Inhoud
Overheid faalt in controle op de nertsenfokkerij
Overheid faalt in controle op de nertsenfokkerij
Recentelijk bracht Animal Rights undercoverbeelden van een Vlaamse nertsenfokkerij in de media naar buiten. De betreffende nertsenfokker blies hoog van de toren in de media: ‘Mijn bedrijf wordt regelmatig gecontroleerd en ik voldoe aan alle regels.’ Hij piepte heel anders toen de journalist hem vervolgens confronteerde met een inspectierapport dat wij bij de overheid opgevraagd hadden. Het verweer van de fokker bleek een zeepbel. Het officiële inspectierapport toonde aan dat onze beelden van dode nertsen – die lagen te ontbinden in hun eigen uitwerpselen – niet ‘vervalst’ waren. De milieu-inspecteur had de kadavers namelijk ook zien liggen tijdens zijn bezoek aan de fokkerij.1 2
Grondig onderzoekswerk
De informatie die wij in de media brengen is het resultaat van grondig onderzoekswerk. Onze campagnes zijn niet alleen gebaseerd op eigen veldonderzoek, maar ook op officiële informatie van de overheid. Wij beroepen ons op de wetgeving ‘Openbaarheid van Bestuur’1 en vragen dan ook documenten op van statistische gegevens, erkenningen, vergunningen en inspectieverslagen van bedrijven die dieren gebruiken voor industriële doeleinden.
Laten we het voorbeeld van de Vlaamse bontsector verder uitlichten. De ‘strenge en regelmatige overheidsinspecties’ waar de nertsenfokkers te pas en te onpas mee uitpakken, blijken in de praktijk alles behalve 'streng' te zijn. Wij verzochten de overheid om informatie over milieu- en dierenwelzijnsinspecties in de complete Vlaamse bontindustrie.
Dierenwelzijn amper gecontroleerd
Ons verzoek om verslagen van alle dierenwelzijnsinspecties die de afgelopen vijf jaar uitgevoerd werden in de zeventien Vlaamse nertsenkwekerijen leverde in totaal dertien inspectielijsten op. In zes van de zeventien bedrijven bleek al vijf jaar geen dierenwelzijnsinspectie uitgevoerd te zijn. Negen bedrijven ontvingen in de loop van vijf jaar tijd één keer het bezoek van een dierenwelzijnsinspecteur. Bij twee bedrijven werden in vijf jaar tijd twee dierenwelzijnsinspecties uitgevoerd.
De dierenwelzijnsinspecties in de bontsector gebeuren aan de hand van standaard checklist1, waarbij de focus ligt op het controleren van de materiële voorwaarden waaraan bedrijven moeten voldoen om landbouwdieren te huisvesten. Is temperatuur en ventilatie in de stallen conform de wetgeving? Zijn de voeder- en watervoorzieningssystemen in orde? Wordt de administratie bijgehouden (registers van de dieren)? Aan de reële gezondheidstoestand en het welzijn van individuele dieren wordt voorbij gegaan. Zo wordt er amper gecontroleerd op de aanwezigheid van zieke en gewonde dieren. Deze dieren krijgen in de praktijk vrijwel nooit medische verzorging en worden letterlijk aan hun lot overgelaten.
Inbreuken op milieuwetgeving: aanmanen in plaats van handhaven
De milieudiensten controleren de nertsenfokkers op het naleven van de voorwaarden van hun milieuvergunning. In de milieuvergunningen wordt onder meer bepaald hoeveel nertsen er maximaal op het bedrijf aanwezig mogen zijn. Meer nertsen betekent immers meer mestafval, en dus een zwaardere belasting voor het milieu.
In de zomerperiode van 2015 hebben de Vlaamse milieu-inspectiediensten de vergunde aantallen nertsen in de zeventien Vlaamse nertsenkwekerijen gecontroleerd. Wij vroegen de resultaten op. De tellingen wijzen uit dat de helft van de Vlaamse bontsector het niet nauw neemt met de vergunde dierplaatsen. Bij zes van de zeventien fokkers werd onbetwistbaar vastgesteld dat er te veel dieren in het bedrijf aanwezig waren. Bij twee fokkers werd vastgesteld dat het totaal aantal vergunde dieren in het bedrijf niet overschreden was, maar dat de dieren onregelmatig verdeeld zaten over de sheds (= nertsenstallen), zodat in sommige sheds toch meer dieren bij elkaar gestopt waren dan aangegeven in de milieuvergunning.
Het overschrijden van de vergunde aantallen dierplaatsen is niet alleen belastend voor het milieu. Het lijdt onvermijdelijk tot nog meer stress en leed voor de solitair ingestelde nertsen. Bij geen enkele fokker werden concrete maatregelen getroffen om inbreuken op de wettig vergunde aantallen te handhaven. De fokkers kwamen er vanaf met een ‘aanmaning’ om in de toekomst de vergunningsvoorwaarden te respecteren.
