Vastgeroeste wetenschappers dwingen KNAW afbouw apenexperimenten af te blazen

Bij de KNAW gebeurt er nog steeds hersenonderzoek op een 17-tal resusapen. Daarmee is de KNAW, naast BPRC, de enige instelling in Nederland die nog wrede experimenten op apen uitvoert.

Het KNAW-bestuur had in april 2023 definitief besloten om onderzoek met non-humane primaten binnen haar organisatie geleidelijk te beëindigen. De reden hiervoor was volgens het bestuur gebaseerd op de wenselijkheid om geen onderzoek meer te doen dat niet strikt noodzakelijk is voor de bestrijding van levensbedreigende ziekten en de volksgezondheid, waarbij het onderzoek volledig stopgezet dient te zijn op 1 oktober 2032. Dit besluit volgde op jarenlange politieke en maatschappelijke druk om dierproeven met apen te verminderen.

Dit besluit kwam er ondanks hevig verzet van de ondernemingsraad van de KNAW, het orgaan dat de werknemers van KNAW vertegenwoordigt. In haar, negatieve, advies staat onder meer het volgende:

Vanuit de ondernemingsraad wordt opgemerkt dat het bestuur in deze aanvraag voorbij lijkt te gaan aan de politiek en wet- en regelgeving. De KNAW is de stem en hoeder van de wetenschap. Wat er nu lijkt te gebeuren is dat de maatschappij tegen excellent onderzoek wordt beschermd in plaats van andersom. Daarmee komt de vrijheid van onderzoek in het geding. De ondernemingsraad begrijpt dat het werken met NHP een gevoelige kwestie is, maar zou in deze juist verwachten dat de KNAW opkomt voor het onderzoek en de betreffende onderzoekers en niet besluit toe te geven aan de maatschappelijke druk. (…) In het licht van bovenstaande overwegingen (…) kan de ondernemingsraad niet anders concluderen dan dat het voorgenomen besluit van het bestuur meer nadelen dan voordelen heeft. De timing en urgentie voor en van dit besluit voelt de ondernemingsraad niet en de onderliggende overwegingen zijn onvoldoende onderbouwd. (…)”

Op 2 april 2024 volgt het bestuur van de KNAW dit advies van de ondernemingsraad niet en neemt een definitief besluit:

“Het bestuur stelt in haar argumenten niet dat uit onderzoek blijkt dat stoppen noodzakelijk is, maar stelt dat zij dit wenselijk vindt. Hieraan ligt het standpunt ten grondslag dat het KNAW-bestuur het niet wenselijk vindt dat binnen de KNAW-organisatie in de toekomst nog onderzoek wordt gedaan aan non-humane primaten voor wetenschappelijk onderzoek dat niet noodzakelijk is voor de bestrijding van levensbedreigende ziekten en uitbraken van infectieziekten die de volksgezondheid bedreigen. Dit is naar de mening van het bestuur in lijn met de al enkele jaren breed gedragen parlementaire stand van zaken, blijkend uit diverse moties. (…) Het bestuur stelt zich op het standpunt dat uitgebreid van gedachten is gewisseld met betrokkenen en experts. (…) Er zijn in de loop der jaren ook diverse rapporten verschenen waarin sinds 2009 al een terughoudendheid rondom onderzoek met NHP te lezen valt. (…) Het bestuur noemt de politieke ontwikkelingen niet als enige of doorslaggevende factor. Het is één van de elementen die een rol hebben gespeeld in de afweging. (...) Het klopt dat het bestuur geen onderzoek heeft gedaan naar alternatieven. Alternatieven voor dit onderzoek onder verantwoordelijkheid van de KNAW zou ingaan tegen het standpunt van het bestuur dat het niet wenselijk is dat binnen de KNAW-organisatie in de toekomst nog onderzoek wordt gedaan aan non-humane primaten voor wetenschappelijk onderzoek dat niet noodzakelijk is voor de bestrijding van levensbedreigende ziekten en uitbraken van infectieziekten die de volksgezondheid bedreigen.”

Vervolgens dient de ondernemingsraad van de KNAW een verzoekschrift in bij de Ondernemingskamer met het verzoek te oordelen dat de KNAW bij afweging van de betrokken belangen in redelijkheid niet heeft kunnen komen tot haar besluit en de KNAW te gebieden het besluit in te trekken, haar te verbieden verdere uitvoering te geven aan het besluit en haar te gebieden alle gevolgen van het besluit ongedaan te maken.

De Ondernemingskamer oordeelde in het voordeel van de ondernemingsraad. Het KNAW-bestuur zou niet voldoende gemotiveerd hebben waarom het onderzoek niet langer wenselijk zou zijn. Volgens de Kamer heeft het bestuur nagelaten om adequaat in te gaan op de door de ondernemingsraad aangedragen argumenten en belangen. Hoewel de Ondernemingskamer geen inhoudelijk oordeel velde over de vraag of het onderzoek met primaten moet stoppen, verplicht zij de KNAW om een nieuw besluit te nemen dat recht doet aan alle betrokken belangen.

Animal Rights is zwaar ontgoocheld dat elke stap vooruit voor de dieren wordt tegengewerkt door wetenschappers die vastgeroest zijn in achterhaalde methoden. Het gaat hier niet om wetenschappelijke vooruitgang of om het dienen van de maatschappij, maar om de carrière en het prestige van een kleine groep wrede wetenschappers die weigeren verouderde, barbaarse methoden op te geven, en daarbij niet aarzelen om dieren op te offeren. We hopen dat dit de KNAW er niet van zal weerhouden verandering voor de dieren te bewerkstellingen en deze dierproeven voorgoed verleden tijd te maken.