Schuldig aan de verstikkingsdood van 2100 varkens, maar geen straf

”We zijn er direct op afgegaan, maar toen we bij de bewuste stal kwamen, lagen er al veel varkens dood. Ik heb er ook veel zien doodgaan. Verschrikkelijk. Heel emotioneel is dat,” zegt Van der Linden tegen het AD. Tijd om varkens te redden door ze eventueel naar buiten te ‘jagen’ was er niet. ”Het ging zo vlug, daar was niks meer aan te doen.” ¹

“Vroeger waren er ventilatiekokers op het dak, maar die zijn er niet meer. Die hadden kunnen zorgen voor de toevoer van frisse lucht. Nu moeten de luchtwassers daarvoor zorgen. Als dan de stroom uitvalt, zit alles potdicht. Het werd er meer dan veertig graden. Daardoor zijn die varkens gestikt,” legt Van der Linden aan Omroep Brabant uit. ²

In januari 2020 vertelt hij in een interview aan het BD: “Toen ik in de stal kwam, zag ik dat de stroom uitgevallen was. Ik kreeg de stroom niet aangezet en toen de elektricien kwam was er eigenlijk al niets meer aan te doen […] Slechts een paar honderd jonge biggen hebben het drama overleefd.” ³

Één van de prioriteiten van veehouders is om er voor te zorgen dat niemand de slachtoffers kan zien. Ook Van der Linden plaatst hekken met zwart zeil om zijn bedrijf om de stal aan het zicht te onttrekken. Zijn verklaring: “Er moet een hekwerk komen om het drama aan het zicht te onttrekken voor de langsrijdende mensen, want die schrikken zich rot.”

Over de hypocrisie achter deze handeling wordt niet gesproken. Gruwelen als deze gebeurtenis zijn immers logische gevolgen van de veehouderij en het eten van dieren. De consument mag hier niet mee geconfronteerd worden, zelfs al is dit de harde waarheid achter het stuk vlees op hun bord.

De NVWA stelt een onderzoek in: ”We zullen in elk geval een bedrijfsbezoek verrichten.” Over verdere details wil de woordvoerder niks zeggen. ”De resultaten uit het onderzoek worden in eerste instantie gedeeld met de ondernemer en zijn niet per definitie openbaar.”

Het is absurd dat 2.100 levende, voelende individuen omkomen op een vreselijke manier, maar de resultaten van het onderzoek alleen worden gedeeld met degene die de dieren opsloot.

Animal Rights vroeg de onderzoeksdocumenten op. Na bijna een jaar werd er via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) één ‘verificatie verslag’ verstrekt. Een opgemaakt proces-verbaal vermeld op de inventarisatielijst werd niet vrijgegeven. Meestal houdt dit in dat het proces-verbaal onderdeel uitmaakt van een strafzaak, dit blijkt ook hier het geval te zijn: “Één document (nr.4) maakt deel uit van een strafdossier dat ter terechtzitting is aangebracht. Artikel 365, vijfde lid Sv bepaalt dat van aan de strafrechter voorgehouden documenten geen afschrift wordt verstrekt aan ieder ander dan de verdachte of zijn raadsman.” ¹

Het door de NVWA opgestelde verslag is een ‘Welzijn meldingen, Dierenmishandeling, dierenverwaarlozing en algemene huisvestings- en verzorgingsnormen’. De zeer beknopte melding geeft als overtreding ‘Dierenmishandeling (art 2.1)’ aan en bij ‘Sanctionerende interventie’ wordt aangegeven er een proces-verbaal is opgemaakt. Het verslag eindigt met een opmerking van de ‘geïnspecteerde’: “uitval stroom door doorbranden gemeentestop”.

In januari 2020 zit de bewuste stal weer vol met varkens. Van der Linden zegt er niet aan te denken om te stoppen: “Ik heb nog steeds hobby aan mijn werk. Gelukkig heb ik ook enkele bedrijven in Duitsland. Daar ben ik drie, vier dagen per week en daar ben ik met andere dingen bezig, daar kan ik mijn gedachten verzetten.”

Op 20 juli 2021 veroordeelt de politierechter van de rechtbank Oost-Brabant, zittingsplaats ’s-Hertogenbosch, een varkenshouder tot betaling van een geldboete van € 2.500,00 vanwege “een gedraging in strijd met het voorschrift, vastgesteld krachtens artikel 2.2., achtste lid, van de Wet dieren. Hij heeft ongeveer 2100 varkens de nodige verzorging onthouden, immers konden voornoemde varkens niet beschikken over voldoende verse lucht of zuurstof, waardoor deze varkens zijn komen te overlijden.” ¹

Een belangrijke conclusie is: “Het direct inschakelen van een noodaggregaat bij stroomuitval, ook een soort noodsysteem, had de sterfte van de varkens door verstikking kunnen voorkomen.”

