Inhoud
De België-route - Vlaamse slachthuizen nog altijd dumpplaats voor ‘wrakke’ Nederlandse runderen
Op 18 maart 2022 komen 33 runderen uit Nederland aan bij slachthuis Moerbeko in het Vlaamse Zele. De inspecteurs die de dieren levend moeten keuren vóór de slacht, schrikken van wat ze aantreffen. Zeker drie van de afgedankte koeien kunnen niet overeind komen. Één koe ligt op haar zij in de vrachtwagen en ademt razendsnel. Een ander dier, een magere Limousin met diepliggende ogen, weigert op te staan en als ze rechtop gejaagd wordt, valt ze tegen de wand van de vrachtwagen. Tenminste twee van de runderen blijken een buikvliesontsteking te hebben.
In een tweede vrachtwagen met 21 runderen, afkomstig van hetzelfde Nederlandse bedrijf, ligt ook een koe op haar zij die niet meer overeind kan komen. Post mortem wordt een half karkas afgekeurd wegens een abces in de bil en ontsteking van lymfevaten aan de voorpoot. Een ander dier heeft een abces in de bil en knie.
Deze voorbeelden van veetransporten die de ‘België-route’ volgden komen uit door Animal Rights opgevraagde documenten die zijn opgesteld door Vlaamse dierenartsen bij slechts één slachthuis.
Al in 2018 verzucht een Vlaamse inspecteur op het Informatieformulier: “Het kan niet de bedoeling zijn dat sterk verzwakte dieren en zieke dieren vanuit Nederland als afval worden getransporteerd naar een Belgisch slachthuis.”
Nu blijkt het dat aan deze situatie nog niets veranderd is.
Exportkeuring
Voordat dieren vanuit Nederland op internationaal transport mogen - en dat geldt ook voor België - worden ze gekeurd door een dierenarts van de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit (NVWA). “Een Nederlandse dierenarts werkend voor de NVWA zette een handtekening onder het ‘certificaat voor intracommunautaire handel’ en verklaarde daarmee dat al deze dieren geschikt waren voor transport, terwijl Vlaamse collega’s enkele uren later bij aankomst in het Belgische slachthuis constateerden dat deze dieren ‘niet-transportwaardig’ waren,” zegt Animal Rights directeur Susan Hartland. “De NVWA verzaakt daarmee haar wettelijke taak om deze dieren te beschermen tegen gewetenlozen veehouders, verzamelcentra en transporteurs.”
“Dit gaat al jaren fout. Ook bij het externe 2Solve-onderzoek uit 2019 naar het functioneren van de NVWA was exportcertificering één van de onderwerpen. Uit deze nieuwe documenten blijkt dat het vernietigende oordeel uit 2019 niet tot verbeteringen heeft geleid,” voegt Hartland daar aan toe.
Animal Rights heeft reeds een handhavingsverzoek ingediend. De dierenrechtenorganisatie zal desnoods via de rechter (opnieuw) handhaving door de NVWA afdwingen.
Dergelijke praktijken gaan al jaren fout. Uit deze nieuwe documenten blijkt dat het externe onderzoek naar het functioneren van de NVWA in 2019, en het vernietigende oordeel wat volgde, niets veranderd heeft.
Een veehandel uit Oudemolen
Zoals gebruikelijk zijn documenten die verkregen worden uit een informatieverzoek via de Wet openbaar bestuur (Wob) of, tegenwoordig, open overheid (Woo) verregaand geanonimiseerd. Dit maakt het achterhalen van de daders achter deze vorm van dierenmishandeling vaak praktisch onmogelijk.
Toch wist Animal Rights, via erkennings- en UBN-nummers (17211 en 6431350 respectievelijk) te achterhalen dat tenminste zeven transporten georganiseerd werden door Firma Dane en Zoon Agrarisch 1, een veehandel in het West Brabantse Oudemolen. Dit bedrijf kwam recent nog in het nieuws naar aanleiding van undercoverbeelden.
