Gesubsidieerde apenkwelling bij KNAW moet stoppen

Hoewel onderzoekers zoals Pieter Roelfsema de leefomstandigheden van de apen omschrijven als goed verzorgd, leven deze dieren in kooien van slechts 4 m², met een hoogte van 3 meter. Voor een diersoort die in vrijheid door bomen slingert, is dit verre van een paradijs. Hoewel er verrijkingsmateriaal aanwezig is en ze deeltijds gezelschap van een andere aap hebben, volstaat dit in de verste verte niet om hun natuurlijke gedrag na te bootsen.

De bewering dat de apen alleen meewerken wanneer ze dat willen, is misleidend. Apen worden dorstig gehouden, en sap als beloning maakt het moeilijk om van echte vrijwilligheid te spreken. Het alternatief voor niet meewerken is dorstig blijven. Bovendien zijn de hersenimplantaten die de dieren krijgen per definitie invasief en brengen ze blijvende fysieke en mentale belasting met zich mee. Na een leven van opsluiting eindigt hun bestaan vaak met de dood om hun hersenweefsel te onderzoeken.

Het Herseninstituut voert al decennia proeven uit op resusapen met als doel een visuele prothese te ontwikkelen. Dit implantaat, bedoeld om blinden te helpen zien, blijft in praktijk steken op een rudimentair niveau van enkele lichtpunten of eenvoudige patronen. Ondanks decennia van belastinggefinancierd onderzoek is er nog geen blinde weer ziend gemaakt.

Toch blijven de onderzoeken maar doorgaan. Na tientallen jaren investeren in apenonderzoek zijn onderzoekers vatbaar voor de sunk cost fallacy: doorgaan ondanks weinig hoop op daadwerkelijke doorbraken.

Ook het streefbeeld van het Nationaal Comite Advies Dierproevenbeleid (NCAD) noemt volgende beperkingen van hersenonderzoek met proefdieren:¹

1. De gelimiteerde overeenkomst tussen een proefdierbrein en het menselijk brein;
2. Het bestaan van ziekten en aandoeningen (zoals depressie) die niet voorkomen in dieren, of in ieder geval niet op dezelfde manier ontstaan als bij mensen;
3. Het feit dat de omstandigheden in dierexperimenten ver afstaan van de menselijke situatie.

Het onderzoek wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Dit budget kan beter worden besteed aan innovatieve, proefdiervrije technologieën, die zowel beter zijn voor dieren als financieel voordeliger zijn.^{1 2}

Roelfsema suggereert dat een verbod op apenexperimenten zal leiden tot een uittocht van onderzoekers naar landen als de VS of China, waar minder strenge regels gelden. We zien dit dreigement terugkeren in vrijwel elke immorele industrie die dreigt afgeschaft te worden, zoals bijvoorbeeld ook de nertsenfokkerij. Dit mag echter geen reden zijn om onethische praktijken in stand te houden. Door zijn voortrekkersrol in proefdiervrij onderzoek te versterken, kan Nederland zijn positie als ethische en technologische leider behouden.

Animal Rights roept de Tweede Kamer op om op 12 december vast te houden aan het plan om apenexperimenten uit te faseren.

Rowena Vanroy benadrukt: “De politiek moet zich niet laten leiden door dreigementen en emotionele argumenten van de sector, maar kiezen voor een innovatieve wetenschap zonder dierenleed.”