De boete behelst €1,19 per gestorven varken, een beschamend lage taxatie voor een individu wat levend is verbrand. De varkensboer gaat tegen het vonnis in hoger beroep.

Op 17 februari 2022 doet het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch uitspraak in het hoger beroep tegen het vonnis in deze zaak.

In de uitspraak lezen we onder meer de verklaring die op 2 augustus 2019 door de varkensboer is afgelegd, over wat er gebeurde nadat het alarm was afgegaan op zijn telefoon: “Mijn vrouw ging uit bed en heeft op de pc gekeken en zag de temperaturen in de vleesvarkensstal opliepen en dat het ontzettend warm werd. Wij zijn toen samen naar de stal gegaan. Ik heb toen zelf de stoppen, bovenste deel van de meterkast, met een meter nagekeken. Met deze stoppen was niets aan de hand. Ik heb toen direct mijn plaatselijke elektricien gebeld, hier uit het dorp. Ik heb hem 's-nachts nog kunnen bereiken. Na een paar keer bellen nam hij op en is hij gekomen."
Hier blijkt opnieuw, zoals we ook in andere, vergelijkbare zaken zien, dat de huidige veeboer niet in staat is om zelf de problemen op te lossen die komen kijken bij het runnen van een geautomatiseerde stal; ook niet in leven of dood situaties voor de dieren die hij of zij exploiteert.

"Mijn vrouw heeft, toen wij bij de stal kwamen, direct alle deuren open gezet. Dit was de deur in de voor- en achtergevel van de stal en alle afdelingsdeuren in de stal.
De alarmmelding van de vleesvarkensstal komt alleen op mijn telefoon binnen.
Volgens mij was dat omstreeks 23:30 uur dinsdagavond.
Het noodsysteem bij stroomuitval is in eerste instantie het openzetten van alle deuren. Op deze situatie, de extreem hoge buitentemperaturen en juist op zo'n ongunstig moment stroomuitval, waren we niet voorbereid.
We gingen er altijd vanuit dat dit, het openzetten van deuren en snel een elektricien erbij, voldoende was. Verder heb ik als noodsysteem een aggregaat aansluiting in de meterkast in de vleesvarkensstal. Ik heb zelf geen aggregaat, die moet ik huren.”

De varkensboer heeft dus een aansluiting voor een noodgenerator, maar zelf geen noodgenerator. Animal Rights vraagt zich af wat er ‘nood’ is aan een noodgenerator als je deze moet gaan huren wanneer de nood aan de man is?

Op de terechtzitting van 3 februari 2020 verklaart de varkensboer: ”Ik kan die noodaggregaat halen bij ons een dorp verder, in een schuur. Die schuur staat open. Ik kan daar de noodaggregaat ophalen. Het kost mij een half uur om deze op te halen.”

De verklaring van 2 augustus 2019 gaat verder: “Mijn elektricien heeft vastgesteld dat er een zogenaamde gemeentestop (hoofdzekering), die in een verzegeld kastje onder in de meterkast zit, kapot was.
Deze is door de elektricien vervangen en toen was de stroomvoorziening weer hersteld.”

De term 'gemeentestop' is feitelijk onjuist. Dit is een zekering van de netwerkbeheerder.

“De financiële schade die is ontstaan door deze stroomuitval en verstikking van 2100 vleesvarkens schat ik op omstreeks € 400.000”, aldus de varkensboer.

Op 4 september 2019 wordt de elektricien verhoord. Hij werd “om 9 minuten over half 1 gebeld” en was ”om 8 minuten voor 1 (00:52)” aanwezig.
Er is dus een uur verstreken tussen het afgaan van het alarm en het bellen van de elektricien, anderhalf uur tussen het alarm en de aankomst van de elektricien.
Op de terechtzitting van 3 februari 2022, verklaart de varkensboer: ”De varkens waren al dood toen wij hem belden. Het zou kunnen dat wij hem een uur na de melding hebben gebeld.”