Een opsomming:
Op 14 december 2018 worden sterk verzwakte dieren aangeleverd bij slachthuis Moerbeko. De frustratie van de Vlaamse keurders komt duidelijk naar voren uit de notities op het Informatieformulier dat zij invullen: “Twee dieren die moeilijk konden voortbewegen werden na het lossen in de zijgang gelost. Beide dieren kwamen ten val en 1 dier geraakte niet meer recht.
Eerder deze morgen werd een ander dier (stier) met sterke cachexie [extreme vermagering] en zeer bevuilde vacht AM [ante mortem: voor de dood, levend dus] afgekeurd.
Regelmatig worden manke dieren aangevoerd ten gevolge van Mortellaro [een infectie van de overgang huid-hoorn, meestal tussen de ‘klauwen’ van een koe], abcessen aan de heup, knieën en Tarsus [voetwortel]. Op deze manier kunnen deze dieren zich niet pijnloos voortbewegen. Sommige dieren liggen in laterale decubitus [zijligging] en worden AM gedood en afgekeurd.”
Uit de bewoordingen van de Vlaamse keurders blijkt dat dit steeds terugkerende taferelen zijn: “Er werd reeds met de transporteurs gecommuniceerd dat er regelmatig sterk verzwakte dieren aangevoerd worden. Het is niet de eerste maal dat dieren AM geweigerd worden. Het kan niet de bedoeling zijn dat sterk verzwakte dieren en zieke dieren vanuit Nederland als afval worden getransporteerd naar een Belgisch slachthuis. Er zijn meerdere mondelinge waarschuwingen gegeven.”
Op 11 januari 2019 wordt een sterk verzwakt rund aangeleverd dat niet meer recht op wil in de vrachtwagen. Over het algemeen worden dergelijke dieren in de vrachtwagen ‘geschoten’ en 'gekeeld'.
Op 3 mei 2019 vermeldt het Vlaamse informatie formulier: “Reforme melkkoe (NL, cachetisch met multipele ligwonden en verzwakt) word gelost op de loskaai en kan niet meer recht. Dier wordt vastgebonden aan een paal van de laadkaai en transporteur gaat vrachtwagen reinigen.
Kleine stier […] wordt gelost op de loskaai en wordt de gang in gedreven. Dit met ernstige artritis (duidelijke abces op de Tarsus links) ligt en geraakt bijna niet meer recht zonder hulp.”
Uitstootkoeien of reformkoeien zijn melkkoeien die door ouderdom of uitputting onvoldoende productief zijn geworden voor de melkveehouderij. Ze worden afgevoerd om letterlijk tot gehakt te worden vermalen.
Het transport komt opnieuw uit Nederland. De handtekening onder de certificering is duidelijk leesbaar van een NVWA-dierenarts uit Zuid-Holland.
Op 17 mei 2019 arriveert opnieuw een Nederlands veetransport van de handelaar uit Oudemolen in Zele met 31 “reforme” runderen. Het Informatieformulier dierenwelzijn leest als een horror-script:
“Aanvoer 4 kreupele runderen (voornamelijk abces/verwonding/mortellaro achterpoten).
Aanvoer 1 rund dat niet meer recht kan op vrachtwagen.
Aanvoer cachectisch rund, laterale decubitus, apathisch en etterige uitvloei vaginaal. Het dier zou op bevel van de BMO [zelfstandige dierenarts belast met opdracht] geschoten worden en afgekeurd, maar het dier stierf juist voor het schieten. Volgens de chauffeur omdat hij 15 minuten moest wachten totdat hij de dieren kon lossen.
Overdreven gebruik verbaal en fysiek geweld uit frustratie tov de dieren die niet in de stallogettes willen.”
De dierenartsen filmen de creperende koe, en noteren verder op het formulier: “Het is niet de eerste melding van inbreuken op dierenwelzijn voor dit bedrijf.”
Op 8 november 2019, vermeldt het Informatieformulier dierenwelzijn: “1/ Rund neergevallen in drijfgang en geraakt niet meer recht, mager, hypothermie (34,7). AM afgekeurd en afvoer naar Sciensano.
2/ Rund is geboren op 30/12/2017 maar is zeer cahectisch en weegt amper 60 kg, eveneens uitgedroogd. AM afgekeurd en afvoer naar Rendac.
