Goede doelen gaan de fout in met dierproeven

De dierenrechtenorganisatie heeft een deurhanger- en sticker met de tekst 'ik geef niet aan dierproeven' uitgebracht die je kunt bestellen in de webshop.

Animal Rights campagneleider Robert Molenaar: "We geven met de lijst, deurhanger- en sticker mensen een handvat om een bewuste keuze te maken. We willen dat de gezondheidsfondsen dit signaal oppakken en niet langer onderzoek financieren waarvoor proefdieren hoeven te lijden."

De lijst

De gezondheidsfondsen hebben een gezamenlijk statement uitgebracht over het gevoerde dierproevenbeleid.^{1 2 3 4} Daarin valt onder meer te lezen dat zij gaan voor "zorgvuldig wetenschappelijk onderzoek naar aandoeningen en behandelingen waarbij dieren niet onnodig hoeven te lijden”.

Uit het onderzoek van Animal Rights blijkt dat proefdieren wel degelijk lijden. Dat is ook niet verwonderlijk. Ernstige ziektes en aandoeningen worden immers opgewekt bij gezonde proefdieren. Onderstaande lijst geeft aan welke Nederlandse en Belgische gezondheidsfondsen dierproeven financieren en wat deze inhouden.

Nederland

Stichting MS Research heeft jarenlang dierproeven op apen in het proefdiercentrum BPRC gefinancierd. Naast apen worden ook andere dieren gebruikt in experimenten die betaald worden met donatiegeld afkomstig van Stichting MS Research.

De Nederlandse Hartstichting financiert al sinds jaar en dag onderzoeksprojecten in binnen- en buitenland, waarbij dierproeven op muizen, ratten, konijnen en honden uitgevoerd worden. De dierproeven zijn vaak pijnlijk voor het dier: zo worden hartritmestoornissen opgewekt en hartinfarcten nagebootst.¹

Het Reumafonds² financiert projecten met honden, geiten, ratten en muizen, waarbij gewrichtsaandoeningen worden toegebracht bij de dieren. Aan het begin van een project worden bij de proefdieren operaties aan de poten uitgevoerd om hun gewrichten te beschadigen. Ten gevolge van de aangebrachte letsels ontstaan gewrichtsaandoeningen die zich in de loop van de projecten verder ontwikkelen. Deze experimenten kunnen weken- tot maandenlang aanslepen, maar uiteindelijk loopt het voor elk proefdier af met de dood. De gewrichten worden uit hun poten gesneden om de aangetaste weefsels van nabij te bestuderen.^{3 4}

Het Longfonds financiert onderzoek naar longaandoeningen zoals astma en chronische longziekten (COPD). In dit onderzoeksdomein wordt sinds jaar en dag gebruik gemaakt van muizen die ziek gemaakt worden met sigarettenrook. De dieren worden in een gesloten bak gestopt waar sigarettenrook in wordt gepompt. Na afloop worden de proefdieren gedood.⁵

Alzheimer Nederland financiert fundamenteel hersenonderzoek op proefdieren in binnen- en buitenland. Zo worden bijvoorbeeld muizen gebruikt in experimenten waarbij uitgezocht wordt of “oud” bloed een negatieve invloed heeft op processen in de hersenen. Bij jonge muizen wordt bloedplasma geïnjecteerd van oude muizen. Vervolgens worden de jonge muizen gedood, hun hersenen worden uit hun schedel verwijderd om te onderzoeken welk effect het “oude” bloed heeft gehad op hun jonge hersenen. In ongeveer een kwart van de in de afgelopen 5 jaar toegekende subsidies werden proefdieren gebruikt.^{6 7}

Het Diabetesfonds financiert dierproefkundig onderzoek naar de samenhang tussen overgewicht en diabetes. Muizen worden wekenlang op speciale diëten gezet waardoor ze zodanig veel overgewicht krijgen dat hun vetweefsel gaat ontsteken. De onderzoekers willen uitvissen hoe ontstekend vetweefsel de ontwikkeling van diabetes in de hand werkt.^{7 8}Het Diabetesfonds financiert ook dierproeven rond transplantatie van insuline producerende cellen als behandeling voor diabetes. Varkens worden gebruikt als testmateriaal voor nieuwe typen transplantaten.⁹

