Vervang dierproeven: de stand van zaken

Voorgeschiedenis

Het gebruik van proefdieren is altijd al een veelbesproken onderwerp geweest in de politiek. De laatste jaren worden er serieuze stappen gemaakt in de ontwikkeling van dierproefvrij onderzoek en de afbouw van dierproeven. In 2010 is de businesscase Alternatieven voor Dierproeven: ‘Meer kennis met minder proefdieren’ opgesteld.¹ Voor het eerst werden er bedragen genoemd die nodig zijn om de omschakeling van dierproeven naar alternatieven mogelijk te maken. In 2014 kwam er een analyse van de businesscase² met een haalbaarheidsstudie. Er werden drie mogelijke financieringsmodellen genoemd:

• 10% reductie van dierproeven: jaarlijkse investering van 7.125 miljoen euro.
• 25% reductie van dierproeven: jaarlijkse investering van 12 miljoen euro.
• Meer dan 40% reductie van dierproeven: jaarlijkse investering van 37 miljoen euro.

In december 2016 meldde de staatssecretaris in een kamerbrief dat er vanaf 2020 jaarlijks 5 miljoen euro beschikbaar gesteld wordt.³ Dit bedrag is te laag om daadwerkelijk een slag te maken in de verdere ontwikkeling van alternatieven.

Kansen

De kansen voor alternatieven liggen voornamelijk in de volgende onderzoeksvelden: Wettelijk verplichte veiligheidstesten voor chemische stoffen, voedselingrediënten, bestrijdingsmiddelen en (dier)geneesmiddelen. Wettelijk verplichte testen voor vaccins. Onderwijs en training: binnen de universiteiten moet er verder per onderzoeksdomein worden gekeken wat er vervangen kan worden.

Belemmeringen

Er zijn een aantal factoren die de transitie naar proefdiervrij onderzoek belemmeren. Een van de belangrijkste is het ontbreken van de broodnodige financiering. De overheid wil slechts 5 miljoen euro op jaarbasis investeren terwijl er 37 miljoen euro nodig is. Niet voor niets is Animal Rights een petitie opgestart met de oproep om de financiering op te schroeven naar het ambitieniveau.

Een tweede belemmering is de acceptatie van nieuwe alternatieven door wetgevende instanties. Een nieuw alternatief moet een lange bureaucratische weg ondergaan om goedgekeurd te worden. Dit remt niet alleen het betreffende alternatief zelf, maar zorgt er ook voor dat de wil om te investeren in alternatieven door het bedrijfsleven niet groot is.

Uit de analyse 'Businesscase Alternatieven voor Dierproeven' kwam naar voren dat de onderzoekers zelf ook een belemmering kunnen vormen. Maar liefst 25% van de ondervraagde onderzoekers zal niet overstappen op alternatieven, zelfs als deze alom beschikbaar en geaccepteerd zijn. Deze conservatieve onderzoekers willen liever vasthouden aan de voor hun bekende dierproeven. Zo liet Martje Fentener van Vlissingen, de directeur van het proefdiercentrum van het Erasmus MC, onlangs nog in het Algemeen Dagblad weten dat een 'wereld zonder proefdieren ver weg is.'¹

België achterop

Ook in België staat het onderwerp vanwege de maatschappelijke druk meer en meer op de politieke agenda. Vlaams Minister Ben Weyts heeft een platform opgericht om de initiatieven samen te brengen om zo deze informatie veel beter te ontsluiten en de alternatieven veel sterker te promoten. Het gaat hier om een investering van 250.000 euro voor het platform. De financiële injectie om alternatieven te onwikkelen blijft vooralsnog uit.

Volhouden

Meer dan ooit is er vanuit de politiek en progressieve wetenschappelijke hoek de ambitie om dierproeven te vervangen door alternatieven. Daarin speelt ethiek een belangrijke rol maar ook de wetenschappelijke vooruitgang die er geboekt kan worden met nieuwe innovatieve dierproefvrije technieken. Zij zien dit als een win-win situatie. Het is de taak van Animal Rights en andere dierenorganisaties om de aandacht te blijven vestigen op dit onderwerp. Er liggen kansen en de wil is er. Nu moet er doorgepakt worden zodat we dierproeven voor eens en altijd kunnen vervangen.