Nog steeds miljoenen Nederlandse kippen in kooien

Sinds de jaren ’50 worden legkippen op grote schaal in kooien gehouden. Pas na de ontdekking van antibiotica en vaccins was het mogelijk zoveel dieren op zo'n klein oppervlak te houden. Oorspronkelijk gebeurde dit in zogenaamde traditionele, kale legbatterijen. In deze kooi heeft een kip minder dan een A4-tje ruimte en staat op draadgaas. Buiten de voer- en drinkvoorziening is er geen enkele intentie om in de natuurlijke behoeftes van de kip te voorzien. De hen is gereduceerd tot een ei-producerende machine.

In 1999 besloot de Europese Unie het gebruik van de legbatterij in verband met het grote dierenleed vanaf 2012 te verbieden. De zogenaamde ‘verrijkte kooi’ en de ‘koloniekooi’ mogen echter nog wel.

Het wetenschappelijk panel van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) stelt dat het zoeken naar voedsel, nestbouw, stofbaden en het op stok gaan ‘hoge prioriteit gedragingen’ voor de kip zijn. Wanneer het dier gehinderd wordt in dit gedrag is er sprake van sterk verminderd welzijn.

Kippen in kooien hebben geen ruimte om te fladderen, om zich uit te rekken, het verenkleed te verzorgen, een stofbad te nemen, te zonnebaden, te scharrelen, gevarieerd voedsel bijeen te zoeken, een nest te bouwen, te rennen, te vliegen, in een boom te klimmen of te vluchten. De aantallen kippen per kooi zijn onnatuurlijk qua grootte en samenstelling. De ernstige beperking van natuurlijke gedrag in een kooi kan leiden tot frustratie en stereotype gedrag, waaronder het elkaar kaal pikken. Het gebrek aan beweging (in combinatie met de absurde hoge eierproductie) kan bovendien leiden tot lichamelijke problemen zoals broze botten. Aangezien het vangen van de kippen uit de kooien aan de poten plaatsvindt, is er een onaanvaardbaar groot risico op botbreuken. Een leven op draadgaas is slecht voor de poten van een kip.

Overloon

In 2006 heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het LEI (Landbouw Economisch Instituut) gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de gevolgen van een verbod op kooihuisvesting in Nederland. Het rapport concludeert een jaar later: “Verrijkte kooien zijn kooien waar ten opzichte van de legbatterij extra elementen zijn toegevoegd om hennen de gelegenheid te bieden hun soortspecifieke gedrag te kunnen uiten. Deze extra onderdelen zijn: ruimte, legnesten, zitstokken en strooisel. Geconcludeerd wordt echter dat ondanks de extra inrichtingselementen de verrijkte kooien met betrekking tot diergezondheid niet noemenswaardig verschillen van traditionele kooien. De koloniekooi is een ruimere versie van een verrijkte kooi.”

Zelfs waar de ‘verrijkte’ kooien voldoen aan de eisen van de Wet, voldoen ze niet aan de fundamentele, natuurlijke behoeftes van de dieren. Zelfs als aan alle regels voor kooihuisvesting voldaan wordt, is er geen mogelijkheid om een nest te bouwen in een 'legnest,' is er geen stofbad mogelijk op een plastic matje met wat strooisel, laat een gaasbodem geen scharrelgedrag toe, kan een hen niet zonnebaden onder kunstlicht en bieden de zitstokken geen gevoel van veiligheid.

In 2006 besloot Nederland dat er vanaf 2008 geen nieuwe verrijkte kooien meer gebouwd mochten worden. Per 1 januari 2021 is de verrijkte kooi verboden in Nederland.

Aangezien de uitvoering van de koloniekooi en de verrijkte kooi nauwelijks van elkaar verschillen en het welzijn van de leghen vergelijkbaar is, is het niet houdbaar het verbod enkel te laten gelden voor het houden van leghennen in verrijkte kooisystemen en het huisvesten van leghennen in koloniekooien nog voor onbepaalde tijd toe te staan.

Met de koloniekooi volgde Nederland het voorbeeld van Duitsland, waar de verrijkte kooi nooit is toegestaan als alternatief voor de kale legbatterij en waar als opvolger de zogenaamde ‘Kleingruppenhaltung’ werd ontwikkeld. Nederland, een groot exporteur van eieren naar Duitsland, nam deze norm over onder de naam koloniehuisvesting. In 2015 besloot Duitsland de Kleingruppenhaltung per 2025 te verbieden in verband met het grote dierenleed. Koloniehuisvesting wordt beschouwd in strijd te zijn met de nationale dierenwelzijnsregels.

