Waarom dierproeven altijd worden goedgekeurd

Eind 2014 werd Europese wetgeving geïmplementeerd waardoor een nationale Centrale Commissie Dierproeven de eindbevoegdheid kreeg om aanvragen voor experimenten te ‘wegen’. Voor 2014 was het aan de circa 20 lokale dierexperimentencommissies om dierproef-aanvragen te beoordelen. In de periode 2010 tot en met 2013 werden door de dierexperimentencommissies 1.099 aanvragen goedgekeurd en 40 afgekeurd, oftewel 96.4% van alle aanvragen werd goedgekeurd. ^{1 2 3 4}

Sinds 2014 dienen dierproefnemers uitgebreidere aanvragen in die vijf jaar geldig zijn, waar binnen meerdere dierproeven kunnen plaatsvinden. Het aantal aanvragen ligt dan ook een stuk lager, maar per project gaat het om veel meer dieren. In de periode 2019 tot en met 2023 zijn 1302 aanvragen goedgekeurd en 34 afgekeurd. Het percentage goedgekeurde aanvragen komt hiermee op 97%. ^{5 6 7 8}

De dierproef-aanvragen worden eerst door de lokale dierexperimentencommissies en de Instantie voor Dierenwelzijn beoordeeld en bijgestuurd voordat deze bij de Centrale Commissie Dierproeven terechtkomen. Vervolgens beoordeelt de Centrale Commissie Dierproeven de dierproef-aanvraag en worden er mogelijk vragen gesteld aan de aanvrager. Deze kan de aanvraag aanpassen naar de wensen van de commissie wat vervolgens in vrijwel alle gevallen resulteert in goedkeuring.

In 2023 volgde de CCD 92% van de DEC adviezen. In de overige en heeft in 8% van de aanvragen week ze van het advies af.¹:

De Centrale Commissie Dierproeven bestaat uit zeven mensen die allen verbonden zijn aan grote proefdiercentra in Nederland. ¹ De samenstelling van deze commissies verklaart volgens Animal Rights grotendeels waarom al die dierproeven worden goedgekeurd. Het zijn collega’s die elkaars aanvragen moeten beoordelen. Dit leidt wel tot discussie maar zelden tot afkeuring. In al die commissies zitten amper mensen die echt opkomen voor de rechten van dieren.

In vrijwel alle jaarverslagen en op de websites van de commissies, instanties en uitingen van betrokken leden wordt veelvuldig melding gemaakt van het verminderen, verfijnen en vervangen van dierproeven. De praktijk laat echter een heel ander beeld zien. Er zijn immers in de periode 2019-2022 bijna 2 miljoen proefdieren vergund. ¹ De Centrale Commissie Dierproeven gaf meerdere malen aan wel te worstelen met een aantal ethische dilemma's, maar koos er in al die gevallen voor om toestemming te verlenen.

De Centrale Commissie Dierproeven worstelt met de volgende knelpunten:

• Dierproeven voor bestaande medicijnen die telkens in een iets andere variant aangeboden.

• Wettelijk verplichte dierproeven waarbij veel meer dieren aangevraagd zijn dan eigenlijk nodig is of waar alternatieven voor zijn.

• Wettelijk verplichte dierproeven waarbij konijnen onnodig individueel worden opgesloten. Dierproeven voor stoffen die in Europa niet zijn toegestaan.

• Dierproeven die gericht zijn op verdere optimalisatie en efficiëntieverbetering van de huidige veehouderijsystemen.

• Ruime vergunningen voor commerciële proefdiercentra zoals Charles River die uit voorzorg veel meer dieren aanvragen dan wellicht nodig zijn.

• Uit oogpunt van bescherming van intellectueel eigendom worden gegevens niet altijd gedeeld waardoor dierproeven dubbel kunnen plaatsvinden.

• Dierproeven voor welvaartsziektes bij de mens.

De knelpunten van de Centrale Commissie Dierproeven worden teruggekoppeld bij de minister. De minister legt in de meeste gevallen de onderzoeksvraag neer bij het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid. Deze instantie bestaat weer grotendeels uit mensen die direct of indirect betrokken zijn bij dierproeven. Het comité organiseert werkgroepen en inspraakrondes met dierproefnemers en dierenbelangenorganisaties (waaronder Animal Rights).

Animal Rights bracht in het verleden een aantal dierproeven onder de aandacht die zijn goedgekeurd door de Centrale Commissie Dierproeven. Animal Rights vindt dat het leed dat de dieren wordt aangedaan niet opweegt tegen het onderzoeksbelang.

• Erasmus MC besmet tientallen fretten met varianten van het vogelgriepvirus, sluit hen op in kleine kooitjes waardoor ze doodziek worden, moeite krijgen met ademen en niet meer op hun pootjes kunnen staan. Sommige fretten raken op enkele dagen tijd in zulk slechte toestand dat ze afgemaakt moeten worden. Dergelijke experimenten voert Erasmus MC al meer dan tien jaar uit!

• Verder experimenteerde Erasmus MC in 2019 op zes wasberen. De dieren werden geïnfecteerd met een variant van het Canine Distemper Virus.

• Cavia’s en ratten worden blootgesteld aan zenuwgassen in het proefdiercentrum van TNO Defense, Safety and Security in Rijswijk.

• Schapen kregen opzettelijk de rug beschadigd om degeneratie van de tussenwervelschijven op te wekken. Alle schapen werden gedood en hun ruggengraat bestudeerd. Deze proef werd gefinancierd door ReumaNederland.

• Proefdieren aan de uitlaatgassen: Dierproefnemers van het RIVM en het Duitse Leibniz Research Institute for Environmental Medicine (IUF) onderzoeken of het inhaleren van uitlaatgassen Alzheimer veroorzaakt.

• Dierproeven op honden en katten.

• Proefdier moet spelend kind voorstellen in belachelijke dierproef.

Er is een verfijnd administratief systeem opgesteld waarbij dierproefnemers door verschillende interne en externe instanties geholpen worden om dierproeven goedgekeurd te krijgen. Eenmaal goedgekeurd mag de dierproefnemer maximaal vijf jaar gebruik maken van de opgegeven aantal dieren. Er is geen enkele inspraak van dierenbelangenorganisaties bij dierproef-aanvragen. Slechts bij het opstellen van een advies door het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid mogen dierenbelangenorganisaties meepraten (maar niet meebeslissen).

Het systeem is zo opgesteld dat de dierproef weliswaar voor discussies zorgt en dat er aanpassingen worden doorgevoerd aan de proefopzet maar een echte ethische afweging waar ook het belang van de betrokken dieren wordt meegewogen blijft uit. De opzet is en blijft om de dierproef-aanvraag goedgekeurd te krijgen.