Wordt het slangengif-konijnen-lab een konijnenhouderij of een dierproefcentrum?

In de beantwoording van raadsvragen op 21 februari 2019 werd ook gesteld: “De bedrijfsvoering is het meest vergelijkbaar met een konijnenhouderij waar vlees geproduceerd wordt. Een dergelijk bedrijf is passend binnen een agrarische bestemming (in het buitengebied).” En: “De konijnenstal voor maximaal 400 konijnen is grotendeels bepalend voor de bedrijfsvoering. Hoewel in eerste instantie de nadruk ligt op onderzoek, zal uiteindelijk de productie van antiserum de bedrijfsvoering bepalen. Het laboratorium heeft hierin een ondersteunende functie.” Het bedrijf werd dus gepresenteerd als een konijnenhouderij waar in plaats van vlees, bloed (met antistoffen) wordt ‘geoogst’.

De documenten van het ontwerpbestemmingsplan maken niet duidelijk hoe de dieren gehouden zullen worden in Deurne. De toelichtingstekst spreekt nu over groepshuisvesting, maar de tekeningen in dezelfde toelichting vertellen een ander verhaal: “480 kooien / 400 bezet”. Eenzame opsluiting wordt in de reguliere konijnenhouderij stap voor stap verboden. Dit houdt in dat het nieuwe bedrijf aan Riet 3 op dit moment al niet meer passend is binnen de tijdgeest. Het is daardoor ook maar zeer de vraag of dit project nog wel passend is binnen de goede ruimtelijke ordening.

In de hierboven genoemde beantwoording van raadsvragen werd gesteld: “Er worden geen dierproeven uitgevoerd op de konijnen.” Daar blijkt de verantwoordelijke wethouder nu niet meer in te geloven. “Als mens ben ik zoveel mogelijk tegen het gebruik van proefdieren, in de meeste gevallen zijn er ook alternatieven. Om deze reden heb ik in het college tegen dit initiatief gestemd”, zegt wethouder Marinus Biemans op 12 september tegen de pers; en: ”Als mens ben ik tegen het gebruik van proefdieren.” ^{1 2}
Ook Berry van Waayenburg van VVD Deurne heeft het in de pers over dierproeven: “Niemand wil dat er proeven met dieren worden gedaan, er komen gelukkig steeds meer andere oplossingen.”

Ook de (nieuwe) aanduiding ‘onderzoekscentrum’ wijst op dierproeven. Maar nergens in de toelichting bij het ontwerpbestemmingsplan komt het woord ‘dierproeven’ voor.
Alleen al vanwege de verwarring die er ook in het college en de raad van Deurne blijkt te zijn, zou moeten worden onderbouwd waarom dit project wel of geen dierproefcentrum en/of veehouderij is. Zolang daar geen duidelijkheid over is, is het ontwerpbestemmingsplan prematuur, onvolledig en onzorgvuldig.

Er zijn natuurlijk nog veel meer onduidelijkheden en vragen: Hoeveel konijnen worden jaarlijks door dit bedrijf ‘verwerkt’/gedood? Moeten de konijnen wel dood voor het ‘oogsten’ van het serum? Waar komen de konijnen vandaan? Is het een speciale soort? Worden er ook slangen gehuisvest/gemolken? Zo niet, waar komt het gif dan vandaan? Van welke slangen soorten? Waar gaat het antiserum naar toe? Wie is de afnemer? Waar en door wie moet het worden gebruikt? Waarom wordt de anterieure overeenkomst geheim gehouden? Is er een vergunning aangevraagd bij de Centrale Commissie Dierproeven? Hoe gaat het slachtproces er uit zien? Wie wordt de controlerende instantie?

Het verbod op dierenmishandeling staat in artikel 2.1 Wet dieren en luidt: “Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen.”
Een slangengiflab in een land zonder gevaarlijke, giftige slangen, waar een paar keer per jaar behoefte is aan antigif voor mensen die er zelf voor kiezen om gevaarlijke exotische dieren te houden, is geen redelijk doel. In Nederland dieren misbruiken voor de export van antiserum is eveneens niet als een redelijk doel te kwalificeren.

In het geval van dierproeven is de noodzaak ervan een eerste vereiste; die is er niet, zoals hierboven betoogd. Ook de dierproeven industrie kent een “nee, tenzij…”-principe. Dierproeven zijn niet toegestaan behalve als er geen volwaardig alternatief beschikbaar is.
Er is een alternatief voor antiserum, al is Animal Rights daar natuurlijk geen voorstander van, en dat is het gebruik van paarden. Deze hoeven niet te worden gedood voor het aftappen van bloed. Maar veel belangrijker: er kan ook zonder het gebruik van dieren antigif worden geproduceerd via stamcelonderzoek en genoomkartering en dat onderzoek is onder andere in Nederland gedaan: ^{1 2}
Dit soort innovatief onderzoek zou veel beter in de in de toelichting aangehaalde ‘Brainport-regio’ passen als het onderliggende project.