Beide runderen zaten op 2 verschillende Nederlandse transporten vanuit Fa. Dane & Zn. Agrarisch en werden gezond en geschikt verklaard voor transport?????”
De vraagtekens werden geplaatst door de inspecteurs en kunnen gezien worden als overduidelijke kritiek op de Nederlands collega’s die deze dieren goedkeurden voor transport.
Op 22 november 2019:
“1/ Rund neergevallen op vrachtwagen en geraakt niet meer recht. VKI vermeldt dat rund zich nog in wachttijd bevindt zonder specificaties over welke medicijnen het gaat en wat de wachttijd dan wel is. AM afgekeurd en afvoer naar Rendac
2/ Rund geraakt niet meer recht op de vrachtwagen, achterpoten zijn samengebonden
Beide runderen zaten op éénzelfde Nederlandse transport vanuit […] en […] en werden gezond en geschikt verklaard voor transport?????”
Het transport komt uit Nederland. Het UBN- en erkenningsnummer wijzen opnieuw naar Oudemolen en Dane.
De handtekening onder de runderpaspoorten van beide dieren is duidelijk leesbaar van een NVWA-dierenarts uit de Randstad.
Op 18 juni 2021 wordt door dit bedrijf een rund uit Nederland afgeleverd met een groot necrotiserend en etterend abces aan de kop en een aangetast rechter oog.
Wat de opgevraagde rapporten laten zien is dat slachthuis Moerbeko jarenlang een ‘magneet’ is geweest voor Nederlandse, maar ook Belgische, Franse en Luxemburgse veehandelaren, die een geschikte plek zochten om hun ‘wrakke’ vee te dumpen.
Topje van de ijsberg
Bovenstaande voorbeelden van ernstige dierenmishandeling moeten slechts het topje van de ijsberg zijn. Animal Rights vroeg slechts de informatieformulieren op die worden opgesteld bij één slachthuis, namelijk Moerbeko 1, waarvan Animal Rights in september 2020 verschrikkelijke beelden naar buiten bracht.
Sinds december 2022 is het slachthuis gesloten na herhaaldelijke vaststellingen van dierenmishandeling.
Zonder consequenties
Voor het transport van 18 maart 2022 waarmee we dit artikel openden, wordt op 12 mei 2022 een proces-verbaal opgemaakt. Op dit PV (proces-verbaal) vinden we onder het kopje ‘Historiek’ een lange lijst met eerdere, schokkende overtredingen van de handelaar. Het zijn er zoveel dat op sommige PVs een rits overtredingen wordt samengevoegd:
2 oktober 2015, brief: vervoer van een rund dat recent gekalfd heeft.
1 december 2015, brief: paard gestorven na lossen.
22 februari 2017, PV: vervoer van zieke runderen die niet zelfstandig konden staan.
4 oktober 2017, PV van Waarschuwing: vervoer van zeer mager rund dat niet meer zelfstandig kan staan.
24 oktober 2017, PV: vervoer van mank rund.
8 november 2017, PV: vervoer van extreem magere en kreupele dieren.
7 mei 2018, PV: vervoer van een rund dat niet zelfstandig kan staan.
17 mei 2018, PV: aanvoer van een rund dat dood is bij aankomst.
27 november 2018, PV: vervoer van een rund dat niet zelfstandig recht kan; vervoer van zieken en zwakke runderen (abcessen, pleuritis, ).
20 februari 2019, PV: Aanvoer van drie manke runderen die al mank waren voordat ze op transport gingen.
12 maart 2019, PV: drie aanvoeren (op 5/12/2018, 10/01/2019 en 21/02/2019) waarbij het vervoerde rund steeds bij aankomst dood op de vrachtwagen ligt.
2 juli 2019, PV: vervoer van een rund dat niet in staat is zich pijnloos voort te bewegen. Het dier heeft een breuk aan de Humerus.
23 juli 2020, PV: vervoer van een rund op 16/01/2020 dat recenter dan 7 dagen geleden heeft gekalfd; vervoer van drachtige runderen op 19/12/2019, 20/01/2020, 21/01/2020 en 27/01/2020 waarbij de draagtijd al meer dan 90% gevorderd is.