De elektricien verklaart: ”Ik miste een fase. Bij de bovenkant van de meterkast, de krachtgreep, heb ik 3 zekeringen gemeten, waarvan 1 van de drie het niet deed. Daarna beneden in de meterkast zag ik dat bij de linker zekering een rood knopje (lepeltje) uitstak, waaraan ik kon zien dat deze kapot was. Ik ben erkend installateur en heb de kap eraf gehaald en de kapotte zekering vervangen. Als erkend installateur mag ik dat. Ik zag aan kapotte zekering en de bedrading dat deze zwart waren, een soort corrosie door de ammoniak. Daarna ben ik de stal in geweest of de ventilatie weer opstartte en zag dat deze werkte.”

Wet dieren:
Artikel 2.2.8: Het is houders van dieren verboden aan deze dieren de nodige verzorging te onthouden.

Besluit houders van dieren:
Artikel 1.7. Verzorgen van dieren
Degene die een dier houdt, draagt er zorg voor dat een dier:
g. voldoende verse lucht of zuurstof krijgt.

Artikel 2.5 Verlichting en ventilatie
5. Indien de gezondheid en het welzijn van een dier afhankelijk is van een kunstmatig ventilatiesysteem, is dat voorzien van een passend noodsysteem waarmee voldoende verse lucht kan worden aangevoerd om de gezondheid en het welzijn van het dier te waarborgen als het hoofdsysteem uitvalt.
6. Indien het ventilatiesysteem, bedoeld in het vijfde lid, uitvalt, treedt een alarmsysteem in werking, dat regelmatig wordt getest.

”Het hof stelt op basis van de inhoud van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting vast dat in de nacht van 23 op 24 juli 2019 2100 varkens, die door de verdachte werden gehouden, als gevolg van een tekort aan verse lucht of zuurstof zijn gestikt en overleden. Hiermee staat vast dat de verdachte deze varkens de nodige zorg heeft onthouden.”

Verder stelt het hof vast dat de mogelijkheid om - in geval van het uitvallen van het hoofdsysteem - de staldeuren te kunnen openen en aldus verse lucht de stal in te brengen, niet aan te merken valt als een passend noodsysteem. Hetzelfde geldt voor de mogelijkheid om binnen een half uur een noodaggregaat op te kunnen halen of een elektricien te kunnen bellen. De tijd gemoeid met het ophalen van het aggregaat is te lang en de aanwezigheid van de elektricien binnen korte tijd was niet steeds gegarandeerd. Bij de elektricien was er namelijk geen sprake van een 24/7 werkende storingsdienst.

”Het hof is dan ook van oordeel dat de verdachte tekortgeschoten is in de op haar rustende zorgplicht om haar dieren van voldoende verse lucht te kunnen blijven voorzien als het hoofdsysteem zou uitvallen, ook tijdens de extreme weersomstandigheden waarvan sprake was.” Zeker daar het al enige dagen warm was en “gelet op het grote (levens)belang dat zijn varkens daarbij hadden.”

Animal Rights is blij met de volgende erkenning van het hof: ”Deze gebeurtenis is in de eerste plaats tragisch voor de aanwezige dieren, die voor hun leven afhankelijk waren van het betreffende systeem en nu een pijnlijke en stressvolle dood gestorven zijn.”

Het hof vervolgt echter met de ”grote emotionele gevolgen” voor de veeboer, ”die zijn levenswerk voor zijn ogen heeft zien verdwijnen.” Verder weegt het hof mee dat er een ”financieel verlies van ongeveer € 400.000” is, terwijl het onzeker is of de verzekeraar deze schade al dan niet deels zal vergoeden. ”De bedrijfsactiviteiten van de verdachte zijn ten gevolge van dit feit geheel gestaakt.”

Het hof past artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht toe en volstaat ”met een schuldigverklaring zonder oplegging van straf. Het opleggen van een geldboete zoals gevorderd dient naar het oordeel van het hof in dit geval geen redelijk doel.” Schuldig dus, maar geen straf.

Op 1 september 2021 houden Peter en Ellie van der Linden het voor gezien met hun varkens. Ze hebben geen opvolger en besluiten tot beëindiging van hun bedrijf. Ze maken gebruik van een opkoopregeling door het Rijk en op het terrein moeten woningen komen in het kader van 'ruimte voor ruimte’. De stallen zijn inmiddels gesloopt en de grond staat in maart 2023 te koop voor € 467.500 vrij op naam. ¹

De varkens zijn echter niet van Peter verlost, want zijn bedrijven in Oost-Duitsland blijft hij aanhouden. ²