Daarnaast zijn er in dierproevenland zo’n 3 tot 5 V-principes met betrekking tot dierproeven. Het streven is naar het Vervangen van dierproeven door andere onderzoeksmethodes, het Verminderen van het aantal proefdieren, het Verfijnen van de proeven voor minder ongerief of lijden en voor een beter dierenwelzijn, en Verantwoord en Verantwoordelijk omgaan met dieren. Een slangengiflab waar konijnen routinematig worden gebruikt en afgemaakt voor geldelijk gewin, voldoet aan geen van deze principes.

Er zijn te veel vragen over dit project. Vragen die het college en de raad zelf hadden moeten stellen. Een enkeling heeft die vragen ook gesteld, maar zover Animal Rights weet, zijn deze onbeantwoord gebleven. Noch als veehouderij, noch als dierproefcentrum is dit project verdedigbaar. Animal Rights kan zich dan ook niet verenigen met het ontwerpbestemmingsplan en verzoekt de gemeenteraad om geen verder medewerking te verleen aan de bouw van dit onderzoekscentrum/konijnenhouderij.

Animal Rights maakt graag gebruik van de aangeboden mogelijkheid om de zienswijze mondeling toe te lichten.

Op 25 januari 2024 deed de rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch een tussenuitspraak over de natuurvergunning verleend door de provincie Noord-Brabant voor een konijnenfokkerij met ‘serumkonijnen’ in Deurne. ¹ De rechtbank oordeelt:

Er is ten onrechte niet onderzocht of en in welke mate sprake is van stikstofdepositie in de bouwfase. Verder is er gerede twijfel over de juistheid van emissiefactoren, zo ook voor de voorgestelde chemische luchtwasser voor Riet 3. Verder kan het college niet inzichtelijk maken welke maatregelen worden genomen om dreigende achteruitgang van natuurwaarden in nabijgelegen Natura-2000 gebieden te voorkomen.

De provincie moet binnen twee weken beslissen of het gebruik maakt van de mogelijkheid om de gebreken in de verleende natuurvergunning binnen 8 weken te herstellen.

Dinsdag 6 februari lichte Animal Rights haar zienswijze in deze zaak toe bij de Hoorcommissie ruimtelijke plannen in het Huis voor de Samenleving op de Markt in Deurne.

Lees hiervoor: MONDELINGE TOELICHTING BIJ DE ZIENSWIJZE OVER SLANGENGIF-KONIJNENLAB DEURNE

Midden mei 2024 horen we bij navraag dat er voorlopig geen gemeentelijke procedure loopt, omdat eerst het provinciale traject wordt afgewacht. De provincie heeft van de rechter uitstel gekregen om de vergunning Wet natuurbescherming op een aantal punten te herstellen.

Op 25 oktober bericht de Deurne Media Groep ² dat het onderzoekscentrum voor de productie van antiserum tegen slangengif op de Riet 3 in Deurne er voorlopig niet komt. Op 4 september deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een uitspraak over combiluchtwassers, waarna Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant lieten weten tijdelijk geen besluiten te nemen op aanvragen voor natuurvergunningen met emissiearme stalsystemen.

Het bericht is gebaseerd op een raadsinformatiebrief van 16 oktober. Naar aanleiding van de 4 september-uitspraak heeft GS op 16 september 2024 aan de rechtbank laten weten op dit moment niet te kunnen voldoen aan de herstelopdracht.

Voor de realisatie van het laboratorium is een vergunning Wet natuurbescherming nodig, die door de provincie nu dus niet wordt gegeven. Daarmee liggen de voor de konijnen onheilspellende plannen nu voor onbepaalde tijd stil. Het is volgens gemeente Deurne niet de verwachting dat een nieuwe vergunning op korte termijn zal worden verleend. Zolang die er niet is, kan het bestemmingsplan voor Riet 3 in Deurne niet voor vaststelling worden voorgelegd aan de gemeenteraad.

Op 18 oktober wordt een 'VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN' ³ gepubliceerd bij de 'Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025'. Hierbij komen de volgende vragen en antwoorden voorbij:
"Op hoeveel locaties wordt in Nederland antiserum voor slangengif gewonnen? Van welke dieren wordt daarvoor gebruik gemaakt? Om hoeveel dieren gaat het?
Deze gegevens zijn niet bekend bij het ministerie van LVVN. Er zijn geen vergunningen voor het winnen van antiserum aangevraagd bij de Centrale Commissie Dierproeven.
Kan de regering het proces van het winnen van antiserum voor slangengif omschrijven?
Gegevens hierover zijn niet bekend bij het ministerie van LVVN."