Slachthuizen

In de wachtkamer van de dood

Bij aankomst in het slachthuis worden de dieren uit de transportwagens geladen en ondergebracht in wachtruimtes. Hoefdieren (runderen, varkens, schapen, geiten en paarden) worden vanuit de vrachtwagens de wachtstallen ingedreven.¹ In het slachthuis van Tielt filmde Animal Rights hoe varkens van de vrachtwagens werden afgeslagen of afgeschopt, en aan de oren voortgesleurd naar de wachtstallen.

Op drukke momenten staan de wagens aan te schuiven op het slachthuisterrein. De dieren kunnen niet gelost worden voordat er weer plaats vrijkomt in de wachtstallen. In de zomer staan de vrachtwagens vaak in de bloedhete zon te wachten om gelost te worden en loopt de temperatuur in de laadruimte hoog op. De dieren lijden onder de hitte en raken in ademnood.

Wanneer de dieren ondergebracht zijn in de wachtstallen, ruiken ze de geur van bloed die overal in het slachthuis aanwezig is, en horen ze het angst- en doodsgekrijs van soortgenoten. Onnodig te zeggen dat de dieren in de wachtstallen instinctief aanvoelen dat hun laatste uur geslagen heeft.

Kippen en konijnen worden in het slachthuis afgeleverd, op elkaar gepropt in containers of in kratten. In enkele slachthuizen worden de kratten en containers bij het lossen van de vrachtwagen via een band automatisch tot bij de slachters gerold. In de meeste slachthuizen worden de kratten van de wagens afgeladen en eerst in een aanvoerhal gedeponeerd.¹ In principe probeert men de wachttijden zo veel mogelijk te beperken en de dieren zo snel mogelijk na aankomst te slachten. Maar ook hier kan het op drukke momenten enige tijd duren voordat de slachtafdeling klaar is om aan een volgende ‘lading’ te beginnen.

Bedwelmd?

Het slachten van dieren gebeurt volgens wettelijke voorschriften die conform zijn in Nederland, België en de overige EU-lidstaten. Voordat de dieren gedood worden, dienen ze ‘bedwelmd’ te worden. Bedwelming heeft als doel de dieren in een staat van bewusteloosheid te brengen en te houden tijdens het daaropvolgende kelings- en verbloedingsproces.

De wetgeving voorziet verschillende methoden om pluimvee en konijnen te bedwelmen. Er kan gebruikt gemaakt worden van mechanische penschiettoestellen of van stroomtangen om de hersenen van de dieren te beschadigen en hersenfuncties stil te leggen. Bij pluimvee en konijnen van minder dan 5 kilo is het wettelijk toegestaan om hen te ‘bedwelmen’ door hun simpelweg een slag op de kop toe te dienen. De meest gebruikte methoden in de hedendaagse pluimveeslachterijen zijn het elektrische waterbad en bedwelming met gas.²

Bij de gasmethode worden de dieren op een lopende band geplaatst en een verdovingstunnel ingeleid. Gedurende een aantal minuten worden ze blootgesteld aan CO2-gas, waardoor ze buiten bewustzijn raken.³ In een KRO-reportage uit oktober 2015 is te zien hoe kippen nog geruime tijd angstig naar adem proberen te happen in de gastunnel.⁴

Een nog wredere methode om kippen te ‘bedwelmen’ is onderdompeling in een waterbad waar elektrische stroom op staat. De vogels worden uit de kratten gehaald en bij volle bewustzijn aan de poten opgehangen aan slachthaken. Via een transportband, met daaraan de vogels die ondersteboven hangen, kunnen zo’n 150 dieren per minuut naar het met elektrisch geladen waterbad geleid worden. De koppen van de dieren worden gedurende 4 seconden ondergedompeld in het bad. De elektrische stroom wordt verondersteld de dieren in een staat van bewusteloosheid te brengen, maar de effectiviteit van de methode is zeer omstreden.¹

In Nederland kiezen meer en meer slachthuizen voor gasbedwelming. De waterbadmethode raakte in Nederland rond 2006 sterk in opspraak, toen een ex-keurmeester openlijk in de media verklaarde dat deze bedwelmingsmethode bij veel dieren niet afdoende was, met alle gevolgen van dien voor het dierenwelzijn. Bovendien bleken de Nederlandse slachterijen de Europese normen betreffende de stroomsterkte in het waterbad niet na te leven. De stroomsterkte was te zwak om de dieren effectief buiten bewustzijn te brengen. De slachthuizen vertikten het om hogere voltages te gebruiken omdat dit resulteert in spierweefselbloedingen – wat het eindproduct er minder smakelijk laat uitzien op het bord van de consument.²

De Vlaamse slachthuizen kiezen omwille van de lagere kosten nog steeds massaal voor de meest dieronvriendelijke methode: het elektrische waterbad. De Europese normen betreffende de stroomsterkte worden niet nageleefd. In plaats van de voorgeschreven 100 milliampère wordt slechts 60 tot 80 milliampère toegepast. Van de 25 pluimveeslachterijen in Vlaanderen werken 19 bedrijven met de waterbadmethode. De overige 6 gebruiken CO2-gas of elektrische kopbedwelming.³

Voor het slachten van hoefdieren kunnen de slachthuizen kiezen uit diverse methoden:¹

De dieren kunnen mechanisch bedwelmd worden met gebruik van een penschiettoestel dat tegen de kop afgeschoten wordt. Afhankelijk van de diersoort wordt er geschoten in voorhoofd, achterhoofd, boven op de kop, op de bek of op de oog-oorlijn. Met een scherpe pen wordt weefsel van het centrale zenuwstelsel in de kop van het dier doorboord, waardoor een aantal hersenfuncties uitvallen. De dieren storten tegen de grond. Er treden heftige krampen en spiertrekkingen op, gevolgd door algehele spierverslapping.²