De Nederlandse Hersenstichting financiert onderzoek naar neurodegeneratieve aandoeningen bij proefdieren. In de studie wordt bij muizen een zeer specifiek syndroom geïnduceerd door toediening van een farmacologische stof in hun drinkwater. Daarbovenop ondergaan de proefmuizen operaties waarbij een koperen houdertje op hun schedel vastgemaakt wordt. Dit houdertje is bedoeld om tijdens de uitvoering van experimenten de muizenhoofden onbeweeglijk te fixeren. De rest van het muizenlichaam wordt onbeweeglijk gehouden door de diertjes in cilinders te stoppen. In deze ‘dwangbuizen’ worden de muizen op een draaischijf geplaatst. Terwijl de schijf ronddraait worden de oogbewegingen van de muizen bestudeerd.^{10 11}

Het door KWF Kankerbestrijding gesubsidieerde wetenschappelijk onderzoek is zeer uitgebreid. Er wordt onderzoek gedaan naar de meest uiteenlopende vormen van kanker. Vaak zijn muizen het slachtoffer in kankeronderzoek. Ze worden tot in het oneindige genetisch “gemodificeerd”, gekruist en gefokt om “diermodellen” te creëren voor elk denkbaar type menselijke kanker.¹²

De Nierstichting financiert experimenten op diverse diersoorten. Zo worden bijvoorbeeld varkens gebruikt in studies rond niertransplantatie.¹³ Een ander door de Nierstichting gefinancierd project richt zich op erfelijke nieraandoeningen. De onderzoekers willen uitzoeken of genen, die de oorzaak zijn van bepaalde erfelijke nierziekten, gerepareerd kunnen worden. Zij willen de “gerepareerde” genen transplanteren in muizen.¹⁴

Het Epilepsiefonds financiert dierproeven met ratten. In de door ons bestudeerde publicaties staat beschreven hoe status epilepticus geïnduceerd wordt bij ratten. Status epilepticus is een gevreesde, levensgevaarlijke complicatie bij patiënten met epilepsie. Het is een toestand waarbij epileptische aanvallen elkaar zo snel opvolgen dat het bewustzijn tussen de aanvallen niet kan terugkeren. In een experiment van Gorter werden ratten ingespoten met een chemisch zuur met als doel de ernstigste graad van staticus epilepticus op te wekken gedurende meer dan 4 uur. In een ander experiment werd staticus epilepticus uitgelokt door elektriciteit toe te dienen in de rattenhersenen via geïmplanteerde elektroden.^{15 16}

De Nederlandse Cystic Fibriosis Stichting financiert dierproeven met muizen. Zo wordt bijvoorbeeld onderzoek gesubsidieerd van UMC Groningen naar maagdarmproblemen die voorkomen bij Cystic Fibriosis-patiënten. Voor dit onderzoek zullen experimenten uitgevoerd worden op speciale types muizen met Cystic Fibriosis.¹⁷

Het Prinses Beatrix Spierfonds financiert dierproeven. Zo wordt voor de studies rond myotone dystrophie ¹⁸ aan de Radboud Universiteit in Nijmegen gefokt met transgene muizen. Het Spierfonds financierde onder meer proeven waarin verschillende transgene muizentypes een half uur lang rondjes moesten draaien in tredmolens. Na het nemen van bloedstalen en het toedienen van injecties werden de muizen tenslotte gedood door middel van het breken van de nek. ¹⁹

Op de afdeling Hepatologie van het Erasmus MC vindt men ‘de lever het mooiste wat er is’. ²⁰ Met donateursgeld van de Maag Lever Darm Stichting voeren de onderzoekers proeven uit waarbij tumoren gekweekt worden in muizen, in het kader van studies rond levercelkanker. De proefmuizen worden gedood aan het einde van de experimenten om de tumoren 'te oogsten'. ²¹ Oook onderzoekers uit het UMC Amsterdam kregen een financieel duwtje in de rug van de Maag Lever en Darm Stichting om gemuteerde muizen in te spuiten met 10.000 menselijke darmkankercellen.²² De gemuteerde muizen in deze dierproef zijn door inteelt gefokt. Zo krijgen ze een zwak immuunsysteem en zijn ze vatbaar voor kanker. Tien weken na de injectie met kankercellen werden ook deze muizen afgemaakt en open gesneden om de uitgroei van de ingspoten darmkanker te bestuderen.

