt pertinent onjuist, omdat de overtreding een gegeven is en de NVWA de wettelijke taak heeft om de wet te handhaven en niet om overtreders een hand boven het hoofd te houden. De weigering om handhavend op te treden is niet alleen in strijd met de wet, maar verergert de situatie aanzienlijk en daarom is het van groot belang dat de NVWA haar standpunt wijzigt en zo snel mogelijk alsnog handhavend optreedt.
Dat is niet alleen het standpunt van Animal Rights. De voorzieningenrechter wees in een eerdere zaak het verzoek van Animal Rights weliswaar af, maar volgde de minister/NVWA niet in haar verstrekkende principiële betoog. Omdat de Drentse schapenhouder in die zaak een poging had gedaan tot het plaatsen van een wolfwerend raster, had de schapenhouder volgens de rechter gedaan wat onder de toenmalige omstandigheden van hem verwacht kon worden om aanvallen op zijn schapen te voorkomen, maar niets doen, lijkt geen optie.
Ook de Wolvencommissie Gelderland beschrijft in haar advies van oktober 2023 dat schadepreventie de sleutel is om erger te voorkomen en dat dat door het lerend vermogen van de wolf zo snel mogelijk en op veel grotere schaal dient te gebeuren.
Ook de Raad van Dierenaangelegenheden dringt in haar advies van mei 2024 aan op de urgentie die met het onderwerp gemoeid is: “Houders zijn verplicht om hun dieren een veilige omgeving te bieden en te voorkomen dat deze pijn lijden. Vanuit die plicht zou dan ook moeten worden ingezet op bescherming en preventie…”
Hoe gaat het verder?
Animal Rights heeft de NVWA 8 weken gegeven om een besluit te nemen op dit handhavingsverzoek. De NVWA vertraagt - saboteert, zou je kunnen stellen - nu al jaren besluitvorming in deze principiële zaken. Animal Rights is er van overtuigd dat eenmaal voor de rechter de NVWA gedwongen zal worden om bakzeil te halen en eindelijk aan het werk zal worden gezet om dierhouders te houden aan hun wettelijke beschermplicht.
“Het bloed van de schapen die door wolvenaanvallen omkomen, kleeft niet alleen aan de handen van de veehouders die weigeren hun dieren te beschermen,” zegt Vermeulen, “maar ook aan die van de verantwoordelijken binnen de NVWA en de verantwoordelijke minister, die niet optreden tegen deze wetsovertreders.”
Update - verdere vertraging door de NVWA
Op 12 augustus 2024 diende Animal Rights een handhavingsverzoek in bij de NVWA om maatregelen af te dwingen tegen schapenhouder Gerben Heuver uit het Overijsselse Kallenkote. Deze biedt ook na meer dan 30 aanvallen van wolven op zijn schapen de dieren nog altijd niet de wettelijk verplichte bescherming. Op 15 augustus liet de NVWA in de ontvangstbevestiging weten dat Animal Rights uiterlijk op 7 oktober een beslissing tegemoet kon zien. Op 7 oktober stuurt de NVWA een brief dat ze de beslistermijn met nog eens 8 weken verlengen omdat ze "momenteel" onderzoek doen naar aanleiding van het handhavingsverzoek; tot 2 december dus.
Ook op 14, 15, 18 en 20 augustus waren er weer meldingen van dode schapen in Kallenkote / Eesveen ...
Update - Geen extra schadevergoeding voor Heuver
Afgelopen zomer probeerde Heuver een hogere vergoeding af te dwingen bij de rechter voor het extra werk dat een wolfaanval met zich meebrengt: "We moeten de schade herstellen aan bijvoorbeeld hekwerk, de boel opruimen en ook de ontsnapte schapen terugvinden.” 1 De vergoeding is echter al riant: "Het is een politieke keuze geweest om boeren die overlast ervaren van wolven extra te ondersteunen, de vergoeding voor het afvoeren van de dode dieren en de dierenartskosten zijn al extra." Het extra werk is ondernemersrisico.
De Stentor vervolgd:
"Of de broers wolfwerende maatregelen hebben genomen, wilde Heuver na afloop van de rechtszaak niet zeggen. Wel werd de bescherming van de schapen op deze boerderij onlangs ter discussie gesteld door Animal Rights NL.
De dierenrechtenorganisatie beschuldigt de schapenfokker van nalatigheid bij het beschermen van zijn dieren tegen wolven en heeft een handhavingsverzoek ingediend bij de NVWA. Uit taxatierapporten van minstens tien aanvallen blijkt volgens Animal Rights dat de schapen onvoldoende beschermd waren.
Tot augustus 2024 waren er al 34 wolvenaanvallen met ruim 150 dode dieren, constateert de stichting. Animal Rights vindt het onbegrijpelijk dat Heuver naast een schadevergoeding ook extra financiële steun vraagt.
‘Heuver lijkt van de wolvenaanvallen een verdienmodel gemaakt te hebben. Het moet afgelopen zijn met schadevergoedingen aan veehouders die weigeren hun dieren te beschermen, en de NVWA moet keihard optreden tegen lieden als Heuver’, zei woordvoerder Erwin Vermeulen deze zomer.
Vermeulen laat nu weten dat dit handhavingsverzoek nog steeds loopt. „Als het goed is, komt de NVWA begin december met meer duidelijkheid. Op dit moment zijn ze nog bezig met het onderzoek.”"
"Hoewel er meerdere wolvenaanvallen zijn geweest bij het bedrijf in Kallenkote, gaat de rechtszaak over drie specifieke aanvallen in 2022, met in totaal vijftien dode dieren, waarvoor een hogere vergoeding wordt geëist. De rechter stelt nu [14 november] dat de extra kosten die Heuver vergoed wil zien niet direct te maken hebben met de wolvenaanvallen en door de boer zelf betaald moeten worden.
Ook het feit dat de gedode schapen vervangen zijn door jongere schapen, die minder lammetjes krijgen, is volgens de rechter indirecte schade die de provincie niet hoeft te vergoeden. De provincie moet alleen de directe schade aan de landbouw, in dit geval de schapen, vergoeden. Eventuele vervolg- of indirecte schade valt hier volgens de rechter niet onder."
