Ook in 2024 tienduizenden stalbrandslachtoffers zonder zicht op maatregelen

Stalbrand in Landhorst

Ook in 2024 vielen opnieuw tienduizenden slachtoffers bij stalbranden. Op 3 januari al kwamen in Puiflijk (Gelderland) ruim 50.000 kippen om het leven toen de stal waarin de dieren zaten opgesloten afbrandden.

Op 25 maart vond in Boekel (Noord-Brabant) de grootste stalbrand met zoogdieren plaats. 4.000 varkens verbrandden levend of stikten in de rook. Op 14 mei overleden in Mussel (Groningen) “honderden” varkens bij een stalbrand. Op 27 juni sterven 500 varkens in Landhorst (Noord-Brabant). En op 13 september komen bij een brand in een varkensschuur in Beltrum (Gelderland) 700 biggen om.

Op 14 maart, in Werkendam (Noord-Brabant), creperen 40 à 50 schapen bij brand en op 4 november komen in Heeswijk-Dinther (Noord-Brabant) bij een brand in een geitenstal “tientallen geitenlammetjes” om in de vlammenzee.

25 juli is er een brand in een manege in Zeewolde (Flevoland). 16 paarden en 7 pony's sterven in het vuur.

Op 4 maart komen in Terheijden (Noord-Brabant), ongeveer 20 koeien om het leven bij brand, op 8 april 3 kalveren in Holthone (Overijssel), op 20 november 2 koeien in De Klomp (Gelderland), op 23 november in Wirdum (Groningen) 2 kalfjes en op 10 december komen in Putten (Gelderland) ook 2 kalfjes om het leven, terwijl een onbekend aantal gewond geraakt.

Omdat er geen transparantie is over het aantal slachtoffers bij de verschillende stalbranden en er regelmatig gesproken wordt over “tientallen” of “enkele honderden” omgekomen dieren, valt niet precies te zeggen hoeveel stalbrandslachtoffers er precies vielen in 2024. Uit bovenstaande cijfers concludeert Animal Rights dat het zeker tegen de 60.000 zal lopen.

Meer slachtoffers dan in 2023, minder dan in 2022
Volgens de jaarlijkse Risicomonitor Stalbranden van het Verbond van Verzekeraars waren er in 2023 43 stalbranden, waarbij ruim 37.000 dieren omkwamen. In 2022 kregen Nederlandse agrariërs te maken met 42 stalbranden met ruim 130.000 dierlijke slachtoffers. 2024 zit daar wat aantal slachtoffers dus tussen in.

Tenminste 150 agrarische branden in 2024
Verontrustend is dat Animal Rights uit nieuwsberichten van het afgelopen jaar zo’n 150 agrarische branden haalden, veelal branden in hooischuren en machineopslagplaatsen waar, soms ternauwernood, voorkomen kon worden dat de brand oversloeg naar stallen met dieren, de dieren op tijd verplaatst konden worden, het niet duidelijk werd of er slachtoffers waren, of het onduidelijk bleef of er überhaupt dieren aanwezig waren.

Lees ook: STALBRANDEN NEDERLAND 2024

Onderzoeksraad voor Veiligheid
Op 24 maart 2021 publiceerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) een vernietigend rapport over de aanpak van stalbranden. Een aangescherpte aanpak van stalbranden werd aangekondigd in een Kamerbrief van 8 oktober 2021, maar in oktober 2023 concludeerde de OvV dat er met haar aanbevelingen niets gedaan was.

Goede voornemens
In januari 2024 kondigde demissionair landbouwminister Piet Adema aan dat veeboeren niet alleen voortaan jaarlijks een brandveiligheidskeuring moeten laten uitvoeren, en eens per drie of vijf jaar de elektra en zonnepanelen moeten laten keuren (afhankelijk van het aantal gehouden dieren), maar ook rekening moeten houden met een maximum aan het aantal dieren per ‘brandcompartiment’. Met de maatregelen wilde Adema het aantal stalbranden halveren ten opzichte van 2020.

Naast preventieve maatregelen is er dan voor het eerst ook sprake van schadebeperkende maatregelen die bij het ontstaan van een brand gericht zijn op het beperken van de brand- en rookverspreiding naar dierverblijven en het beperken van slachtoffers.

De brandveiligheidsvoorschriften uit het Bouwbesluit en het denkkader ‘Basis voor brandveiligheid’ van de Brandweer, zijn gebaseerd op het doel om menselijke slachtoffers te voorkomen, niet die van dierlijke slachtoffers. Eind 2024 moest een nieuw denkkader ontwikkelt zijn waarin de dieren betrokken worden om deze vervolgens te verankeren in wet- en regelgeving. Daarover hebben we van de huidige landbouwminister niets meer gehoord.

Wisseling van de wacht en weer uitstel
Sterker nog, landbouwminister Femke Wiersma meldt in december aan de Tweede Kamer dat de invoering van verplichte elektra- en brandveiligheidskeuringen om stalbranden te voorkomen vertraging oploopt. De Autoriteit Toetsing Regeldruk (ATR) vindt het op dit moment onvoldoende duidelijk wat de kosten voor veehouders zullen zijn ten aanzien van herstelreparaties die voortkomen uit de elektrakeuring. Voor de brandveiligheidskeuring heeft dit te maken met het feit dat deze nog in ontwikkeling is.
Daarnaast heeft de Stichting Milieukeur (SMK), dat het keuringsschema ontwikkelt, zorgen geuit over de praktische uitvoerbaarheid en effectiviteit van een jaarlijkse brandveiligheidskeuring.

Animal Rights
Animal Rights vermoedt dat met een minister en staatsecretaris van de BBB op het landbouwdepartement maatregelen ter voorkoming van stalbranden geen prioriteit meer zijn. De dierenrechtenorganisatie gaat ervan uit dat het opnieuw wachten is op een reprimande van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Ook in 2025 zal Animal Rights oog blijven houden voor dit onderwerp.