Hiermee verdwijnt de grondslag voor het Nederlandse besluit koloniekooien als minimumstandaard te blijven toestaan. Er is in Nederland echter nog geen intentie om de koloniekooi te verbieden.

Tollebeek

In Nederland zijn er 14 bedrijven waar kippen gehouden worden in verrijkte kooien waarbij in totaal circa 735.000 leghennen worden gehouden. Er zijn in Nederland 29 bedrijven waar kippen in koloniekooien gehouden worden, waarbij in totaal circa 3.750.000 leghennen gehouden worden (bron: brief van 4 oktober 2019 zijn door de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, als onderdeel van de Vaststelling van de begrotingsstaten van haar Ministerie voor 2020). Verschillende andere bronnen geven afwijkende cijfers.

Door de Nederlandse supermarktketens worden in principe geen losse kooi-eieren meer verkocht. Kooi-eieren worden vooral als ingrediënt verwerkt in etenswaren, zoals bakkerijproducten, pasta en sauzen, maar ook in bijvoorbeeld shampoo en lijm. Een deel van de Nederlandse kooi-eieren wordt geëxporteerd naar het buitenland, waaronder Duitsland. Nederlandse kooi-eieren worden echter ook nog steeds verkocht aan de horeca, in (buurt)winkels, door marktkramers, en via ‘ei drive-ins' bij pluimveebedrijven.

Veel mensen weten niet dat Nederland nog kooi-eieren produceert. De gedachte is dat het houden van kippen in krappe kooien iets van het verleden is. Een barbaars systeem dat gelukkig is afgeschaft. Men weet niet dat er nog miljoenen kippen in krappe kooien zitten opgesloten, met nauwelijks meer ruimte dan hun voorgangers hadden in de verboden legbatterijen. Woon je in de stad en koop je je eieren bij bijvoorbeeld Poolse, Turkse of Aziatische buurtwinkels dan loop je nog steeds de kans dat je met kooi-eieren thuiskomt.

Kooi-eieren zijn te herkennen aan het eerste cijfer van de ei-code die op ieder ei gestempeld moet staan. Is dit een 3 dan gaat het om een kooi-ei (0= biologische ei, 1= vrije-uitloopei of grasei, 2= scharrelei of rondeel).

De pluimveesector en de Nederlandse overheid verbergen hun gebrek aan daadkracht achter de bewering dat kooisystemen vanzelf verdwijnen als er geen vraag meer is naar kooi-eieren. Het zou een vergissing en een onrecht zijn om het einde van koloniekooien aan marktwerking over te laten. Houderijsystemen die voor dieren aantoonbaar schadelijke zijn, dienen verboden te worden vanwege die aantasting van het dierenwelzijn, en wel zo snel mogelijk. Het zou onrechtvaardig zijn om de dieren aan een dergelijk systeem te blijven bloot te stellen totdat dat systeem zijn economische relevantie verliest.

Als vertragingstactiek roepen politici graag dat dit niet nationaal maar Europees geregeld moet worden. Je kan een onrecht echter niet 'thuis' laten voortbestaan, omdat men elders weigert tegen dit onrecht op te treden. We hebben een eerste plicht ten opzichte van deze dieren.

De gemiddelde consument denkt dat er in Nederland geen kippen meer in kooien gehouden worden. Dat dit allang verboden is.

Een koloniekooi verschilt wat betreft voorzieningen voor de basisbehoeften van kippen niet wezenlijk van de verboden kale legbatterij of de binnenkort verboden verrijkte kooi en hoort dus ook verboden te worden.

De oorspronkelijke (economische) reden om koloniehuisvesting in Nederland toe te staan, aansluiting bij regelgeving voor de Duitse exportmarkt, vervalt per 1 januari 2025 omdat vanaf dat moment in Duitsland geen kippen meer in (kolonie)kooien gehouden mogen worden.

Zwitserland en de Amerikaanse staten Washington, Oregon en Californië kennen al een verbod op commerciële kippenkooien. Oostenrijk volgt in 2020, Duitsland in 2025 en Wallonië in 2028.

Nu, ruim 20 jaar nadat de Europese Unie een verbod op legbatterijkooien heeft aangenomen, zou het passend zijn als Nederland, in navolging van die andere landen, eindelijk stopt met het houden van kippen in kooisystemen.

Natuurlijk wil Animal Rights dat er geen enkele kip meer wordt opgesloten. Ieder verbod op ethische gronden schept een precedent voor het volgende verbod.

Oirlo