27 oktober 2020, PV: vervoer van een hoogdrachtig rund.
20 november 2020, PV: vervoer van een hoogdrachtig rund.
17 december 2020, PV: vervoer van drachtige runderen op 26/10/2020 en 17/11/2020 waarbij de draagtijd al meer dan 90% gevorderd is.
12 april 2021, PV: vervoer van een hoogdrachtig rund.
29 maart 2022, PV van Waarschuwing: het niet gescheiden vervoeren van geslachtsrijpe mannelijke en vrouwelijke dieren.
En de - zover wij weten - meest recente PV van 12 mei 2022, voor het vervoeren van zieke runderen en 4 runderen die niet geschikt zijn voor transport.
Animal Rights vindt het schokkend en nauwelijks te geloven dat deze handelaar zo lang onbestraft zijn gang heeft mogen gaan, en dit hoogstwaarschijnlijk nog steeds doet. Animal Rights gaat in Vlaanderen verhaal halen bij Dierenwelzijnsminister Ben Weyts.
Animal Rights ziet het falen van de NVWA en het ministerie van LNV als een logisch en onvermijdelijk uitvloeisel van het volstrekt immorele systeem van de vee-industrie. Het minste wat er moet gebeuren is dat de controle op dierenwelzijn wordt losgekoppeld van het Landbouwministerie.
Nog twee transporten uit NL
In maart 2019 zijn er nog twee transporten naar Zele die gelinkt worden aan Nederland. Helaas kunnen deze transporten niet direct aan een bedrijf gelinkt worden. Dit is vooral omdat de verstrekte documenten wat moeilijk leesbaar zijn.
In beide gevallen noteert de inspecteur op het informatieformulier: “Het is niet de eerste keer dat verzwakte dieren of dieren die niet pijnloos kunnen voortbewegen aangevoerd worden van dit bedrijf.”
Op 6 maart gaat het om 2 runderen die niet-transportwaardig zijn, en op 29 maart om de aanvoer van drie verzwakte runderen. 2 runderen zijn sterk vermagerd en zijn niet meer in staat om rechtop te staan en van de vrachtwagen te stappen. Deze dieren worden AM gedood en afgekeurd.
Één rund was sterk verzwakt en lag in kikvorshouding op de laadklep. Het dier kon niet meer overeind komen.
De rol van de NVWA
Bij dit laatste proces-verbaal is een verklaring gevoegd van de chauffeur uit Wilrijk die het transport uitvoerde. Hij beschrijft het laadproces en verklaart dat een certificerend dierenarts van de NVWA de dieren heeft gezien en goedgekeurd: “Dan komt de certificerend dierenarts de dieren nakijken. Hij ziet de dieren stappen. Hij controleert de oornummers en de toestand van de dieren. Een dier wat volgens hem niet transportwaardig is moet daar blijven.
De dieren mogen geladen worden onder toezicht van een dierenarts en dierenwelzijn.
Wanneer er in Zele wordt gezegd dat de dieren niet transportwaardig zijn, is dat niet onze fout. In Nederland mag je alleen maar laden onder toezicht.
Als de dieren door minimaal drie mensen gecontroleerd zijn, is het beter bij deze mensen eens te horen naar de toestand van de dieren.
Als ik zelf commentaar geef bij het laden, is het de dierenarts of de persoon van de NVWA die de beslissing neemt om een een dier al dan niet te laden. Ik heb dan ook enkel geladen wat er mocht geladen worden.”
“Opvallend is dat de chauffeur nergens de bevindingen van de controleur bij de inspectie Dierenwelzijn van de Vlaamse overheid ontkent,” verduidelijkt Susan Hartland, “wat hij doet is de verantwoordelijkheid bij de NVWA neerleggen: hij laadt wat de NVWA toelaat om op te laden.”
Gebed zonder einde
In juni 2019 toonde Animal Rights aan dat NVWA inspecteurs hun werk niet naar behoren doen. Varkens die door NVWA inspecteurs in Nederland goedgekeurd worden voor transport werden vervolgens door hun Belgische collega’s van het Federaal agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) als niet-transportwaardig beoordeeld.
