Inhoud
Vogelgriep muteerde in nertsen & overdracht tussen nertsen onderling
Onder nertsen viel het grootste aantal slachtoffers als uitvloeisel van de corona pandemie, niet onder mensen. Ze werden besmet door medewerkers uit de fokkerij. Nadat het virus muteerde, mede dankzij de verschrikkelijke omstandigheden waaronder nertsen worden gehouden, werden de nertsen in diverse landen 'geruimd'. Nederland en Denemarken lieten de miljoenen gehouden nertsen binnen hun eigen landsgrenzen zelfs volledig afslachten.
Naar aanleiding van de coronapandemie verbood een aantal landen gelukkig de nertsenfokkerij. Helaas starten enkele landen, waaronder Denemarken en Zweden, de bontproductie weer op. Kort geleden is gebleken dat ook nertsen besmet kunnen raken met vogelgriep, en opnieuw muteerde het virus. Dit gebeurde al in oktober 2022 in Spanje. Een in januari 2023 gepubliceerd wetenschappelijk rapport 1 laat zien hoe verschrikkelijk dit was voor de nertsen en hoe gevaarlijk dit potentieel is voor andere zoogdieren, zoals de mens.
Nertsen creperen
In de eerste week van oktober werd een acute stijging van het sterftecijfer (0,77% tegenover een ‘normale’ ‘uitval’ van 0,2-0,3%) vastgesteld op een nertsenfokkerij in de gemeente Carral, in de provincie A Coruña, Galicië, Spanje.
51.986 Nertsen werden gehouden in batterijen van draadgaaskooien in 30 open schuren. De nertsen werden gevoerd met rauwe vis, pluimvee bijproducten, granen en bloedmeel.
Geen corona maar vogelgriep
Op 4 oktober 2022 nam de bedrijfsdierenarts keeluitstrijkjes bij twee zieke dieren. De monsters testten negatief voor SARS-CoV-2 (corona), maar positief voor H5N1, het huidige vogelgriepvirus. Post-mortem onderzoek onthulde ernstige longproblemen.
Wilde vogels
Uit deze regio zijn geen H5N1 uitbraken bij pluimvee gemeld, maar in de weken voorafgaand aan de nertsenuitbraak werden verschillende gevallen van HPAI (Highly pathogenic avian influenza) H5N1 gemeld bij wilde vogels - 25 Jan van Genten en 2 geelpootmeeuwen - die ziek of dood werden aangetroffen langs de kusten bij A Coruña en in de naburige provincie Lugo.
Overdracht tussen nertsen?
Het sterftecijfer nam wekelijks toe op de nertsenfokkerij tot een piek in de week van 17–23 oktober 2022 van 4,3% (meer dan 2.000 slachtoffers). Symptomen van infectie bij nertsen waren onder meer verlies van eetlust, kwijlen, depressie, een bloederige snuit, motorische problemen en beven.
In de eerste week van oktober was de sterfte geconcentreerd in de schuren nabij de mestopslag en werd het sterftepatroon gekenmerkt door meerdere 'hot spots' binnen die schuren. Deze schuren bestaan uit 2 tot 4 kooien waarin alle dieren stierven binnen een periode van 1 à 2 dagen. In de daaropvolgende weken nam de sterfte ook in de naburige stallen toe en werd het hele bedrijf getroffen.
Genetische analyse
Op 18 en 26 oktober 2022 werden aanvullende bemonsteringen uitgevoerd in verschillende delen van het bedrijf, waarbij prioriteit werd gegeven aan de stallen met de hoogste dagelijkse mortaliteit en de aanwezigheid van het H5N1-virus werd bevestigd met een hoge virale belasting.
Vier van de negen H5N1-viruspositieve keeluitstrijkjes die op 18 oktober waren verzameld, werden voor genetische analyse naar het Europees referentielaboratorium voor vogelgriep in Italië gestuurd. De analyse wees uit dat het virus bij de nertsen sterk verwant was aan het genotype gevonden bij wilde vogels (voornamelijk zilvermeeuwen) in Nederland, België en Frankrijk, alsook bij een uitbraak onder kippen en bij een vos in België.
Mutaties
Het nertsvirus vertoonde tussen de 8 en 9 aminozuur-verschillen met de meest verwante H5N1-virussen. In het bijzonder lieten alle virussen van nertsen een mutatie zien, die de polymerase-activiteit (vermenigvuldiging via een enzym) van influenza A-virussen in zoogdier-gastheercellen verbetert.
Deze mutatie is alleen eerder geïdentificeerd in een H5N1-virus bij een geïnfecteerde bunzing in Nederland in maart 2022. De andere mutaties zijn nooit of zelden geïdentificeerd in de hoogpathogenie vogelgriep-virussen die sinds 2021 in Europa zijn gedetecteerd en hun biologische impact is onbekend.
'Ruimen'
Op 18 oktober 2022 kwam het officiële bevel om de nertsenfokkerij te ‘ruimen’. De dieren werden in groepen van 150 à 200 dieren afgemaakt. Op 17 november 2022 waren alle nertsen op het besmette bedrijf geruimd en alle karkassen vernietigd. Ruim 50.000 slachtoffers van de bontindustrie stierven een vreselijke dood.
De nertsenfokkerij had 12 medewerkers in dienst. Ze testten allemaal negatief op het vogelgriepvirus. Een semi-quarantaineregime werd toegepast op de blootgestelde werknemers en ze kregen de instructie om griepachtige verschijnselen te melden.
Conclusies
De eindconclusie is dat de virussen die op de nertsenhouderij werden gedetecteerd zich onderscheiden van alle andere H5N1-virussen die tot nu toe in de vogelpopulatie in Europa zijn gevonden. Dit omdat ze een ongebruikelijke mutatie in een gen dragen, wat gevolgen kan hebben voor de volksgezondheid. De mutatie werd alleen eerder gezien bij een bunzing in Nederland. Dezelfde mutatie was aanwezig in een gen van de in 2009 pandemische varkensgriep (Mexicaanse griep) H1N1.
Een tweede conclusie is dat het virus waarschijnlijk van nerts op nerts is overgedragen. Dit wordt gesuggereerd door het toenemende aantal besmette dieren dat werd geïdentificeerd na de bevestiging van de ziekte. Ook kan deze conclusie getrokken worden uit de progressie van de infectie van de aanvankelijk getroffen kooien naar het hele bedrijf.
De nerts als mengvat van griepvirussen
Onderzoek heeft aangetoond dat nertsen vatbaar zijn voor zowel aviaire als menselijke influenza A-virussen. Dit leidt tot de theorie dat de nerts zou kunnen dienen als een potentieel mengvat voor de overdracht tussen soorten, zoals tussen vogels en zoogdieren. Hier valt ook de mens onder.
In het licht van deze kennis en gezien de aanhoudende vogelgriep pandemie, benadrukken deze bevindingen het belang van het voorkomen van het infecteren van nertsen met dergelijke virussen. Een logische conclusie is het verbieden van nertsenfokkerijen.