Ook het AIDS Fonds gebruikt donateursgeld om dierproeven te financieren. ²³ Zo worden in het laboratorium voor experimentele virologie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam konijnen en muizen besmet met HIV om afweerresponsen van de proefdieren op het virus te bestuderen. ²⁴

België

De Stichting voor de blinden / Brailleliga financiert onderzoeksprojecten via het Fonds voor Research in de Oftalmologie (FRO).¹ Hierbij worden muizen en konijnen gebruikt als testmateriaal. De onderzoekers injecteerden stoffen in de ogen van dieren om te testen of dit bijdraagt tot een beter helingsproces van de geopereerde ogen.

Het Fonds voor Hartchirurgie financiert onderzoek in de medische en chirurgische cardiologie, waaronder pijnlijke en dodelijke dierproeven. Behalve muizen en ratten worden ook grotere proefdieren ingezet in experimenten. Zo worden aan de Université Libre de Bruxelles hartoperaties uitgevoerd om ernstige hartaandoeningen op te wekken bij honden en jonge biggen. Soms worden de proefdieren meteen na de operatie gedood, andere dieren worden een paar maanden in leven gehouden om de evolutie van de hartaandoening te bestuderen.^{2 3}

FWRO, het Wetenschappelijk fonds voor reumaonderzoek, financiert dierproeven. Zo werden in 2016 subsidies toegekend voor het bestuderen van het nieuwste “muismodel” om meer inzicht te verwerven over reuma bij kinderen.⁴

Kom op tegen kanker is een stichting van openbaar nut en is verbonden met de vzw Vlaamse liga tegen kanker: Kom op tegen kanker financiert onder meer dierproeven voor kankeronderzoek aan meerdere Belgische universiteiten, waarbij gebruikt gemaakt wordt van “muismodellen” die weefsel van kwaadaardige tumoren van menselijke patiënten ingeplant krijgen.⁵

De Stichting tegen kanker is een nationale vereniging, waar Kom op tegen kanker / vzw Vlaamse liga tegen kanker zich richt op Vlaanderen. Maar het gaat om verschillende organisaties. De Stichting tegen kanker investeert veel geld in dierproeven, onder meer ook in de projecten waarbij menselijke tumoren opgekweekt worden in proefmuizen. Behalve subsidies voor het uitvoeren van experimenten, stelt de Stichting tegen kanker ook fondsen ter beschikking voor de uitrusting van onderzoekslaboratoria. Zo kreeg KU Leuven 1.2 miljoen euro subsidie voor een “superscanner” voor proefdieren. Met deze superscanner kunnen de onderzoekers de tumoren zien groeien in het lichaam van de proefmuizen.⁶

Het Belgische onderzoek naar MS (multiple sclerose) wordt financiëel gesteund door de Charcot Stichting ⁷ en de Nationale Belgische Multiple sclerose Liga (opgedeeld in een Vlaamse en een Waalse MS Liga). ⁸ Net als in het Nederlandse MS onderzoek, wordt aan de Belgische onderzoeksinsituten gebruik gemaakt van het 'EAE' model (experimentele auto-immune encefalomyelitis), om bij de dieren symptomen op te wekken die lijken op MS. Het EAE diermodel wordt wereldwijd gebruikt in MS onderzoek aangezien dieren niet vatbaar zijn voor menselijke MS. Aan KU Leuven en UCL (Université Catholique de Louvain) zijn proefmuizen de dupe, aan de universiteit Hasselt worden ook ratten gebruikt in het MS onderzoek. ^{9 10}