Dan maar zelf inspecteren!
Wij besloten zelf 'op inspectie' te gaan, om met eigen ogen te constateren hoe het nu werkelijk gesteld is met het pelsdierenwelzijn in Vlaanderen. Najaar 2015 bezochten we twee maal de nertsenkwekerij van François Coffyn in het West-Vlaamse Langemark. In plaats van een algemene checklist voor landbouwdieren gebruikten wij camera’s om het welzijn van de nertsen in het bedrijf te registreren. We filmden gewonde dieren die geen verzorging kregen. We filmden dode nertsen in staat van ontbinding tussen levende soortgenoten in de kooien. We filmden vervuilde nestboxen waarin dieren moesten leven in een brij van uitwerpselen. We filmden mesthopen die zich opstapelden onder de kooien waaraan te zien was dat er in geen weken was schoongemaakt in de fokkerij. We filmden meerdere kadavers die op de mesthopen onder de kooien waren gegooid. We filmden duizenden nertsen die hun wanhoop en leed in koor uitkrijsten.1 2
Bevoegde kabinetten voeren struisvogelpolitiek
Wij bezorgden onze 'inspectieresultaten' aan de Vlaamse ministers van Dierenwelzijn Ben Weyts en Leefmilieu Joke Schauvliege en vroegen hen om in te grijpen. Een woordvoerder van kabinet Weyts, bevoegd voor Dierenwelzijn, reageerde: ‘We hebben uw beelden uiteraard aan de Inspectiedienst Dierenwelzijn doorgegeven. Zij zullen een onderzoek instellen. Gelet op de productiecyclus van nertsen kunnen de resultaten van dit onderzoek sterk verschillen naargelang het moment waarop het wordt uitgevoerd.’
De aandachtige lezer zal opmerken dat kabinet Weyts zelf te kennen geeft dat het inspectiesysteem van de dienst Dierenwelzijn faalt. De resultaten van de schaarse overheidsinspecties zijn toevallige momentopnames, die tekortschieten om een volledige en realistische evaluatie te maken van het dierenwelzijn in een fokkerij. De reactie die we ontvingen van Kabinet Schauvliege, bevoegd voor Leefmilieu, was verrassend: het kabinet spreekt vaststellingen uit rapporten van hun eigen milieu-inspectiediensten tegen. In een officieel inspectieverslag rapporteert de dienstdoende milieu-inspecteur: ‘Dode nertsen worden niet afgevoerd naar de opruimingsdienst voor slachtafval of ingevroren om later af te voeren, maar worden op de mesthoop gegooid.’ In de reactie van kabinet Schauvliege worden de woorden van de inspecteur verdraaid en geminimaliseerd: ‘Tijdens een inspectie op 15 juli 2015 stelden we inderdaad vast dat er “een” kadaver van “een” nerts op de mestvaalt lag…‘
Het kabinet verzekert ons dat de fokkerij ‘verder op dezelfde objectieve en accurate manier zal worden opgevolgd’. Wij vroegen Kabinet Schauvliege ook of er behalve 'aanmaningen' nog concrete initiatieven worden genomen om te beletten dat er komend fokseizoen opnieuw te veel nertsen geboren worden in de helft van de Vlaamse bontsector. De woordvoerder kon slechts in herhaling vallen: de inspectiediensten zullen ook deze inbreuken ‘verder op dezelfde objectieve en accurate manier blijven opvolgen’.
Hoog tijd voor een echt ‘Dierenwelzijnsbeleid’
Wij maken ons geen illusies over de ‘strenge en regelmatige overheidscontroles’ die het welzijn van dieren in de Vlaamse industrie moeten garanderen. Inspectiebezoeken zijn uiterst schaars en worden routinematig afgewerkt aan de hand van een standaard checklist. De inspecteurs zijn gebonden aan de instructies die hen van hogerhand opgelegd worden. Overtreders worden 'aangemaand' en 'opgevolgd' tot in de oneindigheid. Effectief ingrijpen om wantoestanden te handhaven staat niet in het woordenboek van de bevoegde kabinetten. Laksheid en gebrek aan betrokkenheid voeren de boventoon in het Vlaamse ‘dierenwelzijnsbeleid’. Negeren, ontkennen en verantwoordelijkheden doorschuiven is standaardstrategie om critici af te wimpelen. Het wordt hoog tijd voor een echte en daadkrachtige beleidsvoering in Vlaanderen, om de dieren de broodnodige bescherming te bieden.
Nadine Lucas
Voorzitter Animal Rights
