Geiten

Reguliere geitenhouderij

Op reguliere melkgeitenbedrijven brengen de geiten hun leven door in stallen, waarbij er een ondergrond van stro als wandel- en slaaplocatie dienst doet. De dieren komen nooit buiten.¹ De melkgeiten worden op jonge leeftijd onthoornd. Deze ingreep gebeurt onder verdoving, maar is niet zonder risico. Een verhitte bout wordt gedurende 5 tot 8 seconden tegen de hoornpit gehouden. Bij te lang branden is er kans op hersenbeschadiging, met een fatale afloop. Na afloop van de ingreep kan de geitenhouder nog verdere pijnstillers toedienen, maar dit is niet verplicht.²

Wanneer de melkgeiten lammeren baren, worden deze direct na de geboorte weggehaald om ziekteoverdracht van moeder naar lam te beperken en om de moedermelk meteen te kunnen gebruiken voor de handel. De vroege scheiding verstoort het normale sociale gedrag van de dieren en levert veel stress op bij zowel de jongen als de moeders. Onder natuurlijke omstandigheden blijven lammeren 3 maanden lang drinken bij de moedergeit.³

In het klassieke houderijsysteem laten de geitenhouders hun melkgeiten ieder jaar opnieuw lammeren. Een geit is ongeveer 150 dagen drachtig en kan 1 tot 3 jongen per dracht baren. Om de hoge aantallen lammetjes in de melkgeitenhouderij enigszins in te perken, wordt tegenwoordig meer en meer gekozen voor ‘duurmelken’. Bij ‘duurmelken' worden de geiten 2 of 3 jaar doorlopend gemolken zonder tussentijds lammeren.¹

Het melken gebeurt doorgaans tweemaal per dag. De melkgeiten worden aangesloten op melkmachines die de melk uit hun uiers zuigen. In deze video kan je zien hoe dat in zijn werk gaat. De geitenmelk wordt in verwerkingsbedrijven verwerkt tot geitenkaas, of als rauwe melk geëxporteerd naar het buitenland.

Biologische geitenhouderij

20 % van de Nederlandse en 17,5% van de Vlaamse geitenmelkerijen zijn biologische bedrijven.^{2 3} Net als in de reguliere geitenhouderij halen het grootste deel van de biologische melkgeitenhouders nieuwgeboren lammeren direct bij de moeder weg. Slechts een kleine groep biologische melkgeitenhouders experimenteert met het langer bij de moeder houden van de lammeren.⁴

In de biologische sector mogen geiten niet onthoornd worden, en is het verplicht om de dieren weidegang aan te bieden. Maar ook in een weide zijn de geiten beperkt in het stellen van hun natuurlijke gedragingen. In de natuur doen geiten niets liever dan op rotsen of andere hoge obstakels klimmen, een mogelijkheid waarover ze in een weiland niet beschikken. Geiten zijn bovendien niet zozeer ‘grazers’, maar eerder ‘knabbelaars’. Ze knabbelen liever aan bomen en struiken dan dat ze gras grazen in een weide.⁵

Weidegang is natuurlijk nog altijd beter dan een leven tussen stalmuren, maar het brengt wel bijkomende gezondheidsproblemen met zich mee. Zo bestaat er voor geiten die weidegang krijgen een verhoogd risico op infecties met maagdarmwormen.⁶ Bij geiten komen wereldwijd meer dan 20 soorten maagdarmwormen voor. Of deze wormen schadelijk zijn hangt in belangrijke mate af van de hoeveelheid wormen en van de soort. Sommige wormsoorten kunnen ernstige schade toebrengen aan de gezondheid van geiten en zelfs tot de dood leiden.⁷

Ziekten

Belangrijke ziekten in de geitenhouderijen zijn CAE (caprine arthritis encephalitis), en paratuberculose. Deze ziekten leiden tot ernstige gezondheidsproblemen en aantasting van het welzijn. Genezing is niet mogelijk. ¹

Paratuberculose is een langzaam voortschrijdende infectueuze ontsteking van de dunne darm. Besmette geiten vermageren en vertonen atrofie aan de spieren van het achterlichaam en van de hals: de aangetaste spieren verschrompelen omdat spiercellen afsterven. In een gevorderd stadium van de ziekte kan ook diarree optreden.²

CAE is een virusinfectie die gepaard kan gaan met diverse ziekteverschijnselen. Naast langzaam voortschrijdende vermagering kunnen gewrichtsontstekingen optreden, waardoor de dieren stram en moeilijk lopen. Het centrale zenuwstelsel kan aangetast raken met verlammingsverschijnselen aan het achterlichaam als gevolg. Het uierweefsel droogt op en verhardt, de melkproductie vermindert en valt volledig stil in het eindstadium van de ziekte.³