Toenmalig Landbouwminister Schouten beloofde vervolgens om in te grijpen. Het al lopende, externe 2Solve-onderzoek naar het functioneren van de NVWA werd uitgebreid met een onderzoek naar exportcertificatie. Ook werd het 'vier-ogenprincipe' ingevoerd. Niet één inspecteur, maar ten minste twee inspecteurs vormen zich een beeld of dieren vervoerd mogen worden. 1
De nieuwe zaken die Animal Rights met dit artikel aan de oppervlakte brengt, tenminste doorlopend tot maart 2022, tonen aan dat het beleid van de NVWA en het ministerie van LNV gefaald heeft.
“Ook de recent aangekondigde verscherping van de certificering zal daar niets aan veranderen,” zegt Hartland. “Deze lijkt meer gericht op het afschuiven van de verantwoordelijkheid van de NVWA naar de veehouders. Het belang van de dieren heeft daar niets mee te maken. Bovendien lijkt deze NVWA-actie een schrikreactie te zijn op het ontvangen van de undercoverbeelden voorafgaand aan de publicatie."
Animal Rights eist direct onderzoek naar en harde actie tegen deze overtreders, maar veel vertrouwen in de daad- en wilskracht van de overheid heeft de dierenrechtenorganisatie niet. Daarom diende Animal Rights zelf weer een handhavingsverzoek in bij de NVWA.
Animal Rights
Animal Rights diende in 2019 een handhavingsverzoek in bij de NVWA in de zaak van zieke, kreupele Nederlandse varkens die op transport naar België werden gezet. De NVWA weigerde, ook na bezwaar, te handhaven.
In oktober 2022 bepaalde de rechtbank uiteindelijk dat de NVWA opnieuw een besluit moet nemen op het Animal Rights handhavingsverzoek, omdat de transportverordening in haar oordeel duidelijk wel overtreden werd. Dat doet de NVWA uiteindelijk pas in maart 2023. De NVWA heeft zolang getreuzeld, bijna 4 jaar, dat voor boeteoplegging de verjaringstermijn verstreken is; er wordt alleen tegen één recidiverende vervoerder een last onder dwangsom opgelegd.
Daarnaast diende Animal Rights een klacht in bij het veterinair tuchtcollege tegen vier betrokken NVWA-dierenartsen.
Na bijna 2 jaar verklaarde het Veterinair Beroepscollege alle door Animal Rights ingediende klachten tegen de dierenartsen van de NVWA gegrond.
“Omdat de NVWA en het Landbouwministerie notoir onbetrouwbaar zijn in het opkomen voor de dieren zal Animal Rights ook nu weer zelf actie ondernemen,” geeft Hartland aan.
“Animal Rights ziet het falen van de NVWA en het ministerie van LNV als een logisch en onvermijdelijk uitvloeisel van het volstrekt immorele systeem van de vee-industrie. Uitgemolken koeien zijn afval; uitgeput en opgebruikt kunnen ze nog net wel, of net niet meer de vrachtwagen in lopen voor hun laatste rit naar het slachthuis. Dit is de realiteit achter je glas melk. Het minste wat er moet gebeuren is dat de controle op dierenwelzijn wordt losgekoppeld van het Landbouwministerie,” besluit Hartland.
Update
Uit nieuw onderzoek van Knack in België en De Groene Amsterdammer in Nederland dat in maart 2024 werd gepubliceerd blijkt dat nog steeds niet-transportwaardige dieren worden aangevoerd vanuit Nederland om gedumpt te worden in Vlaamse slachthuizen. Dit sluit aan op het eerdere onderzoek van Animal Rights dat in 2023 naar buiten kwam. Het gaat hier over de zogenaamde 'België-route' waarbij kreupele, zieke en hoogzwangere dieren steevast vanuit Nederland naar Vlaamse slachthuizen versluist worden. Het falen van de NWVA wordt hiermee opnieuw uitgelicht. Animal Rights en andere dierenrechten- en welzijnsorganisaties klagen deze illegale problematiek al jarenlang aan.
Het onderzoek van Knack staat hier gepubliceerd.
Het onderzoek van De Groene Amsterdammer kan hier geraadpleegd worden.