Bij ‘elektrische bedwelming’ wordt met een stroomtang of via elektroden elektrische stroom door de hersenen geleid die een epileptische aanval opwekt. Het dier is dan tijdelijk bewusteloos en gevoelloos. Als de verdere fasen van het slachtproces niet snel genoeg uitgevoerd worden, kunnen de dieren weer bij bewustzijn komen terwijl ze gekeeld worden of aan een slachthaak hangen leeg te bloeden.³

Een andere mogelijkheid bestaat uit blootstelling aan CO2-gas, een methode die veel gebruikt wordt voor het bedwelmen van varkens. Ook bij deze methode is er risico dat dieren bij bewustzijn komen voordat de dood intreedt.¹

Gekeeld en leeggebloed.

Het leven van de dieren uit de vee-industrie wordt ten slotte beëindigd door het slagersmes. Runderen, varkens, schapen en andere hoefdieren worden na de bedwelming (al dan niet effectief uitgevoerd) ondersteboven omhoog gehesen aan vleeshaken om gekeeld te worden. Dat betekent dat de twee halsslagaders van het slachtdier doorgesneden worden. Vervolgens laat men het dier aan de haak leegbloeden. Bij een goed uitgevoerde keling spuit het bloed in snel tempo uit de slagaders, maar het risico op complicaties is groot. Onvoldoende ‘snijvaardigheid’ van het personeel, holle messen en het onvoldoende checken van de correcte uitvoering van de keling hebben als dramatisch gevolg dat de doodsstrijd gerekt wordt en de dieren hun bloederige levenseinde bewust beleven.²

Het ‘kelen’ van pluimvee gebeurt eveneens door het handmatig doorsnijden van de halsslagaders. Pluimvee mag ook met behulp van automatische 'halsafsnijders' worden geslacht, op voorwaarde dat kan worden vastgesteld dat de automatische afsnijders beide bloedvaten hebben doorgesneden. Dat betekent dat er continu een werknemer naast het automatische mes moet staan die alle dieren controleert en niet-aangesneden dieren handmatig aansnijdt. Vervolgens laat men de dieren leegbloeden. Het verbloeden duurt minstens 2,5 tot 3 minuten.³

Omstreden en inhumaan

De bedwelmings- en dodingsmethoden die in onze moderne slachthuizen worden toegepast zijn omstreden. Diverse undercoveronderzoeken toonden aan dat de gangbare werkmethoden verre van pijnloos zijn. Op de undercoverbeelden die Animal Rights gemaakt heeft in het slachthuis van Tielt is te zien hoe varkens bij volle bewustzijn gekeeld worden. De dieren hangen wild te spartelen aan de vleeshaken terwijl het bloed uit hun lichaam stroomt. Sommige varkens zijn nog levend wanneer ze een eind verderop bij het 'broeibad' aankomen. Animal Rights filmde hoe een varken bij volle bewustzijn in het hete water werd ondergedompeld. Het dier vocht wanhopig om uit het bad te ontsnappen maar stierf een gruwelijke verdrinkingsdood.

In een recente reportage (oktober 2015) van de Franse dierenrechtenorganisatie L214 is te zien hoe varkens in een Frans slachthuis krijsend en in panische angst ‘bedwelmd’ worden met gas. Meerdere varkens komen weer bij bewustzijn tijdens het verbloeden. Ook paarden en koeien die ‘verdoofd’ werden met een penschiettoestel komen weer bij bewustzijn, terwijl ze met opengesneden keel aan vleeshaken hangen leeg te bloeden.⁴

Dit Franse slachthuis werkte volgens de Europese gangbare slachtmethoden. Dezelfde methoden die in de Nederlandse, Belgische en andere Europese slachthuizen dagelijks toegepast worden op miljoenen dieren.

Wil je geen deel hebben aan het dierenleed in de voedingsindustrie, dan kies je voor plantaardige voeding. Met Plant Power informeren we mensen over een gezonde en smakelijke levenswijze waar geen dier voor hoeft te lijden.

In het Oost-Vlaamse Zele voerden wij samen met onze collega’s van Bite Back actie naar aanleiding van schandalige beelden die in de media verschenen over dierenmishandeling in het Zeelse slachthuis ‘Porc Meat’. Als laatste blijk van mededogen gaven we de varkens in de vrachtwagens water te drinken voordat er een einde gemaakt werd aan hun leven. De omstandigheden in fokkerijen, het transport naar slachthuizen en het slachten zelf is een aaneenschakeling van stress, angst en pijn voor de dieren. De vleesindustrie is een inhumane handel van de eerste tot de laatste schakel in de keten.

Slachtcijfers

Nederland en Belgïë slachten samen meer dan negenhonderd miljoen dieren op jaarbasis.

In Nederland dateren de meest recente, definitieve slachtcijfers van 2019. In totaal werden in dat jaar 642.078.400 dieren gedood in Nederlandse slachthuizen. Meest geslachte diersoorten:

• Vleeskuikens: 604.568.300
• Andere kippen: 18.056.100
• Varkens: 16.583.800
• Runderen (volwassen dieren en kalveren): 2.123.300

(Bron: officiële slachtcijfers Nederland)

In België werden in 2016 in totaal 318.022.664 dieren geslacht. De meest geslachte diersoorten zijn:

• Kippen (alle soorten; België maakt geen onderscheid tussen vleeskuikens of andere hoenderen): 305.770.000
• Varkens: 11.181.334
• Runderen (volwassen dieren en kalveren): 911.370

(Bron: officiële slachtcijfers België)