Overtollige lammetjes

Om melk te kunnen produceren moet een geit eerst lammeren. Slechts een deel van de lammetjes die geboren worden in de melkerijen dient om de bestaande melkgeitenstapel te vervangen of uit te breiden. Vrijwel alle bokjes, maar ook een deel van de vrouwelijke lammetjes, zijn overtollige bijproducten, zowel in de reguliere als in de biologische geitenhouderij.¹

De overtollige lammetjes worden in hun eerste levensweek overgebracht naar speciale bokkenmesterijen, waar ze vetgemest worden voor de slacht. In 5 tot 6 weken worden de dieren opgefokt tot een gewicht van 8 à 10 kg.²

Een bokkenmester koopt bij verschillende geitenmelkerijen de overtollige geitenjongen op en huisvest hen gezamenlijk in zijn bokkenmesterij. Lammeren afkomstig van verschillende geitenmelkerijen hebben verschillende ziekteprofielen en kunnen elkaar snel besmetten wanneer ze samen geplaatst worden. Het sterftecijfer ligt dan ook hoog in de bokkenmesterijen, bij ziekte-uitbraken kunnen de uitvalpercentages oplopen tot 40%!³

Een veel voorkomende besmettelijke ziekte in de bokkenmesterijen is 'zere bekjes’.¹ Dat is een aandoening van huid en slijmvlies die veroorzaakt wordt door een virus. Besmette geiten krijgen zweren die opengaan en waaruit het wondvocht opdroogt tot grote, wratachtige korsten. De zweren bevinden zich onder meer aan de bek, waardoor de dieren niet goed meer kunnen eten, en aan de klauwen, waardoor de dieren kreupel gaan lopen.²

Om de hoge ziektedruk in de bokkenmesterijen te verminderen wordt er preventief antibiotica gebruikt. Dit creëert weer andere problemen: bij veel gebruik van antibiotica worden bacteriën resistent, wat een gevaar kan opleveren voor de volksgezondheid. ³

In Nederland is Pali Group marktleider in de handel van geitenvlees. Zij kopen jonge bokken in bij de melkproducenten en verdelen de dieren over bokkenmesterijen die onder contract voor hen werken.⁴

Geitenvlees

Nederlanders en Belgen eten nagenoeg geen geitenvlees. Het vlees van de afgemeste lammeren wordt voor het merendeel geleverd aan afnemers in Zuid-Europa. Een klein gedeelte van de levende geiten komt terecht in binnenlandse speciaalzaken en islamitische slagerijen.⁵ De geitjes worden onverdoofd geslacht. Bekijk hier beelden.

De lammetjes die vetgemest worden voor de Zuid-Europese vleesmarkt worden geslacht in binnenlandse slachterijen en als vleeskarkas geëxporteerd, of worden levend vervoerd naar buitenlandse slachthuizen waar de slachtkosten lager liggen. De lange transporttijden zijn een bijkomende bron van stress en leed voor de dieren.^{6 7}

Volgens Pali Group worden er jaarlijks in Nederland 80.000 overtollige lammeren afgevoerd van geitenmelkerijen.⁸ In Belgïe worden vanuit de geitensector geen cijfers openbaar gemaakt over het aantal overtollige lammeren, noch is er informatie beschikbaar over waar deze dieren afgemest worden voor de slacht. Wel probeert de Belgische geitensector nu ook ingang te vinden op de binnenlandse vleesmarkt, om zich te ontdoen van overtollige lammeren. In pr-campagnes wordt de Belgische consument aangespoord om geitenvlees te eten opdat de dieren 'gered' zouden worden van 'een miserabel levenseinde in het buitenland'.⁹

Ouder wordende melkgeiten die minder melk produceren en oudere bokken die in de melkerijen gebruikt werden om geiten te dekken worden eveneens afgevoerd voor de slacht. In 2013 werden in Nederland ruim 132.000 geiten geslacht, lammeren en oudere dieren samen.¹⁰ Recentere Nederlandse jaarstatistieken zijn niet beschikbaar. In België werden 12.801 geiten geslacht, in 2016.¹¹

Recht op een waardig leven

Geiten verdienen beter dan een leven in de veehouderij. Het leven in een stal, met of zonder weidegang, lijkt in niets op het leven waar geiten van nature naar verlangen. Moedergeiten hebben, net zoals alle andere dieren en mensen, een sterke emotionele band met hun jongen. Een band die van essentieel belang is voor de verdere ontwikkeling van de jongen. Geiten hebben behoefte aan ruimte en vrijheid om hun natuurlijke gedrag te kunnen stellen. Veehouderijsystemen zijn op geen enkele manier in staat om dieren de leefomstandigheden te bieden die nodig zijn voor hun fysieke en mentale welzijn. Wil je dieren een echt dierwaardig leven gunnen, kies dan voor een 100% plantaardige levensstijl.